Endülüs Müslümanlarının II. Bayezid’e Yazdığı İstiğâse (Feryadname) Kasidesi

MEŞE ,Ramazan

doi:10.18498/amailad. 702964

Ramazan MEŞE

(İnönü Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Arap Dili ve Belağatı Anabilim Dalı, Malatya, Türkiye)

Amasya ilahiyat dergisi

Yıl: 2020Cilt: 0Sayı: 14ISSN: 2667-7326 / 2667-6710Sayfa Aralığı: 51 - 79Metin Dili: Türkçe

DOI: https://doi.org/10.18498/amailad. 702964

108 0

Türkçe
İngilizce

Endülüs Müslümanlarının II. Bayezid’e Yazdığı İstiğâse (Feryadname) Kasidesi

Öz: İber yarımadasında yaklaşık sekiz asır boyunca Müslümanların oluşturmuşolduğu görkemli medeniyet, son Endülüs İslam Devleti Benî Ahmer’in898/1492’de yıkılması ile son bulmuştur. Benî Ahmer Devleti’nin yıkılmasındansonra yarımadada kalan Müslümanlara karşı takınılan sert ve acımasız tavırkarşısında yarımadadaki Müslümanlar, dönemin güçlü Müslüman devletbaşkanlarından yardım istemişlerdir. Bu yardım taleplerini de istiğâse(feryadname) kasideleri yazarak elçi vasıtasıyla bu devlet başkanlarınailetmişlerdir. Bu kasidelerde içinde bulundukları zor durumu dile getiripmaruz kaldıkları baskı ve zulmü tasvir etmişlerdir. Tarihi bir belge niteliğindeolan bu kasideler Osmanlı Devleti padişahlarından II. Bayezid’e da ulaşmış veondan yardım talep edilmiştir. Endülüslüler II. Bayezid’e iki istiğâse kasidesiyazmıştır. Bunların birincisi henüz Benî Ahmer Devleti (1238-1492) yıkılmadanönce Hıristiyanların dört bir taraftan devleti işgal etmelerinden dolayı yazılanistiğâse kasidedir. İkincisi ise Benî Ahmer Devleti’nin yıkılmasından sonraMüslümanların maruz kaldığı asimilasyon politikasından dolayı yazılanistiğâse kasidesidir. Bu çalışmada Endülüs’te son Müslüman devleti olan BenîAhmer Devleti düştükten sonra Endülüs Müslümanların Osmanlı Padişahı II.Bayezid’e yazdıkları istiğâse kasidesi değerlendirilecektir. Tarihi bir vesika olanbu kasideye geçmeden önce girişte Endülüs tarihinden, son Endülüs MüslümanDevleti Benî Ahmer’in yıkılışı ve bundan sonra Endülüs’te kalanMüslümanların yaşadıkları Hıristiyan baskılarından kısaca bahsedilecektir.Daha sonra istiğâse şiiri tarif edilerek söz konusu kaside tercümesi yapılarakdeğerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

The Qasīdah (Faryādnāma) Written to Bāyezid II by Andalusian Muslims

Öz:The civilization built by Muslims through eight centuries on Iberian Peninsula ended up by the collapse of the last Andalusian Islamic polity, Banu al-Ahmar in 898/1492. After this collapse, remaining Muslim population on the peninsula who were insulted by the new rulers called help from the powerful Muslim rulers from around the world. They conveyed this message of help via screaming (faryādnāma) poems to those Muslim leaders with messengers. In these qasīdas they pictured the oppression and the difficulty they faced. One of these qasīdas which are historical records, reached to the Ottoman sultan Bāyezid II and they asked help from him as well. Andalusians wrote two qasīdas. One of these was written before the collapse of Banu al-Ahmar (1238- 1492) in order to inform the Sultan about the Christians’ attacks. The other was written because of the assimilation policy undertaken against Muslims after 1492. In this study, this latter qasīdah istighāsah will be examined. In introduction, history of Andalusia, Banu al-Ahmar’s collapse and the oppression faced by the remaining Muslims will be touched upon briefly. Then, the definition of qasīdah istighāsah will be given and the subject qasīdah will be studied with its Turkish translation given.

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

Belge Türü: DergiMakale Türü: Araştırma MakalesiErişim Formatı: Erişime Açık

Abdulbâkî Muhammed, Abdulbâkî Hüseyn. “Sînîyyetü İbni’l-Abbâr - dirâse belâğiyye nakdiyye-“. Mecelletü Külliyeti’l-Lügati’l-Arabiyye bi Asyût 30/4 (Aralık 2011), 2293-2341.
Anân, Muhammed Abdullâh. Devletü’l-İslâm fi’l-Endelüs. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanicî, 1997.
Bilgin, Feridun. ‘’Gırnata İşgali Sonrasında Endülüs’teki Müslümanların Asimilasyonu’’. Mukaddime Dergisi 2 (2010), 53-78.
Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-ʻayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrâhîm es-Samerrâî. 4 Cilt. Lübnan: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
Goran, Selahattin. Endülüs Arap Şiirinde Vatan Özlemi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
İbn Dureyd, Ebû Bekr Muhammed el-Ezdî. Cemheretü’l-lüğa. thk. Remzî Munîr Baʿlebekkî. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1407/1987.
İbn Mâlik et-Tâî, Ebû Abdillâh Cemâlüddîn Muhammed b. Abdillâh elEndelüsî el-Ceyyânî. el-Elfâzu’l-Muhtelifetü fî’l-Meâni’l-Mu’telife. thk. Muhammed Hasan Avâd. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1411/1991.
Îsâ, Fevzî. eş-Şiʻri’l-Endelüsî fî asri’l-Muvahhidin. İskenderiyye: Dâru’lVefâ, 1428/2007.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da Dini Bir Tecrübe Olarak Allah’tan Yardım Dileme ve O’na Muhtaçlık “İstiâne”, “İstiğâse” ve “Fakr İla’llâh”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (Güz 2014), 81-127.
Makkarî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed el-Tilimsânî. Ezhâru’r-riyâd fi ehbâri el-Kâdî ʻİyâd. thk. Mustafa es-Sekkâ vd.. 3 Cilt. Kahire: Matbaʻâtu Lecneti’t-Te’lîf, 1358/1939.
Merrâküşî, Ebû ʻAbdullah Muhammed b. ʻAbdulmelik el-Ensârî. ezZeyl ve’t-tekmile lî kitâbi’l-mevsûl ve’s-sıla. thk. İhsân ʻAbbâs vd.. 4 Cilt. Tunus: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1433/2012.
Mekkî, Tahir Ahmed. Dirâsât Endelüsiyye fî’l-edeb ve’t-târîh ve’l-felsefe. Kahire: Dârü Maârif, 1407/1987.
Sâmerrâî, Halîl İbrâhîm vd.. Târîhü’l-Arab ve Hadaratuhum fî’l-Endelüs. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedîdi’l-Muttehide, 1421/2000.
Şeyban, Lütfi. “Hıristiyan İşgalinde Endülüs Şehirleri”. Eski Yeni: 3 Aylık Düşünce Dergisi 1 (Bahar 2006), 29.
Özdemir, Mehmet. “Gırnata”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14/51-57. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Özdemir, Mehmet. “Endülüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/211-225. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Özdemir, Mehmet. “Morisko”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/288-291. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
Özdemir, Mehmet. “Müdeccenler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/465-467. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Özdemir, Mehmet. “Osmanlı Endülüs Müslümanlarına Yardım Etmedi mi?”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 12/3-4 (1999), 283-296.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi. 2 Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Basımevi, 1988.
Yiğit, İsmail. “Nasriler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/420- 424. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Yüksel, Azmi. “Endülüs’ten II. Bayezid’a Anonim Bir Şiir”. Belleten 3/205 (Aralık 1988), 1576-1583.
Zebîdî, Muhammed b. ʻAbdurrezzâk el-Hüseynî Ebü’l-Feyd. “Tâcu’larûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. ʻAlî Hilâlî. 5 Cilt. Kuveyt: Matbaʻâtü Hukûmeti’l-Kuveyt, 1423/2003.