2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)

gök, ilhan

2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)

İlhan GÖK (Gümüşhane Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, GÜMÜŞHANE, TÜRKİYE.)

Karadeniz İncelemeleri Dergisi

29 5

Yıl: 2020 Cilt: 14 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 443 - 461 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-10-2020

2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)

Öz:

Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren önemli siyasî, malî, adlî ve ictimaî meseleler klasikdönemde Divan-ı Hümayun’da ele alınırdı. Burada karara bağlanan konulardefterlere kaydedilirdi. Bu defter serilerinin ilki şikâyetlerin de kaydedildiğiMühimme defteridir. Mühimme defterine kaydedilen şikâyetler, divan bürokrasisinin ihtisaslaşmasıyla 17. yüzyılda Şikâyet defterlerine, 18. yüzyılda ise EyaletAhkâm defterlerine kaydedilmeye başlanmıştır. Bu ahkâm defterleri eyaletadlarına göre tasnif edilmiştir. Eyalet Ahkâm defterlerinde eyaletler ile eyaletlerebağlı olan sancak, kaza ve nahiyelerde meydana gelen ve merkeze intikal eden,yerinde çözülemeyen şikâyetler yer almaktadır. Bu çerçevede 2 Numaralı TrabzonAhkâm Defteri’ne göre 1759-1796 tarihlerinde Trabzon eyaletinin bir kazası olanKürtün ile ilgili hükümler konularına göre tespit edilmiştir. Tespit edilen hükümlerkonularına göre tasnif edilmiştir. Bu konular timar, vergi, vakıf ve eşkıyalıkhakkındadır. Ayrıca hükümlerden timar-zeamet, vakıf ve köylerle ilgili tablolarverilmiştir. Bu makalede Kürtün ile ilgili hükümler değerlendirilerek 18. yüzyılınikinci yarısında Kürtün’ün idarî, malî ve ictimaî yapısıyla ilgili tespitleryapılmıştır.

Anahtar Kelime:

NUMBER 2 TRABZON JUDGEMENT BOOK (1759-1796): ISSUES TACKLED AT THE CENTRE RELATED TO KÜRTÜN

Öz:

It was the Imperial Council that dealt with the political, financial, judicial and social issues primarily concerned the Ottoman State in the Classical Period. The issues discussed at the board were recorded in official journals and carefully documented. One of these official documents is the Book of Mühimme, where complaints were recorded. With the specialization of the council bureaucracy, complaints examined at the Imperial Council began to be kept in the complaint books from the 17th century on, and in the book of judgement after the 18th century. These judgement books are classified according to state names. Complaints are recorded in state judgement books, which were kept in the districts, towns and provinces, except for the unresolved conflicts sent to the centre. The judgements related to Kürtün town/township of Trabzon Province in 1759-1796 are kept in Trabzon Judgement Book with the number 2, where judgements are classified according to their content. These issues are divided into sections such as fief, tax, foundation and banditry. Also, tables are given related to fief, foundation and villages. This article examines the administrative, financial and social structure of Kürtün in the second half of the 18th century with references to the judgements related to Kürtün.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

BOA, A.DVNS.AHK.TZ.d, 1: Hüküm Numaraları: 9/2, 9/3, 48/1, 49/1.
BOA, A.DVNS.AHK.TZ.d, 2: Hüküm Numaraları: 16/2, 19/3, 26/2, 36/2, 36/3, 48/3, 51/1, 62/3, 78/3, 90/1, 90/2, 107/2, 108/3, 122/2, 128/4, 146/3, 149/5, 154/1, 156/2, 160/2, 165/3, 169/2, 174/4, 179/2, 189/1, 190/2, 192/2, 194/3, 204/1, 216/4, 216/5, 217/1, 219/3, 224/1, 240/3, 246/3, 251/2, 257/4, 259/4, 276/1, 277/1, 282/1, 289/1, 290/3, 291/4, 295/2, 295/3, 313/2, 325/2, 330/1, 356/1, 361/1, 369/1, 378/1.
ANIT, Kasım, Trabzon Ahkam Defterlerine Göre Rize’nin İktisadi ve Sosyal Yapısı (1740-1911), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Başbakanlık Basımevi, Ankara 2010.
BOSTAN, M. Hanefi, XV-XVI Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadî Hayat, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2002.
BOSTAN, M. Hanefi, Harşit Vadisinin İdarî, Sosyal ve İktisadî Tarihi (XV.- XVII Yüzyıllar), Giresun Valiliği, İstanbul 2018.
EMECEN, M. Feridun, “Osmanlı Divanının Ana Defter Serileri: Ahkâm-ı Mîrî, Ahkâm-ı Kuyûd-ı Mühimme ve Ahkâm-ı Şikâyet”, TALİD, C: 3/5, İstanbul 2005, ss. 107-139.
FATSA, Mehmet, “XVI. Yüzyılda Gelevera Vadisi’nde bir Türkmen Dervişi Kasım Dede ve Boynuyoğun Zaviyesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S: 38, Ankara 2006, ss. 1-11.
FATSA, Mehmet, “XV. Ve XVY. Yüzyıllarda Doğu Karadeniz’de Yol Hizmeti Veren Zaviyeler ve Derbendler”, Vakıflar Dergisi 41, Ankara 2014, ss. 37-66.
FATSA, Mehmet, Karadeniz’de Zaviyeler (15-17 Yüzyıl), Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2017.
GÖKÇEK, Mehmet Fatih, “1 Numaralı Trabzon Ahkâm Defteri’nde Kürtün Nahiyesi İle İlgili Kayıtlar (1742-1759)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 25, 2018, ss. 69-102.
HACISALİHOĞLU, Mehmet, Trabzon’da Ayanlık Mücadelesi: Hacısalihzâde Hasan Ağa, Ömer Ağa ve Büyük Ali Ağa (1737-1884), Serander Yayınevi, Trabzon 2014.
HALAÇOĞLU, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1998.
İNALCIK, Halil, “Timar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: 41. İstanbul 2012, ss. 168-173.
KAYA, Ali İrfan, 98 Numaralı Mühimme Defteri (H. 1100/M. 1688-1689), İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2019.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., “Mühimme Defteri”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: 31, İstanbul 2006, ss. 520-523.
MUMCU, Ahmet, Divan-ı Hümayun, Phoenix Yayınevi, Ankara 2017.
ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdari Tarih, Cedit Neşriyat, Ankara 2016.
SOYER, Emel, XVII. yy. Osmanlı Divan Bürokrasisi’nindeki Değişimlerin Bir Örneği Olarak Mühimme Defteri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007.
ŞİMŞİR, Nahide, “Ahkâm Defterleri’nin Tarihî Kıymeti ve 107 No’lu Anadolu Ahkâm Defteri’ndeki İzmir İle İlgili Hükümler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S: 9, İzmir 1994, ss. 357-390.
ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğunda Derbend Teşkilatı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1967.
ÖZTÜRK, Said, “Sosyo-Ekonomik Tarih Kaynağı Olarak Ahkâm Defterleri”, Pax Ottomana Studies İn Memoıam Prof. Dr Nejat Göyünç, Ed. Kemal Çiçek, SotaYeni Türkiye, Haarlem-Ankara 2001, ss. 611-639.
ÖZTÜRK, Temel, İki Savaş Döneminde Trabzon (1680-1690/1723-1746), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2004.
ÖZTÜRK, Temel, “Ahkâm Defterlerine Göre Trabzon ve Çevresinde Güvenlik (1742-1760)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 8, 2010, ss. 29-53.
TOSUN, Miraç, XVIII. Yüzyıl Trabzon’unda Cemaatlerarası İlişkiler, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2013.
TOSUN, Miraç, “18. Yüzyıl Trabzon’unda Namaz İbadetinin Önemi ve İmamlar”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 22, 2017, ss. 59-72
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmânlılarda Divân-Bürokrasi-Ahkâm: Osmânlı Devleti’nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
YÜRÜK, Emre, Trabzon Gümüşhane Eksenindeki Ayan Aileleri ve Faaliyetleri (1750-1800), KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2014.

APA	gök i (2020). 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). , 443 - 461.
Chicago	gök ilhan 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). (2020): 443 - 461.
MLA	gök ilhan 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). , 2020, ss.443 - 461.
AMA	gök i 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). . 2020; 443 - 461.
Vancouver	gök i 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). . 2020; 443 - 461.
IEEE	gök i "2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)." , ss.443 - 461, 2020.
ISNAD	gök, ilhan. "2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)". (2020), 443-461.

APA	gök i (2020). 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14(28), 443 - 461.
Chicago	gök ilhan 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). Karadeniz İncelemeleri Dergisi 14, no.28 (2020): 443 - 461.
MLA	gök ilhan 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, vol.14, no.28, 2020, ss.443 - 461.
AMA	gök i 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2020; 14(28): 443 - 461.
Vancouver	gök i 2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796). Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2020; 14(28): 443 - 461.
IEEE	gök i "2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)." Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14, ss.443 - 461, 2020.
ISNAD	gök, ilhan. "2 NUMARALI TRABZON AHKÂM DEFTERİNE GÖRE KÜRTÜN İLE İLGİLİ MERKEZE YANSIYAN KONULAR (1759-1796)". Karadeniz İncelemeleri Dergisi 14/28 (2020), 443-461.