Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi

Öz:

Amaç: Başta hiperkolesterolemi olmak üzere, dislipidemiler kardiyovasküler (KV) olayların bağımsız ve kuvvetli bir öngördürücüsüdür.Toplumsal dislipidemi sıklığı, KV korunma politikalarının belirlenmesi açısından çok önemlidir. Türkiye’de KV risk faktörlerinin güncelsıklığını belirlemek amacı ile son 15 yıllık dönemde gerçekleştirilenepidemiyolojik çalışmalar bir meta-analizle değerlendirilmiş, bu makalede başta hiperkolesterolemi olmak üzere ülkemizin lipit verilerine ait sonuçlar sunulmuştur.Yöntemler: Son 15 yılda Türkiye’yi örnekleyen veya örneklemepotansiyeli olan epidemiyolojik çalışmalar veri tabanlarında (OvidMedline, Web of Science Core Collection ve ULAKBİM) ve websayfalarında (Sağlık Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk Kardiyoloji Derneği, Nefroloji ve Endokrinoloji Dernekleri) tarandı. Lipitverisi içeren toplam 7 çalışmaya ulaşıldı. Yanlılık skoru düşük çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi yapıldı. Hiperkolesterolemi, hipertrigliseridemi ve düşük HDL prevalansı ve ortalama lipitdüzeyleri kaba (crude) değerler olarak hesaplandı. Meta-analizderastgele etkiler modeli (random effects model) kullanıldı.Bulgular: LDL-kolesterol düzeyi >130 ve/veya ≥130 mg/dL olaraktanımlandığında hiperkolesterolemi prevalansı genel popülasyonda %29.1 (%95 GA 23.6–35.0), kadınlarda %30.2 (%95 GA 24.7–36.1) ve erkeklerde %27.8 (%95 GA 22.3–33.6) saptandı. DüşükHDL-kolesterol (sınır değeri kadınlarda ≤50 mg/dL, erkeklerde ≤40mg/dL) prevalansı tüm grupta %46.1 (%95 GA 42.4–49.9), kadınlarda %50.7 (%95 GA 47.7–53.6) ve erkeklerde %41.1 (%95 GA36.1–46.3) hesaplandı. Trigliserit yüksekliği prevalansı (sınır >150mg/dL kabul edildiğinde) tüm grupta %36.5 (%95 GA 30.6–42.5),kadınlarda %32.0 (%95 GA 26.6–37.8) ve erkeklerde %41.3 (%95GA 34.9–47.8) saptandı.Sonuç: Türkiye’de dislipidemi önemli bir sağlık problemidir. Erişkinnüfusta yaklaşık her 10 kişiden üçünde hiperkolesterolemi, her 2kişiden birinde HDL düşüklüğü ve her 3 kişiden birinde trigliserityüksekliği vardır.

Anahtar Kelime:

Data on prevalence of dyslipidemia and lipid values in Turkey: Systematic review and meta-analysis of epidemiological studies on cardiovascular risk factors

Öz:

Objective: Dyslipidemias, primarily hypercholesterolemia, are independent and strong predictors of cardiovascular (CV) events. The frequency of dyslipidemia is very important in terms of determining CV prevention policies. In order to determine the up-to-date frequency of CV risk factors in Turkey, a meta-analysis of the epidemiologic studies carried out in the last 15 years was performed. This article presents the results on the dyslipidemia data including hypercholesterolemia principally. Methods: Epidemiological studies conducted during the last 15 years and having the potential to represent the general population in Turkey were searched in databases (Ovid Medline, Web of Science Core Collection, and Turkish Academic Network and Information Center [ULAKBIM]) and web pages (Ministry of Health, Turkey Statistical Institute, Turkish Society of Cardiology, Nephrology and Endocrinology Associations). A total of 7 studies including lipid data were found. Systematic review and meta-analysis of the studies with low bias score were performed. Crude values of the prevalence of hypercholeterolemia, hypertriglyceridemia and low HDL and mean lipid levels were calculated. Random effects model was used in meta-analysis. Results: The prevalence of hypercholesterolemia defined as a LDLcholesterol >130 and/or ≥130 mg/dL, was 29.1% (95% CI 23.6–35.0) in the general population, 30.2% in females (%95 CI 24.7–36.1), and 27.8% in males (95% CI 22.3–33.6). The prevalence of low HDLcholesterol (≤50 mg/dL for females and ≤40 mg/dL for males) was calculated as 46.1% (95% CI 42.4–49.9) in the whole group, 50.7% (95% CI 47.7–53.6) in females and 41.1% (95% CI 36.1–46.3) in males. The prevalence of hypertriglyceridemia (>150 mg/dL) was 36.5% (95% CI 30.6–42.5) in general, 32.0% (95% GA 26.6–37.8) in females and 41.3% (95% CI 34.9–47.8) in males. Conclusion: Dyslipidemia constitutes a major public health problem in Turkey. In the adult population, almost 3 of 10 have hypercholesterolemia, one of 2 has a low HDL-cholesterol, and 1 of 3 has high triglycerides levels.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Anitschkow N, Chalatow S. Experimental cholesterinsteatose and its importance for the development of some pathological processes [Article in German]. Zentrbl Allg Pathol Pathol Anat 1913;24:1–9.
2. Konstantinov IE, Mejevoi N, Anichkov NM. Nikolai N. Anichkov and his theory of atherosclerosis. Tex Heart Inst J 2006;33:417–23.
3. Friedman M, Friedland GW. Medicine’s 10 greatest discoveries. New Haven, CT: Yale University Press; 1998.
4. Onat A, Can G, Kaya A, Keskin M, Hayıroğlu MI, Yüksel H. Algorithm for predicting CHD death risk in Turkish adults: conventional factors contribute only moderately in women. Anatol J Cardiol 2017;17:436–44. [CrossRef]
5. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG; PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Ann Intern Med 2009;151:264–9. [CrossRef]
6. Stroup DF, Berlin JA, Morton SC, Olkin I, Williamson GD, Rennie D, et al. Meta-analysis of observational studies in epidemiology: a proposal for reporting. Meta-analysis Of Observational Studies in Epidemiology (MOOSE) group. JAMA 2000;283:2008–12. [CrossRef]
7. Kılıçkap M, Barçın C, Göksülük H, Karaaslan D, Özer N, Kayıkçıoğlu M, et al. Data on prevalence of hypertension and blood pressure in Turkey: Systematic review, meta-analysis, and meta-regression of epidemiological studies on cardiovascular risk factors. [Article in Turkish] Turk Kardiyol Dern Ars 2018;46:525-45.
8. Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977;33:159–74.
9. DerSimonian R, Laird N. Meta-analysis in clinical trials. Control Clin Trials 1986;7:177–88. [CrossRef]
10. Higgins JP, Thompson SG, Deeks JJ, Altman DG. Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ 2003;327:557–60.
11. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak MR, et al. A population-based survey of Chronic REnal Disease In Turkey-the CREDIT study. Nephrol Dial Transplant 2011;26:1862–71. [CrossRef]
12. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Yayın No: 909. Ankara; 2013. Available at: https://sbu.saglik.gov.tr/ekutuphane/kitaplar/ khrfat.pdf. Accessed May 15, 2018.
13. Bayram F, Kocer D, Gundogan K, Kaya A, Demir O, Coskun R, et al. Prevalence of dyslipidemia and associated risk factors in Turkish adults. J Clin Lipidol 2014;8:206–16. [CrossRef]
14. Sanisoglu SY, Oktenli C, Hasimi A, Yokusoglu M, Ugurlu M. Prevalence of metabolic syndrome-related disorders in a large adult population in Turkey. BMC Public Health 2006;6:92.
15. Oguz A, Gulec S, Temizhan A, Altintas Y, Karsidag K, Akalın AA, et al. On-treatment LDL cholesterol levels in high-risk patients: No: 20 Ref: 0116. Obesity Reviews 2012;13:654–5.
16. Kozan O, Oguz A, Abaci A, Erol C, Ongen Z, Temizhan A, et al. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults. Eur J of Clin Nutr 2007;61:548–53. [CrossRef]
17. Gundogan K, Bayram F, Gedik V, Kaya A, Karaman A, Demir O, et al. Metabolic syndrome prevalence according to ATP III and IDF criteria and related factors in Turkish adults. Arch Med Sci 2013;9:243–53. [CrossRef]
18. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al; TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013;28:169–80. [CrossRef]
19. Onat A, Kaya A, Akbaş Şimşek T, Şimşek B, Tusun E, Karadeniz Y, et al. Twenty-five years of the TARF study: The 2015 survey, and temporal trends in mortality and loss to follow-up. Turk Kardiyol Dern Ars 2016;44:365–70. [CrossRef]
20. Assmann G, Cullen P, Schulte H. The Munster Heart Study. (PROCAM). Results of follow-up at 8 years. European Heart J 1998;19:2–11.
21. Primatesta P, Poulter NR. Lipid concentrations and the use of lipid lowering drugs: evidence from a national cross sectional survey. BMJ 2000;321:1322–5. [CrossRef]
22. Johnson CL, Rifkind BM, Sempos CT, Carroll MD, Bachorik PS, Briefel RR, et al. Declining serum total cholesterol levels among US adults. The National Health and Nutrition Examination Surveys. JAMA 1993;269:3002–8. [CrossRef]
23. Azizi F, Rahmani M, Ghanbarian A, Emami H, Salehi P, Mirmiran P, et al. Serum lipid levels in an Iranian adults population: Tehran Lipid and Glucose Study. Eur J Epidemiol 2003;18:311–9. [CrossRef]
24. Li Z, Yang R, Xu G, Xia T. Serum lipid concentrations and prevalence of dyslipidemia in a large professional population in Beijing. Clin Chem 2005;51:144–50. [CrossRef]
25. Aguilar-Salinas CA, Olaiz G, Valles V, Torres JM, Gómez Pérez FJ, Rull JA, et al. High prevalence of low HDL cholesterol concentrations and mixed hyperlipidemia in a Mexican nationwide survey. J Lipid Res 2001;42:1298–307.
26. Patel JV, Kırby M, Hughes, EA. The Lipid Audit: analysis of lipid management in two centres in Britain 2003. Br J Cardiol 2004;11:214–7.
27. Bersot TP, Vega GL, Grundy SM, Palaoglu KE, Atagündüz P, Ozbayrakçi S, et al. Elevated hepatic lipase activity and low levels of high density lipoprotein in a normotriglyceridemic, nonobese Turkish population. J Lipid Res 1999;40:432–8.
28. Nordestgaard BG, Langsted A, Mora S, Kolovou G, Baum H, Bruckert E, et al; European Atherosclerosis Society (EAS) and the European Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (EFLM) Joint Consensus Initiative. Fasting Is Not Routinely Required for Determination of a Lipid Profile: Clinical and Laboratory Implications Including Flagging at Desirable Concentration Cutpoints-A Joint Consensus Statement from the European Atherosclerosis Society and European Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine. Clin Chem 2016;62:930–46. [CrossRef]
29. Sidhu D, Naugler C. Fasting time and lipid levels in a community-based population: a cross-sectional study. Arch Intern Med 2012;172:1707–10. [CrossRef]

APA	Kayikcioglu M, TOKGOZOGLU L, KILIÇKAP M, Göksülük H, KARAASLAN D, Özer N, ABACI A, YILMAZ M, BARÇIN C, Ates K, bayram f, ŞAHİN M, URAL D (2018). Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. , 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
Chicago	Kayikcioglu Meral,TOKGOZOGLU Lale,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Özer Necla,ABACI ADNAN,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,Ates Kenan,bayram fahri,ŞAHİN Mahmut,URAL Dilek Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. (2018): 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
MLA	Kayikcioglu Meral,TOKGOZOGLU Lale,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Özer Necla,ABACI ADNAN,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,Ates Kenan,bayram fahri,ŞAHİN Mahmut,URAL Dilek Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. , 2018, ss.556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
AMA	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. . 2018; 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
Vancouver	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. . 2018; 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
IEEE	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D "Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi." , ss.556 - 574, 2018. 10.5543/tkda.2018.23450
ISNAD	Kayikcioglu, Meral vd. "Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi". (2018), 556-574. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.23450

APA	Kayikcioglu M, TOKGOZOGLU L, KILIÇKAP M, Göksülük H, KARAASLAN D, Özer N, ABACI A, YILMAZ M, BARÇIN C, Ates K, bayram f, ŞAHİN M, URAL D (2018). Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
Chicago	Kayikcioglu Meral,TOKGOZOGLU Lale,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Özer Necla,ABACI ADNAN,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,Ates Kenan,bayram fahri,ŞAHİN Mahmut,URAL Dilek Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46, no.7 (2018): 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
MLA	Kayikcioglu Meral,TOKGOZOGLU Lale,KILIÇKAP Mustafa,Göksülük Hüseyin,KARAASLAN Doruk,Özer Necla,ABACI ADNAN,YILMAZ MEHMET BIRHAN,BARÇIN Cem,Ates Kenan,bayram fahri,ŞAHİN Mahmut,URAL Dilek Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, vol.46, no.7, 2018, ss.556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
AMA	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
Vancouver	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 556 - 574. 10.5543/tkda.2018.23450
IEEE	Kayikcioglu M,TOKGOZOGLU L,KILIÇKAP M,Göksülük H,KARAASLAN D,Özer N,ABACI A,YILMAZ M,BARÇIN C,Ates K,bayram f,ŞAHİN M,URAL D "Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi." Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46, ss.556 - 574, 2018. 10.5543/tkda.2018.23450
ISNAD	Kayikcioglu, Meral vd. "Türkiye’de dislipidemi sıklığı ve lipit verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme ve meta-analizi". Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46/7 (2018), 556-574. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.23450