Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 217 - 141 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46353/k7auifd.551565 İndeks Tarihi: 27-09-2020

HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ

Öz:
Hadislerin Hz. Peygamber’e aidiyetinin aslına uygun bir şekilde tespit edilebilmesi,muhaddisler başta olmak üzere pek çok İslam âliminin ilgilendiği bir konu olmuştur. Bundan dolayı da İslam âlimleri tarafından birçok sahih hadis tanımı yapılmıştır. Bu tanımlar arasında günümüzde genel kabul göreni İbnu’s-Salâh tarafındanyapılmış olan tanımdır. Bu egemen tanıma göre bir hadisin sahih olabilmesi için,râvilerin adalet ve zabt sahibi olması, hadisin senedinin muttasıl olması ve rivayetinşâz ve muallel olmaması gerekir. İbnu’s-Salâh’ın tanımının şartlarında ve şartlarınyorumlanmasında muhaddisler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Nitekim birçokmuhaddis bu tanımın isnad merkezli olduğunu ve senedin sahih olmasının metnindoğruluğunu garanti etmediğini ifade etmiştir. Biz de bu tanımın eksik yönlerinitespit edip sebep olmuş olduğu problemlere işaret ettik. Sonra da bu tanımın eksik yönlerini giderecek yeni bir sahih hadis tanımı önerisinde bulunduk. Buna göreyeni tanımımız şöyledir: “Âdalet ve zabt sahibi râvilerin muttasıl olarak rivayet ettiği, şâz ve illetli olmayan, Kur’an’a ve maruf (meşhur ve mütevatir) sünnete, İslam’ıngenel esaslarına, insanlığın ulaşmış olduğu bilimsel verilere, akıl, icma’ ve umumü’lbelvâya, tarihi verilere, dil kurallarına ve Hz. Peygamber’in misyonu ve konumunauygun olan hadistir.”
Anahtar Kelime:

THE DOMINANT DEFINITION OF ṢAḤĪḤ HADITH AND PROBLEMS IN HADITH METHODOLOGY

Öz:
The determination, in a proper way, of whether the hadiths belong to the Prophet was a subject of interest for many Islamic scholars, especially the muhaddiths. Therefore, many authentic hadith definitions were made by Islamic scholars. Among these definitions, it is Ibn al-Ṣalāḥ’s definition which is widely accepted today. According to this dominant definition, in order for a hadith to be authentic, the narrators must posses the quality of justice / adāla and a great memory, the chain of conveyors of the hadith must not be broken, and the narration must be faultless and must not contratict any hadith of higher acceptance. There is a controversy among the muhaddiths over the conditions of Ibn al-Ṣalāḥ’s definition and and their interpretations. Therefore, this definition is not to solve the problem. As a matter of fact, many scholars state that this definition is centered on isnād (attribution), and that the authenticity of the chain of conveyors does not guarantee the accuracy of the text. So we identified the missing aspects of this definition and pointed out the problems it caused. Then we proposed a new definition for the ṣaḥīḥ hadith that would overcome the missing aspects of the old definition. Accordingly, our new definition is as follows: “A hadith suitable for the mission and position of the Prophet. never contradicting the Qur’an and the well-known (famous and mutawātir) Sunna, the general principles of Islam, the scientific data that humankind has reached, idjmā’ and umūm al-balwā, the historical data, the grammar, conveyed by the narrators who’re just and with great memory
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdülcebbâr, Sâîd – Ürkmez, Ahmet. “Metin Tenkidinde Temel Kriterler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/ (2012), 215-220.
  • Akgün, Hüseyin. “İbnu’l-Kattan’ın Hadis Anlayışı”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2004.
  • Alâî, Ebû Saîd b. Halîl. Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. ed. Hamdi Abdülmecid es-Selefî. Beyrût: Âlemu’l-kutub, 1986.
  • Anis, Ahmad. “Mevdûdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/432-437. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
  • Avvame, Muhammed - Kırbaşoğlu. M. Hayri. İmamların Fıkhi İhtilaflarında Hadislerin Rolü. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2011.
  • Aydınlı, Abdullah. “Muan‘an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/326. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
  • Babanzade, Ahmed Naim. Sahih-i Buhârî muhtasarı tecrid-i sahih tercemesi ve şerhi. Ankara: DİB Yayınları, 1982.
  • Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. ed. Ebû Abdullah es-Sûrkî - İbrâhîmHamdî el-Medenî. Medine: Mektebetü’lİlmiyye, ts. Bağdâdî, Ebû Hüseyn el-Bâsri. el-Mu’temed. ed. Halil el-Maysi. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403.
  • Batalyevsî, Ebû Muhammed Abdullah b. Muhammed. el-İnsâf fî tenbîhialâ’- meânîve’l-esbâb. ed. Muhammed Rıdvâned-Daye. Beyrut: Dâru’lFikir, 1403.
  • Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. ed. thk. Muhammed b. Zuheyr b. Nâsır. Beyrût: Dâru Tûku’n-Necât, 1422.
  • Cesâs, Ahmed b. Ali b. Ebû Bekir er-Râzî. el-Fusûl ve’l-usûl. Kuveyt: Vezâretu Evkâf, 1994.
  • Cürcânî, eş-Şerîf. et-Tarîfât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983. Dihlevî, Abdulhakk b. Seyf. Mukaddimetu fî Usûli’l-Hadîs. ed. Thk.
  • Süleymân en-Nedvî. Lübnân: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, ts.
  • Dumeynî, Müsfir Gurmullah. Mekâyîsü nakdi mütûni’s-sünne. Riyad, 1947.
  • Düzenli, Muhittin. Hadislerde gizli kusurlar: illet ve şâz. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2016.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistanî. Risâletu-Ebî Dâvud ilâ ehl-i Mekke fî vasfi sünenih. ed. Muhammed es-Sabbâğ. Beyrut, 1394.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistanî. Sünen. ed. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriy, ts.
  • Erul, Bünyamin. “Hadislerin Anlaşılması Meselesi”. Güncel Dinî Meseleler Birinci İhstisas Toplantısı (Tebliğ ve Müzakereler), 02-06 Ekim 2002. 95-114. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Gazali, Muhammed. Nebevi Sünnet. çev. Ali Özek. İstanbul: Ekin Yayınları, 2016.
  • Görmez, Mehmet. “Musa Carullah’ın Sünnet Anlayışı”. I. Uluslararası Musa Carullah Bigiyef Sempozyumu, 6 -7 Kasım 1999. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillâh en-Nîsâbûrî. Ma‘rifetu ulûmi’l-hadîs. ed. Muazzam Hüseyin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1977.
  • Hatiboğlu, İbrahim. “Çağdaşlaşma Dönemi Metodolojik Hadis Tenkidi Yöntemlerinin Mahiyeti”. İslam’ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri, Kutlu Doğum Sempozyumu 2001. 189-212. Ankara, 2003.
  • Hatiboğlu, İbrahim. Çağdaşlaşma ve Hadis Tartışmaları: Hint Alt Kıtası, Mısır ve Türkiye’de Hadis Tartışmaları. İstanbul: Hadisevi, 2004.
  • Hattâbî, Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm el-Hattâbî. Me’âlimu’s-sünen. Haleb: Matbaâtu’l-İlmiye, 1932.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdilberr en-Nemerî el-Kurtubî. etTemhîd limâ fi’l-Muvatta mine’l-meânîve’l-esânîd. ed. Mustafâ b. Ahmed el-Alevî-Muhammed Abdulkebîr el-Bekrî-Said Ahmed A’rab. Mağrib, 1976.
  • İbn Aşur, Muhammed Tahir. İslam hukuk felsefesi = Makasıdu’ş-şeriati’lİslamiyye : Gaye Problemi. çev. Vecdi Akyüz- Mehmet Erdoğan. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2006.
  • İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî - thk. İsâm es-Sebâbetî ve Ammâd Seyid, (ed.). Nuhbetu’l-Fiker fi Mustalahi’l-Ehli’l-Eser. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1997.
  • İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. en-Nuket alâ kitâbi İbnu’sSalâh. ed. Rabi’ b. Hâdî Ümeyr’l-Madhalî. Medine: İmâdetü’l-Bahsi’lİlmî, 1984.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Sahîh, (el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân, İbn Balaban tertibi). ed. Şuayb Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
  • İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebu Bekir. el-Frûsiye. Arabistan: Dâru’l-Endülüs, 1993.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesir el-Karşi el-Basrîed-Dimeşki. İhtisaru ulûmil hadîs. ed. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, ts.
  • İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muammed Fuâd Abdülbâkî. Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, ts.
  • İbnu’l- Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman. el-Mevzûât. ed. Abdurrahmân Muhammed Osmân. Medine: Mektebetü’s-Selefiye, 1966.
  • İbnu’s-Salâh, Osmân b. Abdurrahmân. Mukaddimetu İbnu’s-Salâh. ed. Nureddin Itır. Suriye: Dâru’l-Fikir, 1986.
  • İbnu’s-Salâh, Osmân b. Abdurrahmân. Mukaddimetu İbnu’s-Salâh. ed. Nureddin Itır. Suriye: Dâru’l-Fikir, 1986.
  • Kâfiyecî, Muhammed b. Süleymân b. Sa’d b. Mes’ûd er-Rûmî el-Hanefî Muhyiddîn Ebû Abdillah el-Kâfiyecî. el-Muhtasar fî ilmi’l-eser. ed. Alî Zevîn. Riyad: Mektebetür-Rüşd, 1407.
  • Karahan, Abdullah. Hadis Ravilerinin Güvenilirliği : (Tespiti, İmkanı, Hadisin Sıhhatine Etkisi). Bursa: Sır Yayıncılık, 2005.
  • Kâsımî, Muhammed Cemâlüddin ed-Dimeskî. Kavâidü’t-tahdîs min funûn-i mustalahı’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • Keleş, Ahmet. ...“...Savaşmakla Emrolundum.” Hadisi Örneğinde Hadislerin Tasnifi Problemi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (ts.), 33-60.
  • Keleş, Ahmet. Hadis Tarihi ve Usulü Dersleri. Ankara: Fecr Yayınevi, 2017.
  • Kırbaşoğlu, M. Hayri. Alternatif hadis metodolojisi. Ankara: Kitabiyat, 2002.
  • Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam düşüncesinde hadis metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu, 1999.
  • Kırbaşoğlu. M. Hayri. “Hadislerin Sübûtu Meselesi”. Güncel Dinî Meseleler Birinci İhstisas Toplantısı (Tebliğ ve Müzakereler), 02-06 Ekim 2002. 151-158. Ankara: DİB Yayınları, 2004.
  • Kırbaşoğlu. M. Hayri. “İmam Şâfiî’nin ‘Risâle’sinin Hadis İlmindeki Etkileri”. İslami Araştırmalar 10/1-2-3 (1997), 87-99.
  • Koçinkağ, Mansur. “İlk Dönemde Sünnet ve Haber-i Vâhidle İlgili Tartışmalar”. Marmara Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
  • Köktaş, Yavuz. Hadis Usûlü Yazıları. İstanbul: Ensar Yayınevi, 2010.
  • Leknevî, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdülhay. er-Raf ’ ve’t-Tekmîl fî’lCerhi ve’t-Tadîl. çev. Abdulfettah Ebû Ğudde. Haleb: Mektebetu’lMatbuatu’l-İslami, 1407.
  • Makdisî, Ebu Abdullah Muhammed b. Abdilvahid. Muhtasar. ed. Salâhaddin Makbul Ahmed. Kuveyt: Mektebetü’l-Sahvetü’l-İslamîye, 1403.
  • Muhittin Düzenli. “Rivayetlerin Sıhhatinin Tespitinde İllet ve Şâz Olgusunun Fonksiyonu”. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, 2008.
  • Mübârekfûrî, Ebû’l-Alâ Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahim. Tuhfetu’l-ahvezîbi-şerhi Câmii’t-Tirmîzî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, ts.
  • Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim İbnü’l-Haccâc el-Kuseyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. ed. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’lArabî, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyâ Muhyiddîn Yahya b. Şeref en-Nevevî. et-Takrîbve’tteysîr lî ma’rifeti süneni’l-beşîri’n-nezîr fî usûlü’l-hadis. ed. Muhammed Osman el-Haşt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbu’l-Arabî, 1985.
  • Özafşar, Mehmet Emin. Hadîsi Yeniden Düşünmek. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. bsk.
  • Polat, Salâhattin. “Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değerleri”. Atatürk Üniversitesi İslamî İlimler Fakültesi, Doktora Tezi, 1981.
  • Polat, Salahattin. “Mürsel”Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/432-437. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
  • Rahman, Fazlur. Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu. çev. Salih Akdemir. 5. Basım, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
  • Recep Bilgin. “Son Dönem Hadis Çalışmaları ve Talat Koçyiğit (1927-2011)’ in Hadisçiliği”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Billimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
  • Sehâvî, Şemseddin Muhammed b. Abdurrahman. Fethu’l-muğîs bi şer-hi elfiyeti’l–hadîsli’l-Irakî. ed. Ali Hüseyn Ali. Mısır: Mektebetü’lSünne, 2003.
  • Sehâvî, Şemseddin Muhammed b. Abdurrahman. Fethu’l-muğîs bi şerhi elfiyeti’l–hadîsli’l-Irakî. ed. Ali Hüseyn Ali. Mısır: Mektebetü’lSünne, 2003.
  • Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir. Elfiyetu’s-Suyûtî fî ilmi’l-hadîs. Beyrut: Mektebetü’l-İlmiye, ts.
  • Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir. Tedrîbü’r-râvî fî şerhiTakrîbi’n Nevevî. Riyad: Dâru’t-Taybe, ts.
  • Şimşek Öztürk, Betül. “İbn Hacer el-Askalânî’nin (V. 852/1449) Hadis Usûlcülüğü”. Selçuk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
  • Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-Kebîr. ed. thk. Hamdi b. Abdilmecid es-Silefi. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiye, ts.
  • Tartı, Nevzat. “Bilim-Hadis İlişkisine Dayalı Bir Metin Tenkidi Tartışması”. Ekev Akademi Dergisi 7/15 (2003), 95-104.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmizî. thk. Ahmed Fuad Şâkir (I-II)- Muhammed Fuâd Abdulbâkî (III)-İbrahim Atvah. (IV-V). Mısır: Şirketü mektebetu ve matbaatu’l-albâbî, 1975.
  • Uğur, Mücteba. “Hadislerin Değerlendirilmesi”. Diyanet İlmi Dergi [Diyanet İşleri Reisliği Yıllığı] 15/2 (1976), 94-99.
  • Uğur, Mücteba. Ansiklopedik hadis terimleri sözlüğü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin hadis anlayışı ve Hanefi Mezhebi’nin hadis metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
  • Ünal, Yavuz. Hadisleri tespitte yöntem sorunu: (akla uygunluk-akla aykırılık). Samsun: Etüt Yayınları, 1999.
APA Çiftçi M (2020). HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. , 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
Chicago Çiftçi Mehmet Emin HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. (2020): 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
MLA Çiftçi Mehmet Emin HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. , 2020, ss.217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
AMA Çiftçi M HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. . 2020; 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
Vancouver Çiftçi M HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. . 2020; 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
IEEE Çiftçi M "HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ." , ss.217 - 141, 2020. 10.46353/k7auifd.551565
ISNAD Çiftçi, Mehmet Emin. "HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ". (2020), 217-141. https://doi.org/10.46353/k7auifd.551565
APA Çiftçi M (2020). HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
Chicago Çiftçi Mehmet Emin HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, no.1 (2020): 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
MLA Çiftçi Mehmet Emin HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.7, no.1, 2020, ss.217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
AMA Çiftçi M HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
Vancouver Çiftçi M HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 217 - 141. 10.46353/k7auifd.551565
IEEE Çiftçi M "HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ." Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, ss.217 - 141, 2020. 10.46353/k7auifd.551565
ISNAD Çiftçi, Mehmet Emin. "HADİS USÛLÜNDE EGEMEN SAHİH HADİS TANIMI VE PROBLEMLERİ". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2020), 217-141. https://doi.org/10.46353/k7auifd.551565