Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri

DİKMEN, Derya; ÖZDEMİR, ASLIHAN

doi:10.5505/TurkHijyen.2018.75508

Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri

Aslıhan ÖZDEMİR, (HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ/SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ/BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ)

Derya DİKMEN (HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ/SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ/BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ)

Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi

21 0

Yıl: 2018 Cilt: 75 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 93 - 100 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/TurkHijyen.2018.75508 İndeks Tarihi: 20-07-2020

Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri

Öz:

Biyoterörizm, patojen maddelerin politik, sosyalve/veya ekonomik amaçlarla kanuna aykırı şekildekullanımı şeklinde tanımlanmaktadır. Biyoterörizmfaaliyetlerine tarihten pek çok örnek verilebilir.Biyoterörizm ajanları ve yol açtıkları hastalıklar datoksisite, morbidite ve mortalite gibi parametreleredayanarak kategorize edilmiştir. Her bir biyolojik ajanınhalk sağlığı üzerine etkilerini saptamak için bu sınıflamaçok önemlidir. Toksik maddelerin en çok kullanıldığıaraçlar ise gıdalardır. Gıda zinciri, zincirin herhangi birnoktasında kasıtlı veya kasıtsız kontaminasyon yoluylabozulabilir. Gıda güvenliği, besini biyolojik ajanlar,toksinler, kimyasallar, radyasyon ve fiziksel bir maddetarafından kasıtlı kontaminasyondan korumak anlamınagelmektedir. Kasıtlı veya kasıtsız gıda kontaminasyonubiyolojik, kimyasal veya fiziksel ajanlar aracılığıylagerçekleşebilir. Gıdayı ulusal ve uluslararası düzeydegüvenilir yapabilmek için gıda kalite güvencesi, gıdakalite kontrolü, iyi üretim uygulamaları, Tehlike Analizive Kritik Kontrol Noktaları (HACCP), UluslararasıStandart Organizasyonu (ISO) 22000 gibi yönetimsistemlerinin uygulanması gereklidir. HACCP ve ISO22000’in kaza yolu ile oluşabilecek kontaminasyonlarakarşı başarısı kanıtlanmıştır ancak kasıtlı saldırılarıtespit etmek ya da azaltabilmek amacıyla etkili şekildekullanılamamaktadır. PAS96: 2014 rehberi (Yiyecek veİçecek Koruma ve Savunma Rehberi), yiyecek-içeceksektörünü kasıtlı saldırılardan korumak ve bu saldırılarakarşı savunmak için yayımlanmış bir rehberdir. Bu rehber,Kritik Kontrol Noktalarında Tehdit Değerlendirmesi(TACCP) adı verilen bir sistemi anlatmaktadır. TACCP;bilgili ve güvenilir bir ekip ve bir otorite ile tehditlerindeğerlendirilmesi, zayıf noktaların tespiti, materyal,ürün, satın alma, işleme, çevre, dağıtım ağları veiş sistemlerinin kontrolünün sağlanması yoluyladeğişikliklerin prosedürlere dönüşümünü sağlayan birrisk yönetim sistemidir. Bunun yanında, Global GıdaGüvenliği Girişimi (GFSI) tarafından gıda hilelerinekarşı geliştirilen yeni bir sistem olan Zafiyet Analizive Kritik Kontrol Noktaları (VACCP) ise savunmasızgıdaları korumak amacıyla kullanılan bir sistemolarak karşımıza çıkmaktadır. Gıda güvenliği yönetimsistemleri dinamik sistemler olduğundan yeni gelişentehlikeler ve tehditler tespit edilerek metodolojilerinher duruma karşı güncellenmesi ve gerekli durumlardayeni metodolojilerin geliştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelime:

New approaches to food defense: risk management methodologies

Öz:

Bioterrorism is defined as the unlawful use of pathogen materials for political, social and/or economic objectives. There are numerous examples of bioterrorist attacks in history. Bioterrorism agents are categorized by parameters as toxicity, morbidity and mortality. This categorization is very important to assess the effects of each biological agent on public health. Food is the most vulnerable agent for contamination by toxic materials. Food chain can be broken at any stage through intentional or unintentional contaminations. Food safety means to protect foods from intentionally inserted biological agents, toxins, chemicals, radiation and physical substances. Intentional or unintentional food contamination can occur by biological, chemical or physical agents. Food safety management systems like food quality assurance, food quality control, good manufacturing practices, HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points), and ISO (Internatiıonal Organization for Standardization) 22000 are needed in order to ensure food safety in national and international levels. HACCP has proven to be effective against accidental contamination; however it can not be used effectively to detect or reduce intentional attacks. PAS 96: 2014 (Guide to Protecting and Defending Food and Drink) is a guideline that is published to protect and defense food business against deliberate attacks. This guideline describes TACCP (Threat Assessment Critical Control Points) as a systematic management of risk through the evaluation of threats, identification of vulnerabilities, and implementation of controls of products, purchasing, processes, premises, distribution networks and business systems by a knowledgeable and trusted team with the authority to implement changes to procedures. In addition to this, there is a new system that called VACCP (Vulnerability Assessment Critical Control Points) is being used to protect against food fraud. Since food safety management systems are dynamic systems, it is necessary to determine new hazards and threats, to update methodologies against each circumstances, and develop new methodologies where necessary.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Anonymous. Centers for Disease Control and Prevention. Bioterrorism overview. https:// emergency.cdc.gov/bioterrorism/index.asp, (Erişim tarihi: 10.01.2016).
2. Dikmen D. Biyoterörizm ve gıda güvenliğine yönelik HACCP yaklaşımı. Hacettepe Beslenme ve Diyet Günleri V. Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu. 25-27 Haziran, Ankara. 2015.
3. Frerichs RL, Salerno RM, Vogel KM, Barnett NB, Gaudioso J, Hickok LT, et al. Historical precedence and technical requirements of biological weapons use: a threat assessment. Albuquerque: Sandia National Laboratories, 2004; 11.
4. Wein LM, Liu Y. Analyzing a bioterror attack on the food supply: the case of botulinum toxin in milk. Proc Natl Acad Sci, 2005;102 (28): 9984-9.
5. Alpas H, Smith M. NATO-SPS Pilot study on food chain security: findings and recommendations. Adv Food Protect, 2011; 1-15.
6. Mansour SA. Chemical pollutants threatening food safety and security: an overview. Adv Food Protect, 2011; 73-117.
7. Declaration R. Rome Declaration on World Food Security and World Food Summit Plan of Action. 1996.
8. Daniels ME, Larkin GN. A Guide to Developing a Food Defense Plan for Food Establishments. Indianapolis: Indiana State Deparment of Health Food Protection Program Food Defense Section, 2011.
9. Anonymous. Department WHOFS. Terrorist threats to food: guidance for establishing and strengthening prevention and response systems: World Health Organization; 2002.
10. Anonymous. History of biological warfare: anthrax, other organisms, used for centuries weapons of war. National Public Radio. http:// www.npr.org/news/specials/response/anthrax/ features/2001/oct/011018.bioterrorism.history. html, (Erişim tarihi: 10.01.2016).
11. Riedel S. Biological warfare and bioterrorism: a historical review. Proceedings (Baylor University Medical Center), 2004;17(4): 400-6.
12. Anonymous. U.S. Pharmacopeial Convention. Food Fraud Database. www.foodfraud.org, (Erişim tarihi: 10.01.2016).
13. Anonymous. PAS 96:2014 Guide to protecting and defending food and drink from deliberate attack. The British Standards Institution, 2014.
14. Hefnawy M. Advances in Food Protection: Focus on Food Safety and Defense. Springer Science & Business Media, 2011.
15. Anonymous. Recommended International Code of Practice General Principles of Food Hygiene. Alimentarius C. CAC/RCP 1-1969, Rev. 4. 2003; 3.
16. Tanks T. Civil Societies Program. 2013 Global Go to Thinktank Index & Abridged Report. University of Pennsylvania, 2013.1. 28, 2014.
17. Hayes PR, Forsythe SJ. Food Hygiene, Microbiology and HACCP: Springer Science & Business Media, 2013.
18. Motarjemi Y. Encyclopedia of Food Safety: Elsevier Science; 2013.
19. Spink J, Moyer DC. Defining the public health threat of food fraud. J Food Sci, 2011; 76 (9): 157-63.
20. Anonymous. GFSI Direction on Food Fraud and Vulnerability Assessment (VACCP). http:// foodfraud.msu.edu/2014/05/08/gfsi-directionon-food-fraud-and-vulnerability assessmentvaccp/, (Erişim tarihi: 15.03.2017).

APA	ÖZDEMİR A, DİKMEN D (2018). Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. , 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
Chicago	ÖZDEMİR ASLIHAN,DİKMEN Derya Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. (2018): 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
MLA	ÖZDEMİR ASLIHAN,DİKMEN Derya Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. , 2018, ss.93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
AMA	ÖZDEMİR A,DİKMEN D Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. . 2018; 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
Vancouver	ÖZDEMİR A,DİKMEN D Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. . 2018; 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
IEEE	ÖZDEMİR A,DİKMEN D "Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri." , ss.93 - 100, 2018. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
ISNAD	ÖZDEMİR, ASLIHAN - DİKMEN, Derya. "Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri". (2018), 93-100. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2018.75508

APA	ÖZDEMİR A, DİKMEN D (2018). Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75(1), 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
Chicago	ÖZDEMİR ASLIHAN,DİKMEN Derya Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 75, no.1 (2018): 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
MLA	ÖZDEMİR ASLIHAN,DİKMEN Derya Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, vol.75, no.1, 2018, ss.93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
AMA	ÖZDEMİR A,DİKMEN D Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi. 2018; 75(1): 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
Vancouver	ÖZDEMİR A,DİKMEN D Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi. 2018; 75(1): 93 - 100. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
IEEE	ÖZDEMİR A,DİKMEN D "Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri." Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75, ss.93 - 100, 2018. 10.5505/TurkHijyen.2018.75508
ISNAD	ÖZDEMİR, ASLIHAN - DİKMEN, Derya. "Gıda savunmasında yeni yaklaşımlar: risk yönetim metodolojileri". Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 75/1 (2018), 93-100. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2018.75508