Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi

Yıl: 2019 Cilt: 48 Sayı: 48 Sayfa Aralığı: 195 - 220 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-10-2020

Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi

Öz:
Bu çalışma, geç XIX. ve erken XX. yüzyıl Osmanlı bürokrasisi, akademisi ve basınının en etkili aydın-bürokratlarından olan Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan lâyihası temelinde, onun kültürel üretimini Pierre Bourdieu’nun kültürel sermaye kavramı bağlamından yorumlamayı ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Said Bey, Şûrâ-yı Devlet başkanlığı gibi yüksek bürokratik görevlerde bulunmuş; dönemin en gözde okulları olan Mekteb-i Sultani, Mekteb-i Mülkiye ve Mekteb-i Hukuk’ta hocalık yapmış; gazeteler çıkarmış; kültürel sermayesinin doğrudan ürünleri olarak iktisat, hukuk, etnografya, sosyoloji, dil ve biyografi gibi alanlarda kitaplar yazmıştır. Said Bey her ne kadar önemli bürokratik mevkilere gelmişse de bürokratik alandan daha ziyade eğitim ve basın alanlarında tanınmıştır. Hatta yaşadığı dönemde ve sonrasında Osmanlı aydınlarınca kültürel bir ikon olarak görülmüştür. Yazdığı eserlere ek olarak, oldukça olgunlaşmış Osmanlı kültür alanının baskın aktörleri ile polemikleri, kültürel sermayesini sembolik sermayeye dönüştürmede ve kültürel bir sembol olarak kabul edilmesinde çok etkili olmuştur.
Anahtar Kelime:

Cultural Capital in the Late Ottoman Empire: Kemalpaşazâde Said Bey’s treatise entitled Usûl-i Maişet-i İnsan

Öz:
Using Pierre Bourdieu’s concept of cultural capital, this article aims to interpret and analyze the cultural production of Kemalpaşazâde Said Bey on the basis of his treatise Usûl-i Maişet-i İnsan. Said Bey was one of the most influential intellectual-bureaucrat figures of the Sublime Porte as well as the field of academy and the Ottoman press in the late XIXth and early XXth centuries. He was appointed to high bureaucratic posts such as the chairmanship of the Council of State; he gave lectures at the Mekteb-i Sultani, Mekteb-i Mülkiye and Mekteb-i Hukuk; he published newspapers; he wrote books on economics, law, ethnography, sociology, language and biography as the products of his cultural capital. He gained significant bureaucratic status, but he was recognized in the press and education fields much more than the bureaucratic field. Furthermore, in his life time and after, Said Bey was regarded as a cultural icon among Ottoman intelligentsia. In addition to the works he wrote, his polemics with other dominant actors of the fairly matured Ottoman literary field were very effective in transforming his cultural capital into symbolic capital and his acknowledgement as a cultural icon.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • BOA, Yıldız Esas Evrakı (YEE.), 94-69.
  • BOA, Bâbıâli Evrak Odası (BEO), 3461-259502.
  • Servet-i Fünûn (1919)
  • Tercümân-ı Hakikat (1878)
  • Vakit (1917, 1920)
  • Abdurahman Adil. Hadisât-ı Hukukiye, İkinci Tertib, 2. Cüz, İstanbul: İkdam Matbaası, 1338/1922.
  • Ahmed İhsan [Tokgöz]. Asya-yı Şarkîye Seyahat, İstanbul: Alem Matbaası, 1307/1890.
  • Ahmed Lûtfî Efendi. Vak’anüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, Cilt III, trans. Y. Demirel & Tamer Erdoğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları&Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
  • Ahmed Midhat Efendi. Said Beyefendi Hazretlerine, İstanbul, 1314.
  • Ahmed Midhat Efendi. Fatma Aliye, Bir Osmanlı Kadın Yazarın Doğuşu, (Osmanlıcadan Çev. Bedia Ermat), İstanbul: Sel Yayıncılık, 2011.
  • Ahmed Rasim. Muharrir, Şair, Edib: Matbûat Hâtıralarından, haz. Kazım Yetiş, İstanbul: Tercüman 1001 Eser, 1980.
  • Ahmed Rasim. Muharrir Bu Ya, haz. Hikmet Dizdaroğlu, İstanbul: MEB Yayınları 1977.
  • Akün, Ömer Faruk. “Abdülhak Hâmid’in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XV. (1967): 107-159.
  • Arabacı, Fazlı. Yeni Osmanlıların Dini ve Siyasi Görüşleri, Ankara: Platin Yayınları 2004.
  • Baysal, Jale. Müteferrika’dan Birinci Meşrutiyete Kadar Osmanlı Türklerinin Bastıklar Kitaplar, İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi 1968.
  • Beyhan, Mehmet Ali. “Bir II. Abdülhamid Devri Aydını’nın Profili: Lastik Said Bey” Osmanlı Araştırmaları, S. XIII, (1993): 167-205.
  • Bourdieu, Pierre. Outline of A Theory of Practice, İngilizceye çev. Richard Nice, Cambridge: Cambridge University Press 1977.
  • Bourdieu, Pierre. “The Forms of Capital”, Handbook of Theory and Reserach for the Sociology of Education içinde, ed. J.G.Richardson, New York: Greenwood Press 1986.
  • Bourdieu, Pierre. The Logic of Practice, Stanford: Stanford University Press 1990.
  • Bourdieu, Pierre. Toplumbilim Sorunları, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
  • Bourdieu, Pierre. Sanatın Kuralları, çev. N. K. Sevil, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 1999.
  • Bourdieu, Pierre. Pratik Nedenler, H.U. Tanrıöver, çev. İstanbul: Hil Yayınları 2006.
  • Bourdieu, Pierre. Ayrım, çev. D. Fırat ve G. Berkkurt Ankara: Heretik Yayınları 2015.
  • Bourdieu, Pierre ve Wacquant, Loic J.D. Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, çev. Nazlı Ökten, İstanbul: İletişim Yayınları 2003.
  • Budak, Ali. Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa, İstanbul: Kitabevi 2004.
  • Deleuze, Gilles. Kant Üzerine Dört Ders, çev. Ulus Baker, İstanbul: Kabalcı Yayınevi 2007.
  • Demircioğlu, Cemal. “From Discourse to Practice: Rethinking “Translation”(Terceme) and Related Practices of Text Production in the Late Ottoman Literary Tradition.” Basılmamış Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
  • Ebüzziya Tevfik. “Ricâl-i Mensiyye, Mecmua-i Ebuziyya, C.9; No:93. 1317/1899- 1900.
  • Ebüzziya Tevfik. “Süleyman Nazif Beyfendiye”, Mecmua-i Ebuziyya, C.10, No:97. 1329/1911
  • Faroghi, Suraiya. Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam. Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1997.
  • Gökçek, Fazıl. Bir Tartışmanın Hikayesi: Dekadanlar, İstanbul: Dergah Yayınları 2007.
  • Göker, Emrah. ”Ekonomik İndirgemeci mi Dediniz?” Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, der. G. Çeğin- E. Göker vd., İstanbul: İletişim Yayınları 2007. Hamamioğlu, İhsan. “Trabzon’da İlk Kitapçı Hamdi Efendi ve Yayınları”, Müteferrika 7, (1995): 107-115.
  • Hodgson, Marshall G.S. İslâm’ın Serüveni: Bir Dünya Medeniyetinde Bilinç ve Tarih, Cilt I, çev. M. Karabaşoğlu, A. Eker, vd. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
  • İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Son Asır Türk Şairleri, Cilt III, İstanbul: MEB Devlet Kitapları 1969.
  • İnalcık, Halil. “Reis-ül-Küttâb”, İslam Ansiklopedisi, 9. Cilt, 5. Baskı, İstanbul: MEB 1978.
  • İskit, Server: Türkiye’de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir Bakış, İstanbul: Mfv 1939.
  • Jourdain, Anne ve Sidonie Naulin. Pierre Bourdieu’nun Kuramı ve Sosyolojik Kullanımları, çev. Öykü Elitez, İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
  • Kafadar, Osman. Türkiye’de Kültürel Dönüşümler ve Felsefe Eğitimi, İstanbul: İz Yayıncılık 2000.
  • Kaplan, Ramazan. Klasikler Tartışması, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları 1998.
  • Kaya, Ali. “Pierre Bourdieu’nun Pratik Kuramının Kilidi: Alan Kavramı” Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, . der. G. Çeğin- E. Göker, vd. İstanbul: İletişim Yayınları 2007.
  • Kaya, Gökhan. “Eleştirel Söylem Tutumundan Karşıt Kamusal Alan Yaratmaya Geçiş: İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin II. Abdülhamit’e Muhalefeti” Amme İdaresi Dergisi TODAİE, Cilt 48, S. 2, (2015), 703-103,
  • Koloğlu, Orhan. Basımevi ve Basının Gecikme Sebepleri ve Sonuçları, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti, 1987.
  • Kuntay, Mithat Cemal. Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında, İstanbul: Maarif Matbaası 1944.
  • Levend, Agâh Sırrı. Türk Dilinde Sadeleşme Evreleri, Ankara: TDK Yayınları, 1960.
  • Mardin, Şerif. Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, çev. M. Türköne, vd. İstanbul: İletişim Yayınları 1996.
  • Mehmed Süreyya. Sicill-i Osmanî, haz. Nuri Akbayar, trans. Seyit Ali Kahraman, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1996.
  • Meriç, Cemil. Kırk Ambar, Cilt 1, İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
  • Neumann, Christoph. Araç Tarih Amaç Tanzimat: Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2000.
  • Schaper, Eva. “Beğeni, Yücelik ve Deha: Doğa ve Sanat Estetiği”, Cogito, Sayı: 41-42, Yapı Kredi Yayınları, (2005), 154-182.
  • Said Bey. Garâib-i Âdât-ı Akvâm, İstanbul: Şirket-i Mürettebiye Matbaası, 1303/1887.
  • Said Bey. Dâr’ül-kütûb, Aded 1, İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası, 1303/1877
  • Said Bey. Galâtat-ı Terceme, 1. Defter, İstanbul: Mahmud Matbaası, 1306/1889.
  • Said Bey. Galâtat-ı Terceme, 15. Defter, İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya, 1315/1899.
  • Said Bey. Galâtat-ı Terceme, 16. Defter, İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya, 1315/1899.
  • Said Bey. Usûl-i Maişet-i İnsan, Dersaâdet: Kasbar Matbaası, 1307/1891
  • Said Bey. Kamus-ı Saîd, Musavver, Cilt 1, Cüz 1, Matbaa-i Âmire, İstanbul. 1334/1918.
  • Sabev, Orlin (Orhan Salih). İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni, İstanbul: Yeditepe Yayınevi 2006.
  • Sadri Sema. Eski İstanbul Hatıraları, haz. Ali Şükrü Çolak, İstanbul: Kitabevi 2002.
  • Seymen, İ. Lütfü. “Erbab-ı Mütalaaya Hizmet: I. Meşrutiyet Kitapçılığı ve Arakel Tozluyan Efendi’nin Mektupları”, Müteferrika I, (1993), 67-111.
  • Seyyah Mehmed Emin. İstanbul’dan Asya-ı Vustâ’ya Seyahat, (İstanbul: Kırkambar Matbaası 1295/1879).
  • Strauss, Johann. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kimler Neleri Okurdu (19-20. Yüzyıllar)”, Kritik Edebiyat Eleştiri Dergisi, S.2, (2008), 1-50.
  • Swartz, David. Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi, çev. Elçin Gen, İstanbul: İletişim Yayınları 2011.
  • Swartz, David. “Bourdieucü Perspektiften Sosyolojik Analiz İçin Meta-ilkeler”, der. Philip S. Gorski, Bourdieu ve Tarihsel Analiz, , çev. Özlem Akkaya, Ankara: Heretik Yayınları, 2015, 41-65.
  • Şapolyo, Enver B. Türk Gazeteciliği Tarihi Her Yönüyle Basın, Ankara: Güven Matbaası 1968.
  • Tahsin Paşa. Abdülhamit Yıldız Hatıraları, haz. Kudret Emiroğlu, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları 2008.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi. 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi 2001.
  • Tansel, Fevziye Abdullah. Namık Kemal’in Husûsî Mektupları II, Ankara: TTK Yayınları 2013.
  • Uşaklıgil, Halid Ziya. Kırk Yıl, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri 1969.
  • Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, , İstanbul: Ülken Yayınları 2001.
  • Yüce, Başak. Galatât-ı Terceme Defterleri’nde Çeviri Normları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
APA KAYA G (2019). Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. , 195 - 220.
Chicago KAYA GÖKHAN KAYA Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. (2019): 195 - 220.
MLA KAYA GÖKHAN KAYA Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. , 2019, ss.195 - 220.
AMA KAYA G Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. . 2019; 195 - 220.
Vancouver KAYA G Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. . 2019; 195 - 220.
IEEE KAYA G "Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi." , ss.195 - 220, 2019.
ISNAD KAYA, GÖKHAN KAYA. "Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi". (2019), 195-220.
APA KAYA G (2019). Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 48(48), 195 - 220.
Chicago KAYA GÖKHAN KAYA Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi 48, no.48 (2019): 195 - 220.
MLA KAYA GÖKHAN KAYA Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, vol.48, no.48, 2019, ss.195 - 220.
AMA KAYA G Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi. 2019; 48(48): 195 - 220.
Vancouver KAYA G Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi. 2019; 48(48): 195 - 220.
IEEE KAYA G "Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi." Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 48, ss.195 - 220, 2019.
ISNAD KAYA, GÖKHAN KAYA. "Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültürel Sermaye: Kemalpaşazâde Said Bey’in Usûl-i Maişet-i İnsan Adlı Risalesi". Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi 48/48 (2019), 195-220.