Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri
Yıl: 2019 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 177 - 197 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31592/aeusbed.563388 İndeks Tarihi: 19-10-2020
Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri
Öz: Bu çalışma, kapsayıcı eğitim bağlamında, Türkiye’deki temel eğitim programlarının çokkültürlülük açısından nasıl bir görünüm arz ettiğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında ilköğretim kademesindeki ilkokul ve ortaokul programları incelenmiş; çokkültürlülük ve kapsayıcılığın programların felsefesi, amaçları, ilkeleri ve değerlerine ne ölçüde yansıdığı belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel desende tasarlanmış olan çalışmanın verileri, 2018 yılında Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından güncellenen ve yayımlanan temel eğitim 1-8 öğretim programlarından elde edilmiştir. Durum çalışması olarak yürütülen çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Analizler sonucunda, temel eğitim düzeyinde okutulan 16 dersin öğretim programında çokkültürlülük ile ilgili toplam 63 kazanım tespit edilmiştir. Kazanımların kodlanması sonucunda oluşan 38 alt temanın birbiriyle yakınlığı dikkate alınarak farklılıkları tanıma, değer verme ve etkileşim olmak üzere üç ana tema üretilmiştir. Belirlenen üç ana temayı oluşturan kazanımların ise daha çok düşük düzey öğrenim ifadelerini içerdiği tespit edilmiştir. Ayrıca ilköğretim programlarında farklılıkları tanımaya yönelik bir hassasiyetin olduğu kazanımların %41,3’ünün bu amaca hizmet ettiği görülmüştür. Öğretim programlarının kapsayıcı olabilmesi için özellikle etkileşime ağırlık verecek şekilde düzenlenmesi ve daha üst düzey öğrenim hedeflerine sahip olması gerektiği değerlendirilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda Türkiye’deki temel eğitim programlarının çokkültürlü özelliğe sahip olabilmesi için bazı önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime: The Traces of Multiculturalism in the Primary Education Programs in Turkey within the Context of Inclusive Education
Öz: The study has been carried out to analyze primary education curriculums in Turkey in terms of multiculturalism in the context of inclusive education. It was determined to what extent multiculturalism and inclusive education take place in philosophy, objectives, principles and values of the programs. In addition, the distribution and themes and sub-themes related to achievements on multiculturalism were studied. The research was designed in a qualitative design in screening model. The data were acquired from primary education programs (1-8th grades) updated by MONE, Board of Education in January, 2018. Theme and sub- themes were created by using content analysis approach. It was observed the programs are based on individual, cultural differences and have a sense of unity serving common aims considering multiculturalism and inclusiveness. 63 achievements on multiculturalism have been identified out of 16 courses. By coding, 38 sub-themes were determined; cultural diversity, respect to differences and discovery of differences. Considering sub-themes, it was seen there was sensitivity towards theme of “recognition of differences”. Through encoding sub-themes, three main themes have been produced: “recognition of differences, appreciation and interaction”. In order to be inclusive, curricula must be organized in a way that focuses on interaction and has higher learning objectives.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Adamou, T. M. (2003). Multicultural education and democratic enhancement. Paper presented in the Annual Meeting of the American Political Science Association. August 28-31, Philadelphia.
- Ağır, Ö. ve Sezik, M. (2015). Suriye’den Türkiye’ye yaşanan göç dalgasından kaynaklanan güvenlik sorunları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 95-124.
- Akınlar, A. (2018). Türkiye'de azınlık ve devlet liselerinde çokkültürlü eğitim anlayışının araştırılması: Çoklu durum çalışması. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Aktekin, S., Öztürk, M., Tepetaş-Cengiz, Ş. G., Köksal, H. ve İrez, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
- Apak, H. (2014). Suriyeli göçmenlerin kente uyumları: Mardin örneği. Mukaddime Dergisi, 5(2), 55- 73.
- Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Çokkültürlü eğitim tartışmaları ve uygulamaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Banks, J. A. ve Banks, C. A. M. (Ed.). (2010). Multicultural education: Issues and perspectives. USA: John Wiley & Sons.
- Banks, J.A., Cookson, P., Gay, G., Hawley, W.D., Irvine, J.J., Nieto, S., Schofield, J. W. and Stephan, W. G. (2001). Diversity within unity: Essential principles for teaching and learning in a multicultural society. 27 Aralık 2018 tarihinde http://www.educ.washington.edu/coetestwebsite/pdf/DiversityUnity.pdf adresinden alınmıştır.
- Başarır, F., Sarı, M., ve Çetin, A. (2014). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim algılarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4 (2), 91-110.
- Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
- Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27- 40.
- Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge.
- Coşkun, H. (1997). Kültürlerarası eğitim: Türkiye ve Almanya örneği. Ankara: Tasarım&Baskı: OFSET FOTOMAT.
- Cresswell, J. W. (2012). Educational research. Boston: Pearson Education.
- Çelik, R. (2017). Adalet, Kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği. Fe Dergi, 9(2), 17-29.
- Çoban, A. E., Karaman, N. Güney ve Doğan, T. (2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
- Damgacı, F. ve Aydın, H. (2013). Akademisyenlerin çokkültürlü eğitme ilişkin tutumları, Electronic Journal Of Social Sciences, 12(45), 325-341.
- Dreyer, L. M. (2017). Inculusive education. L. Ramrathan, L. Le. Grange ve P. Higgs (Ed.). Education Studies for initial teacher development içinde (ss.383-400). Lansdowne: Juta & Co.(PTY) LTD.
- Ereş, F. (2015). Türkiye’de göçmen eğitimi sorunsalı ve göçmen eğitiminde farklılığın yönetimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 17-30.
- Ergin, H. (2016). Turkish university students' perceptions towards their Syrian classmates. Eğitim ve Bilim, 41(184), 399-415.
- Gay, G. (1994). A synthesis of scholarship in multicultural education. [Online] 13 Kasım 2006, URL http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/educatrs/leadrshp/le0gay.htm
- Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 42(2), 93-111.
- Güven, E. D. (2005). Eğitim üzerine yinelenen eleştiriler, alternatif öneriler. Pivolka 4(17), 6- 8.
- Koçak, Y. ve Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 163-184.
- Konda (2006). Biz kimiz? Toplumsal yapı araştırması. Konda Araştırma ve Danışmanlık. http://konda.com.tr/tr/rapor/biz-kimiz-toplumsal-yapi-arastirmasi internet adresinden 14.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Krumm, H.- J. (1995). Interkulturelles Lernen und interkulturelle Kommunikation, in: Bausch, Karl- Richard/ Christ, Herbert/ Krumm, Hans-Jürgen: Handbuch Fremdsprachenuntericht, 3. Auflage, Francke Verlag, Tübingen und Basel.
- Manisa Millî Eğitim Müdürlüğü. (2018). “Kapsayıcı eğitim öğretmen eğitimi modülü geliştirilmesi” seminerleri devam ediyor. http://manisa.meb.gov.tr/www/quotkapsayici-egitim-ogretmen- egitimi-modulu-gelistirilmesi-seminerleri-devam-ediyor/icerik/5607 adresinden 16.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). Yabancılara yönelik eğitim-öğretim hizmetleri. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/yabyonegiogr_1/yabyonegiogr_1.html internet adresinden 12.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2015). MEB stratejik plan (2015-2019). https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_09/20035209_meb_20152019_stratejik_plan_ hazirlik_programi.pdf 16.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_ EGITIM_VIZYONU.pdf internet adresinden 06.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Beden eğitimi dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018b). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018c). Halk kültürü dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018ç). Hayat bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018d). İletişim ve sunum becerileri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018e). İngilizce dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018f). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018g). Müzik dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018ğ). Oyun ve fiziki etkinlikler dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018h). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Miles, M. B. and Huberman, A. B. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
- Organisation for Economic Co-operation and Development. (2010). PISA 2009 results: What students know and can do – Student performance in reading, mathematics and science (Volume I). Paris: OECD Publishing.
- Özdemir, M., Dil, K. (2013). Teachers’ Attitudes toward Multicultural Education: Case of Çankırı Province. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 46 (2), 215-232.
- Özer, Y. Y., Komşuoğlu, A. and Ateşok, Z. Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 34-42.
- Promoting Integration of Syrian Children to Turkish Educatiın System. (Ekim, 2017). Proje Hakkında, amacı ve çıktıları. Erişim adresi: https://pictes.meb.gov.tr/izleme/Home/ProjeninAmaci.
- Polat, Ö ve Özkabak-Yıldız, T. (2018). 5-6 Yaş Grubu İçin Geliştirilen Aile Katılımlı Farklılıklara Saygı Programı’nın Çocukların Farklılıklara Saygı Düzeyine Etkisinin İncelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14 (4), 389-403.
- Professional Standards for the Accreditation of Teacher Preparation Institutions (2008). National Council for Accreditation of Teacher Education/NCATE, Website: www.ncate.org.
- Ramsey, P. G. (1987). Teaching and learning in a diverse world-multicultural education for young children. New York: Teachers College Pres.
- Rhoads, R. A. (1995). Multiculturalism and the community college: a case study of an immigrant education program. Symposium on Organizational Frameworks and Strategies for Multicultural Campuses. Annual Meeting of the American Educational Researchers Associations, San Francisco, CA.
- Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: Bir bütünleştirme önerisi. Göç Dergisi, 3, 65- 81.
- Santrock, J. W. (2001). Educational Psychology. New York: McGraw Hill.
- Shaw, B. (1988). The incoherence of multicultural education. British Journal of Educational Studies, 36 (3), 250-259.
- Stark, O. and Bloom, D. E. (1985). The new economics of labor migration. American Economic Review, 75, 173–178.
- Şimşek, H., Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: eğitsel uyum programı, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2), 5-21.
- Şimşir, Z. ve Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. İlköğretim Online, 2018; 17(2), 1116- 1134.
- Terzi, L. (2014). Reframing inclusive education: educational equality as capability equality. Cambridge Journal of Education, 44 (4), 479-493.
- Topsakal, C., Merey, Z. ve Keçe, M. (2013). Göçle gelen ailelerin çocuklarının eğitim-öğrenim hakkı ve sorunları üzerine nitel bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 539-554.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2005). Guidelines for inclusion. ensuring access to education for all. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2009). Defining an inclusive education agenda: Reflections around the 48th session of the international conference on education. Geneva: UNESCO International Bureau of Education.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2001). Understanding and responding to children’s needs in inclusive classrooms. Paris: UNESCO.
- United Nations International Children’s Emergency Found. (2017). Türkiye’deki Suriyeli çocuklar. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/ Children%20of%20Syria_01.2007_TR.pdf internet adresinden 07.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Ünlü, İ., ve Örten, H. (2013). Öğretmen adaylarının çokkültürlülük ve çokkültürlü eğitime yönelik algılarının incelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 287-302.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK). (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/AA_Sunus_+Onsoz_Uygulama_Yonerges i.pdf adresinden 05.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
- Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK). (2018). Almanca öğretmenliği lisans programı. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/Almanca_Ogretmenligi_Lisans_Programi. pdf adresinden 12.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
| APA | şimşek h, dağıstan a, ŞAHİN C, Koçyiğit E, Dağıstan Yalçınkaya G, KART M, DAGDELEN S (2019). Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. , 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| Chicago | şimşek huseyin,dağıstan aybike,ŞAHİN Cem,Koçyiğit Elif,Dağıstan Yalçınkaya Gülen,KART Mehmet,DAGDELEN SUNA Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. (2019): 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| MLA | şimşek huseyin,dağıstan aybike,ŞAHİN Cem,Koçyiğit Elif,Dağıstan Yalçınkaya Gülen,KART Mehmet,DAGDELEN SUNA Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. , 2019, ss.177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| AMA | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. . 2019; 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| Vancouver | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. . 2019; 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| IEEE | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S "Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri." , ss.177 - 197, 2019. 10.31592/aeusbed.563388 |
| ISNAD | şimşek, huseyin vd. "Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri". (2019), 177-197. https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388 |
| APA | şimşek h, dağıstan a, ŞAHİN C, Koçyiğit E, Dağıstan Yalçınkaya G, KART M, DAGDELEN S (2019). Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| Chicago | şimşek huseyin,dağıstan aybike,ŞAHİN Cem,Koçyiğit Elif,Dağıstan Yalçınkaya Gülen,KART Mehmet,DAGDELEN SUNA Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5, no.2 (2019): 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| MLA | şimşek huseyin,dağıstan aybike,ŞAHİN Cem,Koçyiğit Elif,Dağıstan Yalçınkaya Gülen,KART Mehmet,DAGDELEN SUNA Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.5, no.2, 2019, ss.177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| AMA | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 5(2): 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| Vancouver | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 5(2): 177 - 197. 10.31592/aeusbed.563388 |
| IEEE | şimşek h,dağıstan a,ŞAHİN C,Koçyiğit E,Dağıstan Yalçınkaya G,KART M,DAGDELEN S "Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri." Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, ss.177 - 197, 2019. 10.31592/aeusbed.563388 |
| ISNAD | şimşek, huseyin vd. "Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de Temel Eğitim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri". Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/2 (2019), 177-197. https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388 |
