Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*
Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 98 - 116 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 İndeks Tarihi: 18-10-2020
Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*
Öz: Batılılaşma reformları ile başlayan kentselyenilenme süreci, genellikle, erkenCumhuriyet döneminin toplumuçağdaşlaştırma girişimleri için gerekli olanmekansal altlığının hazırlık aşaması olarakkavranır. Özellikle 1930’lardan sonra ulusdevlet aracılığıyla aktarılan modernleşmepratiği ise mimari bağlamda endüstriyel birtesisin kuruluşu ve bunu izleyen rotada,kentsel omurgayı dönüştüren keskin birarterin varlığı ile tanımlanır. Benzerbağlamsal açılımın bulunduğu Sivasölçeğinde konu ele alındığında ise,modernizmin rasyonel imgelerininsızmasından önce kentsel mekandamodernleşmeye başlayan ikincildüzeneklerin varlığı göze çarpmaktadır.Sivas Rahmi Günay Caddesi, açıkça, DevletDemiryolu Yerleşkesi ve İstasyonCaddesi’nden önce modernleşme pratiğinindeneylendiği böylesine bir mekansal altlıksunar. 1930’dan sonra ikincil bir arter olarakgelişen Rahmi Günay Caddesi’ninhistoriyografik mekânsal okuması, bu metninana ilgi alanıdır ve böyle bir bağlamın üçtemel sorgulama ekseni bulunmaktadır. İlki,batılılaşma reformlarının taşraya yansıyangecikmeli kentsel müdahalelerinden1930’lara uzanan sürecin mercek altınaalınmasıdır. İkinci sorgulama ekseni, 1930-1950 zaman aralığında Rahmi GünayCaddesi’nin kamu yapıları ve kentin ilktoplu konut uygulamalarından oluşanyapılaşma programının irdelenmesidir.Üçüncü sorgulama ekseni ise, 1950’densonra gerçekleşen büyük inşa projeleri veaçık yeşil alanların oluşması sürecinindeşifre edilmesinden oluşmaktadır. Sonuçta,erken 20. yüzyıldan başlayarak yapılaşmayaaçılan bölgede 1980’lere varıncaya kadaraşamalı şekilde inşa edilen ikincil birmodern arterin varlığı, Sivas ölçeğindekimodernleşme güzergahının tüm ipuçlarınıiçermektedir.
Anahtar Kelime: Sivas Rahmi Günay Street as an Experimental Fiction of Modernity: A Study on Urban-Architectural Practices
Öz: Urban renewal in westernization period is generally grasped as preliminary phase of spatial base for modernization attempt of early Republican era. In an architectural context, modernization practice transferred by nation-state after the 1930s is defined by establishment of an industrial facility and a severe arterial road which changed urban backbone. Considering that issue in the scale of Sivas, it is drawn the attention to the existence of secondary mechanism which become modern in urban space before the penetration of rational modernist image. Sivas Rahmi Günay Street is clearly same kind of spatial base which experienced modernization practice before state railways campus and İstasyon Street. Rahmi Günay Street is developed as a secondary arterial road after the 1930s and, this paper’s main pursuit is the street’s historiographic and spatial investigation. Thus, there are three main inquiry area. First inquiry area is to scrutinize the period of beginning with urban renewal intervention in westernization era to 1930s. Secondly, Rahmi Günay Street’s construction program between 1930- 1950 which consists of public buildings and first mass housing practice is analyzed. Thirdly, big construction projects and open green areas which constituted after the 1950s are uncovered. Ultimately, the street as a secondary arterial road is constructed and consolidated gradually beginning with early 20th century to the 1980s and also, this process involves all clues of modernization route in the scale of Sivas
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altın, Y. (2009). Sivas Arkeoloji Müzesi Açıldı! Gördünüz Mü? Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, 14, s. 80- 85.
- Altuncuoğlu, N. (2009). Modern Kayseri’nin Mimarlarından Vali Ahmet Muammer Bey (1874- 1928). Kayseri: Kayseri Valiliği Yayınları.
- Anonim. (2015). Sivas Şehir Albümü Objektife Yansıyan Yüz Yıl. Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, 27, s. 97.
- Arıtan, Ö. (2008). Modernleşme ve Cumhuriyetin Kamusal Mekân Modelleri. Mimarlık Dergisi, 347, s. 49-56.
- Asiliskender, B., Özsoy A. (2010). Cumhuriyet Sonrası Kayseri’de Modernleşme: Mekansal ve Toplumsal Değişim. İtüdergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, 9 (1), s. 31-42.
- Aydın, M. (2015). Sivas’ta Ayan Aileleri 1740-1850. Sivas: Sivas Belediyesi Yayını.
- Beyhan, Ş. G. (2016). Isparta Kentinde Yaşanan Modernizmin Kent Kültürü ve Tipolojisi Üzerine Yansımaları. İdealkent Dergisi, 18 (7), s.116-143.
- Bilgin, İ. (1999). Modernleşme. İçinde: Sey, Y. der. Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme. İstanbul: Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi, s. 247-361.
- Bulut, M. (2006). Sivas’taki Geç Dönem Osmanlı Kamu Yapıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çağdaş, H. (2009). Bir Fotoğrafın Anatomisi-V. Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, 13, s. 72-73.
- Çetin, S. (2012). Geç Osmanlıdan Erken Cumhuriyete İç Batı Anadolu’da Kentsel Yapının Değişimi: Manisa, Afyon, Burdur ve Isparta Kentleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme (1). METU JFA, 29 (2), s. 89-126.
- Çetin, S., Hastemoğlu, H.Ş., (2007). Cumhuriyetin Isparta’daki Simgesi: İstasyon Caddesi. Mimarlık Dergisi, 338. Erişim yeri: http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=288&RecID=1660
- Dedekarginoğlu, C., (2019). Architecture of the State: Ankara İstasyon Caddesi In the Late Ottoman and Early Republican Periods. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Doğusan Alexander, G. N. (2013). Bir Modernleşme Pratiği Olarak Kooperatifçilik ve Bahçeli Konut Yerleşimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Düzenli, H. İ., Düzenli, E., (2019). 100 Yıl Önce-100 Yıl Sonra Mardin: Birinci Cadde ve Halkevi Binası Üzerinden Bir Modern Kent Okuması. Megaron, 14(1), s. 103-121.
- Gürkan Ü. Ç. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Kamusal Mekânda Modernliğin Temsili: Isparta Kenti Örneği, TÜBA-KED, 19, s. 145-158.
- İller Bankası. (1965). Sivas Analitik Etüdleri. Sivas: İller Bankası Belediyeler İmar Planlama Müdürlüğü.
- İnsel, A. (2009). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kulözü, N. (2016). Bir Mekansal Modernleşme Öyküsü: Erzurum Kenti ve Kentsel Mekanında İkili Dokunun Oluşumu. İdealkent Dergisi, 18 (7), s. 22-47.
- Mardin, S. (2018). Batıcılık. İçinde: Türköne, M., Önder, T. der. Türk Modernleşmesi, Makaleler 4. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 9-20.
- Mert, T. (2009). Sivas Rüşdiyesi. Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, 13, s. 4-8.
- Mert, T. (2012). Sivas Öğretmen Okulları. Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, 17, s. 9-17.
- Pürlü, K. (2005). Sivas Sanat Okulu’nun Haşarı Çocukları (1939-1952). Hayat Ağacı Sivas Şehir Kültürü Dergisi, güz, s. 82-86.
- Sivas Belediyesi arşivi. (2018). Sivas Belediyesi Plan ve Proje Müdürlüğü Arşivi.
- Sivas-Eski Fotoğraflar. Erişim yeri: http://wowturkey. comforumviewtopic.phpp=6734571#6734571 [Erişim tarihi: 20.09.18].
- Sivas Resimleri. Erişim yeri: http://www.sivas.li [Erişim tarihi: 25.08.18].
- Sönmez, F. (2018). Kayseri Tren İstasyonu ve Çevresinin Kentin Modernleşme Sürecine Katkısı Üzerine Bir Okuma. Megaron, (13), s. 85-101.
- Tekeli, İ. (2001). Modernite Aşılırken Kent Planlaması. Ankara: İmge Kitabevi.
- Tekeli, İ. (2009). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde kentsel gelişme ve kent planlaması. İçinde: Tekeli, İ. der. Modernizm, modernite ve Türkiye’nin kent planlama tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 106-134.
- Tekeli, İ. (2010). Türkiye’de kent planlamasının kökleri. İçinde: Tekeli,İ. der. Türkiye’nin kent planlama ve kent araştırmaları tarihi yazıları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 26-147.
- Ünlü, T. S. (2016). Cumhuriyet Modernleşmesi Sürecini Bir Eğitim Yapısı Üzerinden Okumak: Mersin Lisesi (Tevfik Sırrı Gür Lisesi). Megaron, 11(3), s. 449-466.
- Yaldız E., Aydın, D., Sıramkaya S.B. (2018). Konya İstasyon Caddesinde Modern Mimarlığın İzlerini Okumak. İçinde: Babacan, H. der. Mimarlık Biliminde Güncel Akademik Çalışmalar-2018. Ankara: Gece Kitaplığı, s.149-162.
- Yasak, İ. (2015). Şehir Defteri. Sivas: Be Yayınları.
| APA | PINAR KOÇ Z (2020). Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. , 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| Chicago | PINAR KOÇ Zehra Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. (2020): 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| MLA | PINAR KOÇ Zehra Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. , 2020, ss.98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| AMA | PINAR KOÇ Z Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. . 2020; 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| Vancouver | PINAR KOÇ Z Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. . 2020; 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| IEEE | PINAR KOÇ Z "Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*." , ss.98 - 116, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| ISNAD | PINAR KOÇ, Zehra. "Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*". (2020), 98-116. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| APA | PINAR KOÇ Z (2020). Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. Tasarım+Kuram, 16(29), 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| Chicago | PINAR KOÇ Zehra Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. Tasarım+Kuram 16, no.29 (2020): 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| MLA | PINAR KOÇ Zehra Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. Tasarım+Kuram, vol.16, no.29, 2020, ss.98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| AMA | PINAR KOÇ Z Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| Vancouver | PINAR KOÇ Z Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 98 - 116. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| IEEE | PINAR KOÇ Z "Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*." Tasarım+Kuram, 16, ss.98 - 116, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
| ISNAD | PINAR KOÇ, Zehra. "Modernliğin Kentsel Kurmacası Olarak Sivas Rahmi Günay Caddesi: Kentsel- Mimari Üretim Üzerinden Bir Okuma*". Tasarım+Kuram 16/29 (2020), 98-116. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.70188 |
