Yıl: 2020 Cilt: 75 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 463 - 487 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33630/ausbf.697013 İndeks Tarihi: 15-10-2020

İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ

Öz:
Temsil kavramı, toplum içerisindeki siyasal bir bölünmeyi ifade eden yöneten ve yönetilenler arasındaki mesafenin bir sonucu olarak görülmektedir. Bu kavramı dinsel alan içerisindeki siyasal süreçlerin bir ürünü olarak ele alacak olan çalışma, bu alanda yöneten konumunda bulunanların dini nasıl tanımlayıp, hangi süreçlerin ürünü olarak ortaya çıkardıklarını ve bu vesileyle onu nasıl temsil ettiklerini tartışmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Diyanet İşleri Başkanlığı’nı (Diyanet) Türkiye’de kurumsallaşmış dinsel iktidar organı olarak tanımlayan çalışma kapsamında onun Aleviliği nasıl temsil ettiğinden bahsedilecektir. Bundan dolayı, bu Alevilik temsilinin Diyanet ve günümüz Alevi otoriteleri ile arasında ortaya çıkardığı gerilimin siyasal yansımaları ele alınmaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bu temsilini kendini net bir şekilde gösterdiği Diyanet Aylık Dergi’nin 1992 Ocak-Şubat sayıları ile dönemin Alevi otoritelerinin bu dergiye cevaben kaleme aldıkları çalışmalara odaklanılmaktadır. İlgili dergiyi ve Alevi otoritelerin kitap, makale ve röportajlarının metin analizini gerçekleştiren çalışma; deformasyondan, manipülasyona kadar pek çok sürecin kurumsal iktidar ve Alevi otoriteler arasındaki bu siyasal mücadeleye damgasını vurduğunu göstermeyi denemektedir.
Anahtar Kelime:

Representation of Religiosity by Power: Representation of Alevism by the Presidency of Religious Affairs as a Religious Power

Öz:
The concept of representation is seen as the result of the distance between the ruling and the ruled, which means a political division in the society. The study, which considers this concept as a product of the political processes in the religious sphere, aims to discuss how those in the ruling position define and reveal religion and how they represent it on this occasion. In this context, by defining the Directory of Religious Affairs (Diyanet) as the agency of institutionalized religious power in Turkey, the study focuses on how this institution represents Alevism. Hence, it is discussed on the political reflections of the tension between Diyanet and Alevi authorities caused by this Alevi representation. The study analyzes January-February 1992 issues of Diyanet Monthly Magazine, by which Alevi representation of the Directory of Religious Affairs clearly shows itself and the works of the Alevi authorities which were written in response to the relevant magazine. The study that carries out the textual analysis of both relevant magazine and the books, articles and interviews of Alevi authorities, tries to show that many processes from deformation to manipulation have marked the political struggle between institutional power and Alevi authorities.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abéles, Marc (2012), Devletin Antropolojisi, (Ankara: Dipnot Yayınları) (çev. Nazlı Ökten).
  • Akgündüz, Murat (2002), Osmanlı Devletinde Şeyhülislamlık, (İstanbul: Beyan Yayınları).
  • Asad, Talal (2015), Dinin Soykütükleri, (İstanbul: Metis Yayınları) (çev. Ayet Aram Tekin).
  • Aslanpay, Nail (1973), Diyanet İşleri Başkanlığı (1924-1973), (Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları).
  • Başer, Vehbi (1996), “Sosyal Bilimler Açısından Kutsal Metinlerin Anlaşılması”, Kur’an Sempozyumu: Tebliğler-Müzakereler, (Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları).
  • Bauberot, Jean (2018), Laiklik: Tutku ve Akıl Arasında 1905-2005, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üni. Yayınları) (çev. Alev Er).
  • Bauman, Zygmunt (1995), Yasa Koyucular İle Yorumcular, (İstanbul: Metis Yayınları) (çev. Kemal Atakay).
  • Borgeaud, Philippe (1999), Karşılaşma Karşılaştırma: Dinler Tarihi Araştırmaları, (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları) (çev. Mehmet Emin Özcan).
  • Buliet, Richard (1972), “The Shaikh-al-Islam and the Evolution of Islamic Society”, Studia Islamica, XXXV.
  • Casanova, José (2006), “Secularization Revisited: A Reply To Talal Asad”, Powers of The Secular Modern: Talal Asad and His Interlocutors, (Stanford: Stanford University Press).
  • Çamuroğlu, Reha (1994), Günümüz Aleviliğinin Sorunları, (İstanbul: Ant Yayınları).
  • Dumont, Paul (2011), “Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı”, Tartışılan Laiklik: Fransa ve Türkiye’de İlkeler ve Algılamalar, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üni. Yayınları) (der. Samim Akgönül, çev. Ceylan Gürman Şahinkaya).
  • Durkheim, Emile (2005), Dini Hayatın İlkel Biçimleri, (İstanbul: Ataç Yayınları) (çev. Fuat Aydın).
  • Engels, Friedrich (1990), Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, (Ankara: Sol Yayınları) (çev. Kenan Somer).
  • Fığlalı, Ethem Ruhi (1992), “Alevilik Ne Bir Mezhep Konusudur, Ne De Ayrı Bir İnanç Alanıdır”, Diyanet Aylık Dergi, c. 14.
  • Gauchet, Marcel (2013), Yurttaşını Arayan Demokrasi, (İstanbul: İletişim Yayınları) (çev. Zeynep Savaşçın).
  • Gellner, Ernest (1992), Uluslar ve Ulusçuluk, (İstanbul: İnsan Yayınları) (çev. Büşra Ersanlı, Benar G. Özdoğan).
  • Gibb, Sir Hamilton Alevander Rosskeen, Bowen, Harold (1950), Islamic Society and the West I, (Oxford: Oxford University Press).
  • Güler, İlhami (2004), Özgürlükçü Teoloji Yazıları, (Ankara: Ankara Okulu Yayınları).
  • Gürleyen, Samet (2012), Siyasî Temsil Teorisi: Kavram, Tarih, Felsefe, (Ankara: Gazi Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • Hobbes, Thomas (2004), Leviathan, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları) (çev. Semih Lim).
  • Kaleli, Lütfü (1993), Alevi-Sünni İnancında Mevlana-Yunus ve Hacı Bektaş Gerçeği, (İstanbul: Alev Yayınları).
  • Kaleli, Lütfü (2000), Alevi Kimliği ve Alevi Örgütlenmeleri, (İstanbul: Can Yayınları).
  • Kehl-Bodrogi, Kristiza (2012), Kızılbaşlar/Aleviler, (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (çev. Oktay Değirmenci, Bilge Ege Aybudak).
  • Kili, Suna, Gözübüyük, Şerif (2000), Türk Anayasa Metinleri: Sened-i İttifak’tan Günümüze, (İstanbul: İş Bankası Yayınları).
  • Maine, Sir Henry Sumner (1906), Ancient Law, (New York: Henry Holt and Company).
  • Mardin, Şerif (1991), “Modern Türkiye’de Din”, Türkiye’de Din ve Siyaset, (İstanbul: İletişim Yayınları) (der. Mümtazer Türköne, Tuncay Önder).
  • Mardin, Şerif (2006), “Türk Toplumunu İnceleme Aracı Olarak Sivil Toplum”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, (İstanbul: İletişim Yayınları), (der. Mümtazer Türköne, Tuncay Önder).
  • Massicard, Elise (2007), Türkiye’den Avrupa’ya Alevi Hareketinin Siyasallaşması, (İstanbul: İletişim Yayınları) (çev. Ali Berktay).
  • Mert, Hamdi (1992), “Kapak Gündem”, Diyanet Aylık Dergi, c. 13.
  • Örs, Birsen (2006), “Siyasal Temsil”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, c. 35.
  • Rousseau, Jean-Jacqués (2005), Toplum Sözleşmesi, (Ankara: Paragraf Yayınevi) (çev. Turhan Ilgaz).
  • Sezgin, Abdülkadir (1998), Ülkemizde Alevilik-Sünnilik Meselesi, (Ankara: Ecdad Yayınları).
  • Sezgin, Abdülkadir (2002), Sosyolojik Açıdan Alevilik-Bektaşilik, (Ankara: Yeni Türkiye Yayınları).
  • Şahin, Şehriban (2001), The Alevi Movement: Transformation from Secret Oral to Public Written Culture in National and Transnational Social Spaces, (New York: New School for Social Research) (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Şener, Cemal (1994), Alevi Sorunu Üstüne Düşünceler, (İstanbul: Ant Yayınları).
  • Şener, Cemal (1998), Aleviler Ne Yapmalı, (İstanbul: Ant Yayınları).
  • Tuğal, Cihan (2005), “İslamcılığın Dini Çoğulculuk Alanındaki Krizi: Alevilik Açmazı Hakkında Bazı Açılımlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık c. 6, (İstanbul: İletişim Yayınları).
  • Weber, Max (2012), Ekonomi ve Toplum c.1, (Yarın Yayınları) (çev. Latif Boyacı).
  • Yakut, Esra (2005), Şeyhülislamlık: Yenileşme Döneminde Devlet ve Din, (İstanbul: Kitap Yayınevi).
  • Yaman, Mehmet (1993), Alevilik: İnanç-Edeb-Erkân, (İstanbul: Ufuk Matbaası).
  • Yazıcıoğlu, Mustafa Said (1992), “Başyazı”, Diyanet Aylık Dergi, c. 13.
  • Yıldırım, Rıza (2011), “Abdallar, Akıncılar, Bektaşilik ve Ehl-i Beyt Sevgisi: Yemini’nin Muhiti ve Meşrebi Üzerine Notlar”, Belleten, c. LXXV.
  • Yurdakul, İlhami (2008), Osmanlı İlmiye Merkez Teşkilatı’nda Reform (1828-1876), (İstanbul: İletişim Yayınları).
  • “Abdülkadir Sezgin ile Söyleşi” (1992), Diyanet Aylık Dergi, c. 13. “Alevilik Siyasi Bir Harekettir”, 04.02.1992 tarihli Sabah Gazetesi.
  • “Diyanet Aleviliği Yok Etmeye Çalışıyor”, 13.02.1992 tarihli Sabah Gazetesi.
  • “Diyanet Bölücülük Yapıyor”, 15.02.1992 tarihli Sabah Gazetesi.
  • “Diyanet’te Alevi’nin ‘Adı’ Yok”, 22.05.1992 tarihli Cumhuriyet Gazetesi.
  • “Hüseyin Çelikcan ile Söyleşi” (1992), Diyanet Aylık Dergi, c. 13. “Hüseyin Tuğcu ile Söyleşi” (1992), Diyanet Aylık Dergi, 1992, c. 13.
  • “Kıyamete Kadar Birlikteyiz”, 03.02.1992 tarihli Sabah Gazetesi.
  • “Laiklik İlkesi Ortadan Kaldırılmak İsteniyor”, 14.02.1992 tarihli Sabah Gazetesi.
  • “Nusret Hatipoğlu ile Söyleşi” (1992), Diyanet Aylık Dergi, c. 13.
  • “Süleyman Sarıtaş ile Söyleşi”, (1992), Diyanet Aylık Dergi, c. 13.
APA coşkuner m, Aslan S (2020). İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. , 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
Chicago coşkuner murat,Aslan Seçil İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. (2020): 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
MLA coşkuner murat,Aslan Seçil İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. , 2020, ss.463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
AMA coşkuner m,Aslan S İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. . 2020; 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
Vancouver coşkuner m,Aslan S İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. . 2020; 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
IEEE coşkuner m,Aslan S "İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ." , ss.463 - 487, 2020. 10.33630/ausbf.697013
ISNAD coşkuner, murat - Aslan, Seçil. "İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ". (2020), 463-487. https://doi.org/10.33630/ausbf.697013
APA coşkuner m, Aslan S (2020). İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(2), 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
Chicago coşkuner murat,Aslan Seçil İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 75, no.2 (2020): 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
MLA coşkuner murat,Aslan Seçil İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, vol.75, no.2, 2020, ss.463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
AMA coşkuner m,Aslan S İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2020; 75(2): 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
Vancouver coşkuner m,Aslan S İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2020; 75(2): 463 - 487. 10.33630/ausbf.697013
IEEE coşkuner m,Aslan S "İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75, ss.463 - 487, 2020. 10.33630/ausbf.697013
ISNAD coşkuner, murat - Aslan, Seçil. "İKTİDARIN DİNSELLİK TEMSİLİ: DİNSELİKTİDAR KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ALEVİLİK TEMSİLİ". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 75/2 (2020), 463-487. https://doi.org/10.33630/ausbf.697013