Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 111 - 131 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaked.2019.19.007 İndeks Tarihi: 18-10-2020

TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI

Öz:
Geçmişi 12.000 yıl öncesine dayanan Urfa Şehri’nin adı tarih boyunca suyla beraber anılmıştır. Antik dönemlerde şehrin en önemli akarsularından biri olan Daysan Nehri’nin zaman içinde yatağının yönü değiştirilmiş fakat nehrin tarihi bölgenin içinden geçen eski güzergahı günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Günümüzde “Halilürrahman Suyu” olarak adlandırılan Halilürrahman Gölü’nden doğuya doğru akan su; elli yıl öncesine kadar, hanlardan, hamamlardan, camilerden, evlerden geçerek insanların su ihtiyacını karşılamış, çevresine özgün ve estetik bir değer kazandırmıştır. Geçmişte aktığı güzergah boyunca yöresel ve anıtsal mimarinin en güzel örneklerinin görüldüğü su yolu aksında günümüzde bir tahribat söz konusudur. Yerli halk tarafından bilinen fakat hak ettiği değer ve korumayı görmeyen bu tarihi su yolu ve güzergah boyunca devam eden geleneksel doku tahribat devam ettiği sürece yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu araştırmada “Halilürrahman Suyu” olarak bilinen su yolunun kentsel doku bağlamında incelemesi yapılmış, su yolu güzergahının kaybolmaya başlayan mimari değerleri ve koruma sorunları tespit edilmiştir. Çalışmada; kültür mirasımız yönünden çok değerli olan bu güzergahın önemini daha görünür kılmak, güzergahın mimari kimliğinin korunmasına yönelik önerilerde bulunarak sürdürebilirliğine katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AÇANAL, H., 1997.“Urfa Tarihi”, Ankara: Şurkav Yayınları.
  • CAN, C., 1993.“Kentsel Koruma Alanları ve Koruma Sorunları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 307-314. Erişim adresi: http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4858/4765
  • GÜLER, S.E., 2016.“Urfa Tarihinden Sayfalar”, Eyyubiye Belediyesi Yayınları, Ankara.
  • HAYES, E.R., 2002.“Urfa Akademisi”, Yaba Yayınları, İstanbul. İLHAN,C.Sözlü Kaynak
  • KARAKAŞ, M., 2009.“Urfa’nın Kültür ve İnançlar Serüveni”, Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • KÜRKÇÜOĞLU, A.C., 1993.“Şanlıurfa Su Mimarisi”, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • KÜRKÇÜOĞLU, A.C., KÜRKÇÜOĞLU, S., 2011.“Şanlıurfa Çarşıları-Hanları ve El Sanatları”, Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • KÜRKÇÜOĞLU, A.C., 2011.“Urfa: Fotoğraflarla Evvel Zaman İçinde”, Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • MADRAN, E., ÖZGÖNÜL, N., 2005.“Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması”, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara.
  • MAR YEŞUA VAKAYİNAMESİ, 1958.“Urfa ve Diyarbakır’ın Felaket Çağı: 494-507” (Çeviren: Mualla YANMAZ), Şehir Matbaası, İstanbul.
  • SEGAL, J.B., 1970.“The Blessed City Edessa”, Oxford University Press.SCHMİDT, K., 2007.“Göbekli Tepe”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • ŞAHİNALP, M.S., 2005.“Şanlıurfa Şehri’nin Kuruluş ve Gelişmesi”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • URFALI MATEOS., 1987.“Urfalı Mateos Vakayınamesi ve Papaz Grigor’un Zeyli” (Çeviren: Andreasyan, H.D.), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • YENEN, Z., 1999.“Osmanlı Dönemi Türk Kentinde Planlama Kültürü”, III. Eyüpsultan Sempozyumu, İstanbul. s. 439-442.
  • ARŞİV KAYNAKLARI
  • Cevher İlhan Arşivi
  • Cihat Kürkçüoğlu Arşivi
  • Mehmet Koyuncu Arşivi
  • Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Arşivi
  • Yasin Küçük Arşivi
APA İLHAN H, ÇOBANCAOGLU T (2019). TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. , 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
Chicago İLHAN Hatice Kübra,ÇOBANCAOGLU TÜLAY TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. (2019): 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
MLA İLHAN Hatice Kübra,ÇOBANCAOGLU TÜLAY TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. , 2019, ss.111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
AMA İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. . 2019; 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
Vancouver İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. . 2019; 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
IEEE İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T "TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI." , ss.111 - 131, 2019. 10.22520/tubaked.2019.19.007
ISNAD İLHAN, Hatice Kübra - ÇOBANCAOGLU, TÜLAY. "TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI". (2019), 111-131. https://doi.org/10.22520/tubaked.2019.19.007
APA İLHAN H, ÇOBANCAOGLU T (2019). TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0(19), 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
Chicago İLHAN Hatice Kübra,ÇOBANCAOGLU TÜLAY TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 0, no.19 (2019): 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
MLA İLHAN Hatice Kübra,ÇOBANCAOGLU TÜLAY TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, vol.0, no.19, 2019, ss.111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
AMA İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2019; 0(19): 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
Vancouver İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2019; 0(19): 111 - 131. 10.22520/tubaked.2019.19.007
IEEE İLHAN H,ÇOBANCAOGLU T "TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI." TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0, ss.111 - 131, 2019. 10.22520/tubaked.2019.19.007
ISNAD İLHAN, Hatice Kübra - ÇOBANCAOGLU, TÜLAY. "TARİHİ BİR SU YOLU AKSI: URFA HALİLÜRRAHMAN SU YOLU GÜZERGAHININ MİMARİ DOKUSU VE KORUMA SORUNLARI". TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 19 (2019), 111-131. https://doi.org/10.22520/tubaked.2019.19.007