Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 669 - 693 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46353/k7auifd.628355 İndeks Tarihi: 01-10-2020

ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER

Öz:
Endülüs dönemi şairlerinden olan İbn ‘Abdirabbih 246/860 yılında Kurtuba’da dünyaya gelmiştir. Fakir bir aileye mensup olmasına rağmen şiire olan yeteneği sayesindezamanla zenginleşmiş ve insanlar arasında bu yönüyle tanınır hâle gelmiştir. Öyle kidönemin hükümdarlarının kapıları kendisine ardına kadar açılmış; kadı, vezir ve valigibi devlet erkânından pek çok kişinin övgüsüne mazhar olmuştur. Şiir yazma konusundaki yeteneğinin yanı sıra başta Endülüs’ün önde gelen hocaları olmak üzereMısır, Kûfe, Bağdat gibi Doğu vilayetlerindeki âlimlerden de ders alması onu dönemindeki edip ve şairlerden farklı kılmıştır. Şairin gençlik dönemlerinde yazdığı şiirlerine methiye, hiciv, mersiye, gazel ve ẖamriyât konuları hâkimken yaşlılık dönemindezühd ve takva konulu şiirlere yönelmiştir. Bu dönemde şair zühd ve takva içerikli şiirlerine ek olarak gençlik döneminde yaşadığı hayatından ve bu dönemde nazmettiğimucûn, gazel ve ḫamriyât konulu şiirlerinden duyduğu pişmanlığı dile getirdiği şiirler de nazmetmiştir. Tövbenin ve pişmanlık duygusunun hâkim olduğu bu türdekişiirlerine ‘arındırılmış’ anlamına gelen ‘‘َّحصاتَُمالم) el-Mumeḥḥaṣât) adını vermiştir.Söz konusu çalışmada, şairin hayatı ve edebi kişiliğine dair bilgiler verilmiştir. Ayrıcaşairin methiye, hiciv, mersiye ve gazel gibi Arap şiirinin geleneksel konularını işlediğişiirleri örneklendirilerek şairin kendine has üslubu yansıtılmaya çalışılmıştır. Şiirler,konularına göre sınıflandırılarak muhteva açısından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

ANDALUSIAN POET IBN ABD RABBIH AND EXAMPLES OF HIS POETRY

Öz:
One of the Andalusian poets Ibn Abd Rabbih, was born in Cordoba in 246 AH / 860 CE. Although he is a member of a poor family, his talent of poetry has enriched him in time and made him famous among people. Such that the gates of the leaders were opened to him. In addition to his talent in writing poems, he also took lessons from the eminent teachers of Andalusia, as well as scholars from eastern provinces such as Egypt, Kufa and Baghdad, which distinguished him from other litterateurs and poets of his time. His poems which he wrote in his youth were mostly in genres such as panegyric, satire, elegy, ghazal and hamriyāt. In his old age he turned his attention to poems on zuhd and taqwā. In this period, in addition to his poems of zuhd and taqwā, he wrote poems in which he expressed his regret about his life in his youth and about his poems on mudjūn, ghazal and hamriyāt. He named these types of poem ‘َّحصاتَ ُم الم) ‘al-Mumeḥḥaṣāt), which means ‘purified’. In this study information concerning the poet>s life and literary personality was given. In addition to this, his poems were classified according to their subjects.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Cevherî, İsmâil b. Hammâd. Tâcü’l-luga. Thk. Ahmed Abdulġafûr. Beyrut: Dâru’lİlmiyye Li’l-Melâyîn, 1990.
  • Cumrân, Muhammed Edîb Abdulvâhid. Şi’ru ibn abdirabbih el-endelusî. Obekan Dijital Library, ts.
  • Dâye, Muhammed Rıdvân. Fi’l-edebi’l–endelüsi. Şam: Matbaa’tu’l-İlmiyye, 2000.
  • Dabbî, Ahmed b. Yahyâ. Buğyetü’l-mültemis. Thk. İbrahim el-Ebyârî. Kahire, Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî, 1990.
  • Dayf, Şevkî. Târîḫu’l-edebi’l-ʿarabî. Kahire: Dâru’l-Meârif, t.y.
  • Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi. 4 Cilt, Erzurum: Fenomen Yayınları, 1.Basım, 2009.
  • Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi. 4 Cilt, Erzurum: Fenomen Yayınları, 3.Basım, 2014.
  • Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi. 4 Cilt, Erzurum: Fenomen Yayıncılık,1. Basım, 2017.
  • Durmuş, İsmail. “Methiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/406-408. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Düzgün, Osman. “Endülüs’te Ortaya Çıkan Yeni bir Şiir Türü: Muvaşşaha”. 38.ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, ed. Zeki Dilek vd. 1/101-117. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 2009.
  • Endelusî, Ahmed b. Muhammed İbn ‘Abdirabbih. Dîvânu ibn abdirabbih. Thk. Muhammed Rıdvân Dâye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1979.
  • Endelusî, Ahmed b. Muhammed İbn ‘Abdirabbih. el-‘İḳdu’l-ferîd. Thk. Müfid Muhammed Kumeyha. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1983.
  • Endelusî, Ahmed b. Muhammed İbn ‘Abdirabbih. el-‘İḳdu’l-ferîd. Thk. Abdulmecîd Terhînî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
  • Endelusî, Ahmed b. Muhammed İbn ‘Abdirabbih. Dîvânu ibn abdirabbih me’a dirâsetin lihayâtihî ve şi’rihî. Thk. Muhammed el-Tancî. Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Ferrûh, Ömer. Tarihu’l-edebi’l-‘arabi. 6 Cilt. Lübnan: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 1984.
  • Ferrûh, Ömer. Tarihu’l-edebi’l-‘arabi. 6 Cilt. Lübnan: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 1985.
  • Hâşimî, Ahmed. Cevâhirü’l-edeb fî sınâati edebiyyât ve inşâi lugâti’l-arab. Mısır: Mektebetu’l–Ticâriyyetu’l-Kûbrâ, 1969.
  • Heykel, Ahmed. Edebu’l-endelüs. Kahire: Dâru’l-Mearif, 1985.
  • Humeydî, Muhammed b. Fütûh. Cezvetü’l-muktebis. Thk. Ruhiye Abdurrahman es-Suveyfî. Lübnan: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
  • İbnü’l-Faradî. Târîḫu ʿUlemâʾi’l-endelüs. Tunus: Dâru’l Garbi’l İslâmî,2008.
  • İbn Ḫaldûn. Târîẖu ibn ḫaldûn. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
  • İbn Hallikȃn. Vefeyȃtü’l a’yȃn. Thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru’s Sadr, 1972.
  • Iştiyye, Fuad Yusuf İsmail. el-ḳameru fî’ş-şi’ri’l-câhilî. Filistin: Najah Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
  • Hüseynî Hüseynî Ma’addî. Ravâi’ş-şi’ri’l- câhilî. Kahire: Dâru’l-Ḫalûd, 2011.
  • Makkarî, Ahmed b. Muhammed. Nefḥu’ṭ-tîb min ġuṣni’l-endelüsi’r-raṭîb ve zikru vezîrihâ lisâni’d-dîn ibni’l-ḫaṭîb. Thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1968.
  • Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye. Mu’cemu’l- vasît. Kahire: Dâru’d-Dâye, 1960.
  • Özdemir, Mehmet. “Hakem II” , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/174- 175. Ankara: TDVYayınları, 1997.
  • Seâlibî, Ebû Mansûr. Yetîmetü’d-dehr fî mehâsini ehli’l-‘asr. Thk. Müfid Muhammed Kumeyha. 2.Cilt.Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
  • Şek’a, Mustafa Muhammed. “İbn Abdürabbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/281-283. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
  • Suyûfî, Mustafa Muhammed. Târîhu’l-edebi fi’l ‘asri’l- câhilî. Mısır: Dâru’dDuveliyye li’l-İstismârât es-Segâfiyye, 2008.
  • Toprak, Mehmet Faruk. “Endülüs Şiirine Genel bir Bakış”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32/12(1988): 157-175.
  • Toprak, Mehmet Faruk. “Mersiye”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/215-217. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Toprak, Mehmet Faruk. Endülüs Şiirinde Mersiye. Ankara, Grafiker Yayınları, 1.Basım, 2014.
  • Tülücü, Süleyman. “Hâtim et-Tâî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/472-473. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
  • Versteegh, Kees. Lugatu’l-arabiyyetu. Trc. Muhammed Şarkâvî. Kahire: Meclisu’l- ‘alâ li’s-sekafeti, 2003.
APA özkanlı z (2020). ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. , 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
Chicago özkanlı zeynep ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. (2020): 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
MLA özkanlı zeynep ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. , 2020, ss.669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
AMA özkanlı z ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. . 2020; 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
Vancouver özkanlı z ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. . 2020; 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
IEEE özkanlı z "ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER." , ss.669 - 693, 2020. 10.46353/k7auifd.628355
ISNAD özkanlı, zeynep. "ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER". (2020), 669-693. https://doi.org/10.46353/k7auifd.628355
APA özkanlı z (2020). ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
Chicago özkanlı zeynep ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, no.1 (2020): 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
MLA özkanlı zeynep ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.7, no.1, 2020, ss.669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
AMA özkanlı z ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
Vancouver özkanlı z ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(1): 669 - 693. 10.46353/k7auifd.628355
IEEE özkanlı z "ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER." Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, ss.669 - 693, 2020. 10.46353/k7auifd.628355
ISNAD özkanlı, zeynep. "ENDÜLÜSLÜ ŞAİR İBN ‘ABDİRABBİH VE ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2020), 669-693. https://doi.org/10.46353/k7auifd.628355