Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 153 - 167 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/tasarimkuram.2020.85057 İndeks Tarihi: 18-10-2020

zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma

Öz:
Kentlerin okunabilir ve tanımlanabilirolması, kentlilerin aidiyet, güvenlik,sosyalleşme, yer-yön bulma gibi temelihtiyaçlarının giderilebilmesi ve insan-çevreilişkilerinin olumlu yönde geliştirilmesiadına gereklidir. Bir kentin söz konusuözellikleri içeren ve kentlilerin yaşamkalitesini arttıran nitelikli bir kent olupolmadığı, çevresel algı ve kentsel imgeçalışmalarıyla ortaya konarakdeğerlendirilebilmekte ve gerektiğindeiyileştirmeler yapılabilmektedir. Bu nedenleçevresel algı çalışmalarının ampirikdüzlemde geliştirilmesi ve yeni yaklaşımbiçimlerinin uygulanması önemlidir. Buaraştırmada yöntem olarak durum çalışması(case study) gerçekleştirilmiş, İzmir kentmerkezinin önemli yerleşimlerinden biri olanKarşıyaka çalışma alanı olarak seçilerekçevresel algısı çözümlenmiştir. Çalışmadaanı, hafıza, duygu, düşünce ve davranışlarıoluşturan bilişsel (cognitive) ve duygusal(affective) algı süreçleri bütünde elealınmıştır. Bu kapsamda öncelikle literatürtaraması ile araştırmanın kuramsal modeliortaya konmuş, alan çalışmasında tesadüfiolarak seçilen katılımcılarla açık uçlusorulardan oluşan yarı-yapılandırılmışgörüşmeler gerçekleştirilmiş ve Lynch’inbilişsel haritalama yöntemi uygulanmıştır.Elde edilen verilerin analiz edilmesiyle,çalışma alanı olarak seçilen Karşıyaka’nınçevresel algısı ve kentsel imgesiçözümlenmiş, kentsel potansiyelleri vezayıflıkları ortaya konmuştur. Çalışmanınsonunda Karşıyaka’nın ticari, sosyal,rekreatif ve kültürel açıdan kentliler içinnitelikli bir kent deneyimi sunan, çevreselimgelenebilirliği yüksek, kullanıcılarıtarafından benimsenmiş, anlamlandırılmış,olumlu duygusal bağlar kurulan bir yerleşimyeri olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

A Research to Analyse Environmental Perception in Karşıyaka, İzmir

Öz:
Cities’ legibility and definability are essential in order to satisfy citizens security, belonging, socializing and navigating needs and to provide a positive humanenvironment interaction. Moreover, an urban settlement can be evaluated and ameliorated through environmental perception and city image studies. In this scope, developping empirical environmental perception studies and applying new research approaches are crucial. In this paper, case study has been the method used and the research field has been determined as Karşıyaka, İzmir. Evaluating Karşıyaka’s environmental perception holistically with cognitive and affective processes of perception which forms memory, emotions and behaviour is the main aim of the study. In this context, firstly the theoretical background has been established through literature research and then field research consisting semistructured interviews including open-ended questions and cognitive mapping has been done with participants chosen by random sampling. Analysing the data derived from this research, Karşıyaka’s environmental perception and city image, thus its potentials and weaknesses have been revealed. It is concluded that Karşıyaka is qualified, imageable, embraced, sensed, positively percepted and used urban space which provides a fulfilling urban experience in commercial, social, recreative and cultural terms for its users.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Appleyard, D. (1976). Planning a pluralistic city. Cambridge, MA: MIT Press.Arnheim, R. (2018). Görsel Düşünme. R. Oğdül (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Ayna A. ve Domaniçli F. S. (2011, Ekim). Duyusal Hacim. Mimari Tasarım Eğitimi: Bütünleşme içinde. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Bahtiyar Karatosun, M. ve Olğun, T. N. (2017). İzmir Kıyı Kamusallığındaki Dönüşümün 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıl Başlarına Uzanan Süreçte İrdelenmesi: Alsancak ve Karşıyaka Kıyıları Örneklemi. İzmir’de Kent, Mimarlık ve Kamusallık (s. 45-66) içinde. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
  • Bakker I. & Van der Voordt T. & Vink P. & De Boon J. (2014). Pleasure, Arousal, Dominance: Mehrabian and Russell Revisited. Current Psychology, 33(3), 405-421. doi: 10.1007/s12144-014-9219-4. Erişim adresi: https://www.levenswerken.eu/flash/ pleasure_arousal_dominance.pdf
  • Downs, R. M. ve Stea, D. (1973). Cognitive Maps and Spatial Behavior: Process and Products. R. M.
  • Downs & D. Stea (Ed.), Image and Environment (s. 8-26) içinde. Chicago: IL:Aldine
  • Eagleman, D. (2013). Incognito- Beynin Gizli Hayatı. Z. Arık Tozar (Çev.). İstanbul: Domingo Yayınları.
  • Erdoğmuş B. (2012). Bir Kıyı Yerleşmesinde Kimlik Dönüşümü: Tarihsel Süreç İçinde Karşıyaka’nın (İzmir) Kıyı Kullanımında Gözlenen Değişimler.
  • Ege Coğrafya Dergisi, 21(2), 37-46. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/56743
  • Gärling T., Golledge R.G. (1989). Environmental Perception and Cognition. E.H. Zube ve
  • G.T. Moore (Ed.). Advance in Environment, Behavior, and Design Vol. 2 içinde. Springer, Boston, MA. doi: 10.1007/978-1-4613-0717- 4_7. Erişim adresi: https://link.springer.com/ chapter/10.1007/978-1-4613-0717-4_7#citeas
  • Gibson, J. J. (1966). The senses considered as perceptual systems. Boston: Houghton & Mifflin.
  • Golledge, R. G. (1999). Human wayfinding and cognitive maps. R. G. Golledge (Ed.), Wayfinding Behavior: Cognitive Mapping and Other Spatial Processes (pp. 5–45) içinde. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press. Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=TjzxpAWiamUC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=- false
  • Ittelson, W. H. (1973). Environment perception and contemporary perceptual theory. W. H. Ittelson (Ed.), Environment and cognition içinde. New York: Seminar.
  • Ittelson, W. H. (1978). Environmental Perception and Urban Experience. Environment and Behavior, 10(2), 193–213. doi: 10.1177/0013916578102004. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/ abs/10.1177/0013916578102004
  • İnceoğlu M. (2010). Tutum Algı İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
  • Karadağ A. ve Turut H. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Kentsel Çevre Algısı Üzerine Bir Araştırma: İzmir Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 11(1), 31-51. Erişim adresi: http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/33/1910/20050.pdf
  • Karakuş P. (2007). İzmir Kültürparkı’nın, İzmirliler Açısından Anlamı ve Kültürpark Hakkındaki Temsilleri (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. YÖK veritabanından erişildi. (Tez No: 221630)
  • Lang, J. (1994). Urban design: the American experience. John Wiley & Sons.
  • Lange, E. (2005, Mayıs). Issues and Questions for Research in Communicating with the Public through Visualizations. Trends in Real-Time Landscape Visualization and Participation: Proceedings at Anhalt University of Applied Sciences konferansında sunulan bildiri, Dessau, Almanya. Erişim adresi: http://193.25.34.143/studiengaenge/mla/ mla_fl/conf/pdf/conf2005/11lange_c.pdf
  • Lefebvre, H. (2002). Critique of Everyday Life, Volume II. J. Moore (Çev.). London and New York: Verso.
  • Lewin, K. (1951). Field theory in the social sciences. New York: Harper.
  • Lynch K. (2018). Kent İmgesi. İ. Başaran (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orj. Basım Tarihi: 1960).
  • Maslow, A. H. (1954). Motivation and Personality. New York, NY: Harper & Row Publishers. Mehrabian, A., & Russell, J. A. (1974). An approach to environmental psychology. USA: The Massachusetts Institute of Technology.
  • Milgram, S. (1970). The experience of living in cities. Science, 167(3924), 1461-1468. doi: 10.1126/ science.167.3924.1461. Erişim adresi: https:// www.jstor.org/stable/1728966?seq=1#metadata_info_tab_contents
  • Norberg - Schulz, C. (1980). Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. New York: Rizolli.
  • Nasar, J. L. (1998). The evaluative image of the city. ABD: Sage Publications
  • Pallasmaa J. (2018). Tenin Gözleri. İstanbul: YEM Yayıncılık.
  • Rapoport A. (1977). Human Aspects of Urban Form. New York: Pergamon Press.
  • Sağsöz A.ve Al S. (2013). Kent İçinde Bir Yapı, Yapı İçinde Bir Kent. Sanat Tarihi Dergisi, 22(2), 91-109. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/152516
  • Selçuk F. & Türkseven Doğrusoy İ. (2016). Can Cognitive Mapping Be An Alternative Tool For The Participatory Rehabilitation Of Historical Urban Spaces? The Case Of Kemeraltı Bazaar In Izmir Turkey. Archdesign ‘16 Proceedings Book (s.325- 334) içinde. İstanbul: Dakam Yayınları.
  • Sormaykan, T. (2008). 1950’den Günümüze Karşıyaka’da Apartman Tipi Konut Yapılarındaki Mekânsal Değişim ve Dönüşümler. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. YÖK veritabanından erişildi. (Tez No: 244605)
  • Steiner, R. (1981). Man’s twelve senses in their relation to imagination, inspiration, intuition. Anthroposophical Review, 3(2), 12-19. Erişim adresi: https://www.waldorflibrary.org/images/ stories/articles/twelvesenses.pdf
  • Tanaç Kiray, M. (2006). Karşıyaka Çamlık Sokak’ta 1950’li Yılların Tekil Konut Mimari Karakterini Taşıyan Üç Ev. Ege Mimarlık, 3(58), 40-43. Erişim adresi: http://www.izmimod.org.tr/egemim/58/40-43.pdf
  • Türkseven Doğrusoy İ. (2017). Kentsel Kamusal Mekânda Duyusal Analiz ve Tasarım: Tarihi Kemeraltı Çarşısında Bir Eğitim Deneyi. İzmir’de Kent, Mimarlık ve Kamusallık (s. 133-164) içinde. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
  • Uz A. ve Uz N. (2017). Şehir ve Heykel, Şehirde Heykel, Şehirlerin Sembolleri Heykeller. ASEAD, 4(12), 721-730. Erişim adresi: http://www.asead.com/ FileUpload/bs683328/File/721-730_uz-uz.pdf
  • Yazıcıoğlu Halu Z. (2010). Kentsel Mekân Olarak Caddelerin Mekânsal Karakterinin Yürünebilirlik Bağlamında İrdelenmesi Bağdat Caddesi Örneği (Doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. YÖK veritabanından erişildi. (Tez No: 293851)
  • Yıldırım A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. (Orj Basım Tarihi: 1999).
APA ÖZGEN A, Türkseven Doğrusoy İ (2020). zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. , 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
Chicago ÖZGEN Ayşe İmre,Türkseven Doğrusoy İlknur zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. (2020): 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
MLA ÖZGEN Ayşe İmre,Türkseven Doğrusoy İlknur zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. , 2020, ss.153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
AMA ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. . 2020; 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
Vancouver ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. . 2020; 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
IEEE ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ "zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma." , ss.153 - 167, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
ISNAD ÖZGEN, Ayşe İmre - Türkseven Doğrusoy, İlknur. "zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma". (2020), 153-167. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.85057
APA ÖZGEN A, Türkseven Doğrusoy İ (2020). zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tasarım+Kuram, 16(29), 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
Chicago ÖZGEN Ayşe İmre,Türkseven Doğrusoy İlknur zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tasarım+Kuram 16, no.29 (2020): 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
MLA ÖZGEN Ayşe İmre,Türkseven Doğrusoy İlknur zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tasarım+Kuram, vol.16, no.29, 2020, ss.153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
AMA ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
Vancouver ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tasarım+Kuram. 2020; 16(29): 153 - 167. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
IEEE ÖZGEN A,Türkseven Doğrusoy İ "zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma." Tasarım+Kuram, 16, ss.153 - 167, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.85057
ISNAD ÖZGEN, Ayşe İmre - Türkseven Doğrusoy, İlknur. "zmir-Karşıyaka’da Çevresel Algıyı Çözümlemeye Yönelik Bir Araştırma". Tasarım+Kuram 16/29 (2020), 153-167. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.85057