İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ
Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 389 - 422 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46353/k7auifd.706187 İndeks Tarihi: 27-09-2020
İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ
Öz: Muâmelât alanında fakihlerin üzerinde çokça kafa yorup, farklı görüşler ortaya koyduğu meşhur konulardan biri de alışverişlerde yapılan arttırım ve indirimlerin asılsatışa dâhil olup olmadığı meselesidir. Alışverişlerde akid tamamlandıktan sonrabâyi veya müşteriden bir tarafın aldanması, aldatılması gibi gerekçelerle veya herhangi bir gerekçe olmaksızın müşteri veya satıcı tarafından semende arttırım veyaindirimin yapılması ile satıcının sattığı malda arttırım yapması fakihler tarafındancâiz görülmüştür. Konuya ilişkin olarak fakihlerin ihtilafa düştüğü nokta ise yapılan arttırım veya indirimin asıl satışa eklenip eklenmeme meselesidir. Bu noktadafakihler tarafından üç farklı görüş ileri sürülmüştür. Hanefî ve Mâlikîler’in temsilettiği birinci görüşe göre semende yapılan arttırım ve indirim ile satıcının maldayaptığı ziyadeler, asıl satışın bir devamı niteliğinde olup asıl satışa dâhildir. Şâfiî veHanbelî mezheplerinde, sadece meclis veya şart muhayyerliğinin olduğu zamanda yapılan arttırım ve indirimler asıl satışa eklenirken bunların olmadığı zamandayapılanlar ise hibe kabul edilmektedir. İmam Züfer (ö. 158/775) ise alışverişlerdeyapılan arttırım ve indirimi hiçbir şekilde asıl akde eklemez.
Anahtar Kelime: THE EFFECT OF CHANGE IN THE AMOUNT OF COSTS ON THE CONTRACT IN THE ISLAMIC LAW OF OBLIGATIONS
Öz: One of the famous issues in the field of transaction, about which the Islamic scholars think in earnest and present different opinions, is whether the increases and discounts made in the purchases are included in the main sale. According to the Islamic scholars it is permissible to make an increase in or a discount on the price of a product by a seller or a buyer, or to make an increase in the goods that the supplier sells, backed with reasons such as deception of the supplier or the customer after the agreement, or without any reason. The point on which the Islamic scholars disagree regarding this issue is whether the increase or discount is added to the main sale. At this point three different views are put forward by the Islamic scholars. According to the first view represented by the schools of Ḥanafī and Mālikī, the increase in and the discount on price, and the increase made by the seller in the goods are a continuation of the main sale, and are included in the main sale. According to the schools of Shāfiʿī and Ḥanbalī, only the increase and discount made are added to the actual sale if there are assembly and approval sales, if not all they do is considered donation. On the other hand, Imām Zufar (d. 158 AH/775 CE) does not add the increase and discount in trade in any way to the actual contract.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdulaziz b. Muhammed b. Abdurrahman. el-Esile ve’l-ecvibeti’l-fıkhiyye. 6 Cilt. ts.
- Ahmed b. Muhammed b. Hasan. Şerhu Zâdi’l-müstakni’. 6 Cilt. ts.
- Ahmed b. Muhammed, el-Heytemî. Tuhfetü’l-muhtâc fî şerhi’l-Minhâc. 10 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’t-Ticâriyeti’l-Kübrâ, 1983.
- Aktan, Hamza. “İstihkak”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 23/ 336-337. İstanbul, 2001. https://islamansiklopedisi.org.tr/istihkak.
- Ali Haydar Efendi, Emin Efendi Zâde. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’lAhkâm. 2. Bs, 4 Cilt. İstanbul, 2017.
- Âsımî, Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım. Şerhu er-Ravzi’l-mürbiʿ bişerhi Zâdi’l-müstakni’. 1. Bs, 7 Cilt. 1397.
- Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed. el-İnâye şerhu’lHidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
- Behûtî, Mansur b. Yunus. Keşşâfü’l-kınâ’ an metni’l-İknâ’. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- Behûtî, Mansur b. Yunus. Şerhu Münteha’l-irâdât. 1. Bs, 3 Cilt. Âlemü’lKutub, 1993.
- Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istilahatı Fikhiyye Kamusu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
- Burhânüddin, İbrahim b. Muhammed b. Abdullah. el-Mebde’ fî şerhi’lMukni’. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Burhânü’ş-Şerîa, Mahmud b. Ahmed b. Abdilaziz el-Buhârî el-Merginânî. el-Muhîtü’l-Burhânî fi’l-fıkhi’n-Nu’mânî. Thk. Abdulkerim Sâmî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- Cüveynî, Abdulmelik b. Abdullah. Nihâyetü’l-matlab fî dirâyeti’l-mezheb. 1. Bs. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2007.
- “Halvet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 15: 384-386. 1997. https://islamansiklopedisi.org.tr/halvet--fikih.
- Çeker, Orhan. İslâm Hukukunda Akidler. Konya: Tekin Kitapevi, 2014.
- Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman. Sünenü’d-Dârimî. 1. Bs, 4 Cilt. Suud Arabistan: Dâru’l-Muğnî, 2000.
- Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvûd. Thk. İzzet Abbâs. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1974.
- Ebû Hafs, Ömer b. İshak el-Hindî. el-Ġurretü’l-münîfe fî tahkîki’l-İmâm Ebî Hanîfe. 1. Bs. Beyrut: Müessesetü’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, 1986.
- Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf. el-Behru’l-muhît fi’t-tefsîr. Thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 11 Cilt. Beyrut, 1420.
- Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî el-Mevsılî. el-Müsned. Thk. Hüseyin b. Süleym. 14 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 1984.
- Ebü’l-Hasen, Yahyâ b. Ebî Hayr. el-Beyân fî mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. Thk. Kasım Muhammed en-Nûrî. 1. Bs, 13 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2000.
- Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. 3. Bs. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
- Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed el-Gazzâlî. el- Vasît fî’l-mezheb. 1. Bs. Dâru’s-Selâm, ts.
- Haddâd, Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed. el-Cevheretü’n-neyyire. 1. Bs, 2 Cilt. Matbaatü’l-Hayriyye, 1322.
- Hanbel, Ahmed b. Muhammed. Müsned. Thk. Şuayb Arnaud ve Adil Mürşid. 1. Bs. Müessesetü’r-Risâle, 2001. Haskefî, Alaüddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed. ed-Dürrü’l-muhtâr.
- Thk. Abdulmünim Halil İbrahim. 1. Bs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 2002.
- Heytemî, Ahmed b. Muhammed b. Ali. el-Fetâva’l-fıkhiyyeti’l-kübrâ. 4 Cilt. Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz. Reddü’l-muhtâr ale’dDürri’l-muhtâr. 2. Bs, 6 Cilt. BeyrMustafa b. Said b. Abduh. Metâlibü’l-ûli’n-nehyî fî şerhî Ğâyeti’l-müntehâ. 6 Cilt. Mektebetü’l-İslâmî, 1994.
- Nesâi, Ahmed b. Şuayb b. Ali. es-Sünenü’l-Kübrâ. Thk. Hasan Abdulmünim Şelebî. 1. Bs, 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
- Nevevî, Ebû Zekariyya Muhyiddin b. Şeref. el-Mecmu’ şerhü’l-Mühezzeb. 20 Cilt. Dâru’l-Fikr, ts.
- Özdemir, Muhittin. Şâfiî Fürû’ Fıkıh Literatüründe Mezhep Görüşleriyle İlgili Kavramların Gelişimi. Doktora, Marmara Üniversitesi, 2010.
- Râfiî, Abdulkerim b. Muhammed. el-Azîz şerhü’l-Vecîz. Thk. Adil Ahmed Ali Muhammed. 1. Bs, 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Ruvyânî, Abdulvahid b. İsmail. Bahru’l-mezheb fî fürûi’l-mezhebi’ş-Şâfiî. Thk. Târık Fethî es-Seyyid. 1. Bs, 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 2009.
- Samar, Mahmut. “İslam Borçlar Hukukunda Akitlere Etkisi Bakımından Takyîdî Şartlar”. Marife 18/2 (2018): 501-526.
- Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1993.
- Şeybânî, Muhammed b. Hasan. el-Asl. Thk. Muhammed Boynukalın. 1. Bs, 12 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2012.
- Tirmizi, Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Muhammed Şâkir vd. 2. Bs, 5 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa, 1975.
- Zeylaî, Osman b. Ali. Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik. Kahire, 1313.
| APA | EKİNCİ A (2020). İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. , 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| Chicago | EKİNCİ Ahmet İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. (2020): 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| MLA | EKİNCİ Ahmet İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. , 2020, ss.389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| AMA | EKİNCİ A İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. . 2020; 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| Vancouver | EKİNCİ A İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. . 2020; 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| IEEE | EKİNCİ A "İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ." , ss.389 - 422, 2020. 10.46353/k7auifd.706187 |
| ISNAD | EKİNCİ, Ahmet. "İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ". (2020), 389-422. https://doi.org/10.46353/k7auifd.706187 |
| APA | EKİNCİ A (2020). İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| Chicago | EKİNCİ Ahmet İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, no.1 (2020): 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| MLA | EKİNCİ Ahmet İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.7, no.1, 2020, ss.389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| AMA | EKİNCİ A İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| Vancouver | EKİNCİ A İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 389 - 422. 10.46353/k7auifd.706187 |
| IEEE | EKİNCİ A "İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ." Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, ss.389 - 422, 2020. 10.46353/k7auifd.706187 |
| ISNAD | EKİNCİ, Ahmet. "İSLAM BORÇLAR HUKUKUNDA BEDELLERİN MİKTARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2020), 389-422. https://doi.org/10.46353/k7auifd.706187 |
