Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi

Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 16 - 34 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/tasarimkuram.2020.55477 İndeks Tarihi: 18-10-2020

Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi

Öz:
XVIII. yüzyıl Fransız aydınlanmacıdüşünürlerinden Montesquieu, 1748’deyayınlanan “Kanunların Ruhu” adlı eserindeinsanların davranış ve ilişkilerini düzenleyenyasalardan önce bunu hazırlayan bir düşünceoluşumunun gerekliliğinden söz eder.Türkiye’de ilk kez XIX. yüzyılda ortayaçıkan modern anlamda korumacılık anlayışıve uğraşı ile bunun yasal çerçevesinioluşturan düzenlemelerin de oldukça uzunbir düşünsel birikim sonucundabiçimlendikleri görülür. Türkiye’de modernkorumacılık düşüncesi ve bu alanda ilkgirişimler Tanzimat Dönemi’nde XIX.yüzyıl ortalarında ortaya çıkacaktır.Sit kavramının 1973 yılında ilk kez yasal birmetinde yer almasının ardından koruma vesit kavramlarının olumlu ya da olumsuzanlam ve çağrışımlarla artık her şekildekamuoyu bilgisi dahilinde yer aldığısöylenebilir. Doğal ve kültürel mirasınkorunması konusunda Türkiye ve dünyadada katedilmiş olan onca mesafe ardındanbazı temel sorunların hala güncelliğini vekritik önemlerini koruduğunu söylemekyanlış olmayacaktır. Bu açıdan korumaalanında temel değerlere bir geri dönüşten desöz edilebilir. Bu temel soru ve sorunlardanherhalde en başta geleni korumanın varlıknedeniyle ilgili olanıdır. “Neden koruyoruz?” Yeterince tartışılmış, irdelenmiş ve birçok uygun cevap bulunarak çoktan geridebırakılmış, aşılmış ve gündemden düşmüşgörünen bu soru aslında korumayla ilgilitavır, hareket ve kararlarımızın başlangıçnoktasında adeta bir anıt gibi hala bütüngörkemiyle yükselmektedir. Korumacılığınesasen bilginin korunması olduğu kadar birtarih inşa çabası olduğu da unutulmamalıdır
Anahtar Kelime:

Cultural Heritage and the Idea of Heritage Conservation in Turkey, From Ottoman Empire to the Republic

Öz:
In his book of “The Spirit of the Laws” of 1748, XVIIIth century French Enlightment philosopher Montesquieu, indicates that the necessity of existence of an idea behind laws which rules and compozes human behaviours and relations among humans. The modern understanding and engagement of heritage conservation and related legal framework which first emerged in Turkey in the XIXth century were also based upon a previous intellectual accumulation. In Turkey, modern thinking of heritage conservation and early efforts in this field first appeared in the mid of XIXth century during the period of Reforrmation (Tanzimat). Since concept of heritage protection site is first mentioned in a legal text in Turkey in 1973, it looks that, heritage conservation and sites for protection became almost familiar in public opinion with all of its negative or positive connotations. After all efforts and accomplishments in the field of conservation and preservation of natural and cultural heritages, some fundamental problems still remain topical and keep its critical importance. Therefore in a sense “a back to the basics” can be pronounced in heritage conservation. Probably, “raison d’etre” (reason of being) of heritage preservation is the first of these problems
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbulut, M. R. 2017. İmge ya da İşlev: Türkiye’de Modern Kentin İnşası ve Erken Cumhuriyet Döneminde Kentin Dönüşümü. Türkiye Kent Planlama Tarihi Yazıları. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. s. 33-55.
  • Akbulut, M. R. 1992. Tanzimat’dan Cumhuriyet’e İstanbul ve Kadıköy: Tanzimat’dan Cumhuriyet’e İstanbul ve Kadıköy Örneklerinde Plan Dinamikleri ve Mekansal Dönüşümün İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fen Bilimleri Enstitüsü. MSÜ.
  • Akkaya, A. 2014. Yerel Tarih Çalışmaları. Hafriyattan Hurufata. Türkiye’de Arkeoloji Literatürünün Gelişimi. İstanbul: Alman Arkeoloji Enstitüsü. s. 4-21.
  • Arıkan, Z. 1985. Tanzimat’dan Cumhuriyet’e Tarihçilik. Tanzimat’dan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Cilt VI. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 1584-1594.
  • Atasoy, S. 1984. Türkiye’de Müzecilik. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt VI, İstanbul: İletişim Yayınları. s. 1458-1474.
  • Bademli, R. R. 2006. Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerlerin Korunması. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
  • Çelik, Z. 1986. The Remaking of İstanbul. Portrait of an Ottoman City in Nineteenth Century. Washington: Washington University Press.
  • De Montesquieu, C. 1989. Montesquieu: The Spirit of the Laws. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Dinçer, İ., Akın, O. 1994. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kapsamında Koruma Planı ve İdari Yapısı. içinde 2. Kentsel Koruma Yenileme ve Uygulama Kolokyumu Bildiriler Kitabı. İstanbul: MSÜ. s. 127-131.
  • Distelrath, A. 2011. Miras 1, Yerleşim ve Yaşam Alanı Olarak Ören Yeri, Herakleia (Latmos) İçin Bir Koruma Konsepti. İstanbul: Ege Yayınları, Alman Arkeoloji Enstitüsü.
  • Doğan, İ. B. 2014. Türkiye’de Arkeoloji Literatürünün Kurumsal Gelişlimi. Hafriyattan Hurufata. Türkiye’de Arkeoloji Literatürünün Gelişimi. İstanbul: Alman Arkeoloji Enstitüsü. s. 22-42.
  • Eyice, S. 1985. Arkeoloji Müzesi ve Kuruluşu. Tanzimat’dan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Cilt VI. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 1596-1603.
  • Kejanlı, D. T., Akın, C. T., Aysel Yılmaz, A. 2007. Türkiye’de Koruma Yasalarının Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir İnceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19). s. 179-196.
  • Keleş, V. 2003. Modern Müzecilik ve Türk Müzeciliği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1-2). s. 1-16.
  • Madran, E., Özgönül, N. 2005. Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması. TMMOB Mimarlar Odası.
  • Madran, E., 1996. Cumhuriyetin İlk Otuz Yılında (1920- 1950) Koruma Alanının Örgütlenmesi-1. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi. Cilt 16. No. 1-2. s. 59-97.
  • Oelsner, G. 1945. Şehircilik. Arkitekt. No.3-4. 1945. s. 71-74.
  • Ogan, A. 1947. Türk Müzeciliğinin Yüzüncü Yıl Dönümü II. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleten. s. 8-22.
  • Ortaylı, İ. 1985. Tanzimat’da Vilayetlerde Eski Eser Taraması. Tanzimat’dan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Cilt VI. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 1599-1601.
  • Özdemir, M. Z. D. 2005. Türkiye’de Kültürel Mirasın Korunmasına Kısa Bir Bakış. Planlama, 31. s.20-25.
  • Özkasım, H., Ögel, S. 2005. Türkiye’de Müzeciliğin Gelişimi. İTÜ Dergisi/b Sosyal Bilimler. Cilt:2, Sayı:1, Aralık 2005. s. 96-102.
  • Pickard, R. 2001. Policy and Law in Heritage Conservation (Vol. 1). Taylor & Francis. Sayar, Z. 1945. Anıtlar ve Kurumlar. Arkitekt. No. 1-2. 1945 (157-158).
  • Uçankuş, T. 2000. Bir İnsanlık ve Uygarlık Bilimi Arkeoloji. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Urhan, V. 2007. Michel Foucault ve Bilgi/İktidar İlişkisinin Soykütüğü. Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. Sayı: 9. s. 99-118.
  • Wagner, M. 1936. İstanbul’un Seyrisefer Meselesi. Arkitekt. No.9. 1936. s. 252-256.
APA AKBULUT M (2020). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. , 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
Chicago AKBULUT Mehmet Rıfat Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. (2020): 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
MLA AKBULUT Mehmet Rıfat Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. , 2020, ss.16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
AMA AKBULUT M Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. . 2020; 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
Vancouver AKBULUT M Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. . 2020; 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
IEEE AKBULUT M "Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi." , ss.16 - 34, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
ISNAD AKBULUT, Mehmet Rıfat. "Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi". (2020), 16-34. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.55477
APA AKBULUT M (2020). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. Tasarım+Kuram, 16(29), 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
Chicago AKBULUT Mehmet Rıfat Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. Tasarım+Kuram 16, no.29 (2020): 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
MLA AKBULUT Mehmet Rıfat Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. Tasarım+Kuram, vol.16, no.29, 2020, ss.16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
AMA AKBULUT M Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
Vancouver AKBULUT M Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 16 - 34. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
IEEE AKBULUT M "Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi." Tasarım+Kuram, 16, ss.16 - 34, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.55477
ISNAD AKBULUT, Mehmet Rıfat. "Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türkiye’de Taşınmaz Kültür Mirası ve Koruma Düşüncesi". Tasarım+Kuram 16/29 (2020), 16-34. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.55477