BAŞBAKAN REFİK SAYDAM
Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 62 - 82 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/Joh39983 İndeks Tarihi: 23-10-2020
BAŞBAKAN REFİK SAYDAM
Öz: Refik Saydam Türkiye Cumhuriyeti’nin dördüncü başbakanı olup, 11 ve 12. Hükümetleri kurmuştur. Onun asıl eğitimi Osmanlı Devleti dönemi Askeri Tıbbiye ’sinde olmuştur. Özellikle ihtisasını bulaşıcı hastalıklarla mücadele konusunda yapmıştır. Bulduğu bir aşı ile tıp literatürüne de geçmiştir. Trablusgarp, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında cephe gerisinde sağlık alanında hizmetleri vardır. Bu nedenle de genel olarak siyasetçi yönünden ziyade sağlıkçı tarafı ile tanınmaktadır. Mustafa Kemal ile Trablusgarp Savaşı’nda tanışmış, daha sonra onunla Samsun’a çıkan ekip arasında yer almıştır. Mustafa Kemal’in güvendiği kişiler arasında yer alır. Bu nedenle İlk TBMM’de Doğubayazıt mebusluğu yapmıştır. Aynı zamanda Milli Savunma Vekâlet’ine bağlı Sıhhiye Daire Başkanı olarak da görev almıştır. Daha sonra Sağlık Bakanı olmuştur. Ülkemizde pek çok ilde hastanelerin, çocuk bakım istasyonlarının, İstanbul ve Ankara’da Verem Savaş Dispanserlerinin kurulmasında önemli rol oynamıştır. 1931-38 yılları arasında Milli Eğitim ve Maliye bakanlığı yapmıştır. İsmet İnönü’nün başbakanlıktan ayrılması ile birlikte kabineden istifa etmiş, İnönü yanında yer almıştır. Atatürk’ün ölümünden sonra İnönü Cumhurbaşkanı görevini üstlenmiş, Celal Bayar’ın başbakanlıktan istifası ile 1939-1942 yılları arasında Başbakanlık yapmıştır. II. Dünya savaşına rastlayan bu dönemde İsmet İnönü’nün politikasının en büyük destekçisidir. Bu bağlamda döneminde Türkiye’nin dış politikasının belirleyicisi İnönü olmuştur. Akıllara Dr. Refik Saydam’ın Türk Siyasi Tarihi’ndeki yeri nedir? sorusu gelmektedir. Çalışmanın konusu Türk siyaset tarihi ve demokratikleşme süreci içerisinde Başbakan Refik Saydam’ın yerini belirlemeye yönelik olacaktır.
Anahtar Kelime: Prime Minister Refik Saydam
Öz: Refik Saydam is the fourth prime minister of the Republic of Turkey. He founded by 11th and 12th governments. His real education was in Military Medicine of the Ottoman Empire period. He has specialized in combat inginfectious diseases. With a vaccine he found, he entered the medical literature. Tripoli, Balkan wars, World War I and National Struggle years in the field of health services behind the front. Forth is reason, it is generally known forits health side rather than politician. He met Mustafa Kemal during the Tripoli Warand wasamong the team that went to Samsun with him. He is among the people Mustafa Kemal trusts. Forth is reason, he served as the deputy of Doğubayazit in the first Turkish Grand National Assembly. He also served as the Head of the Department of Health at the Ministry of Defense. Later, he became Minister of Health. It has played an important role in the establishment of hospitals, child carestation sand Tuberculosis Dispensaries in Istanbuland Ankara in many provinces of our country. During 1931-38 he served as Minister of Education and Finance. When İsmet İnönü left the Prime Minister's office, he resigned from the cabinet and took his place. After the death of Atatürk, İnönü assumed the post of President and served as Prime Minister during 1939- 1942 with the resignation of Celal Bayar from the Prime Ministry. Ismet is the biggest supporter of İnönü's policy during this period, which came across World War II. In this context it has been the decisive period Inonu of Turkey's foreign policy. The question comes to mind that what is the place of Dr. Refik Saydam in Turkish Political History? The subject of the study will be to determine the position of Prime Minister Refik Saydam in Turkish political history and democratization process.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akşam “Başvekil Bu Sabah İstanbul’a Geldi” Akşam, 3 Temmuz 1942 Sadak, Necmettin, (1942), “Eşi Az Bulunur Bir Devlet Adamına Kaybettik” Akşam, 9 Temmuz
- Ulus “Çok Acı Bir Kayıp, Başvekilimiz Dr. Refik Saydam Gece Yarısı İstanbul’da Vefat Etti”, Ulus, 8 Temmuz 1942
- Cumhuriyet “Başvekil Dr. Refik Saydam’ı Kaybettik”, Cumhuriyet, 8 Temmuz 1942 Nadi, Yunus, (1942), “Dr. Refik Saydam, Kelimenin Tam Manasıyla Büyük Bir Devlet Adamı Olmak Vasıf ve Liyakatini Hakk ile Haiz Olmuştur” Cumhuriyet, 8 Temmuz
- Tan “Başvekil Bu Sabah Şehrimize Geliyor”, Tan, 3 Temmuz 1942, “Başvekil Şehrimizde”, Tan, 4 Temmuz 1942 “Başvekilimiz Dün Gece Vefat Etti”, Tan, 8 Temmuz 1942 İnönü, İsmet, (1942), “Refik Saydam’ın Aziz Hatırasına”, Tan, 10 Temmuz,1-2 M. Zekerriya Sertel, (1942), “Memleketin Büyük Kaybı” Tan, 9 Temmuz
- Tasvir-i Efkâr Peyami Safa, (1942) “Doktor Refik Saydam” Tasviri Efkâr Gazetesi, 9 Temmuz
- BAŞBAKANLIK CUMHURİYET ARŞİVİ DAB, BCA, 30.10.85.559.14-2 DAB, BCA, 30.10.85.559-3,4 DAB, BCA,, 30.01.42.248.6 DAB, BCA, 30.01.58.228.3.5 DAB, BCA 30.01.58.228.3.4
- TBMM ZC, Devre:5 C.2, İçtima: F, 27.1.1939
- TBMM ZC, Devre:5 C.29, İçtima: F, 30.5.1939
- TBMM ZC, Devre:4 C.8, İçtima:1, 17.1.1940
- TBMM ZC, Devre:3, C. 6, İçtima: 1, 6.5.1940
- TBMM ZC, Devre:6, C.24, İçtima: 3, 15.4.1942
- TBMM ZC, Devre:6, C.13, İçtîma:1, 12. 7.1940
- TBMM ZC, Devre:6, C.13, İçtîma:1, 12. 7.1940
- http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/geb/ges/hyg/trindex.htm. 15.01.2020
- Arı, K. (2015). Cumhuriyetin sağlık devrimcisi Refik Saydam. Vatan ve Sıhhat Tıbbıye’nin Yurtseverliği, (ed: E. Akçiçek, F. Çakmak).
- Atatürk, M. K. (2012). Nutuk 1919-1920, I, TTK yayınları.
- Dirik, K. D. (2016). Vali Paşa Kazım Dirik Bandırma Vapurundan Halkın Kalbine. Gürer yayınları, II. Baskı.
- Dr. Refik Saydam 1881-1942 Ölümünün 40. Yılı Anısına, Sağlık ve sosyal yardımlaşma bakanlığı tanıtma ve istatistik birimi, 1982
- Dr. Refik Saydam’ın ölümünün 40. yılı nedeniyle yapılan anma çalışmaları. Sağlık Bülteni, Dr. Refik Saydam Özel Sayısı, 1982, I(3), 15-32.
- Gürer, T. (2019). Atatürk’ün yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl. Türkiye İş Bankası yayınları, IV. baskı
- Gürsoy, G. (1983). Sağlık. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İletişim Yayınları İstanbul, VII, 1719-1735. Hazırlayan Nuyan Yiğit (2006), Atatürk’le 30 yıl, İbrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsü, Remzi kitabevi, III. baskı.
- Goloğlu, M. (2014). Milli Mücadele Tarihi –III,1920, Üçüncü Meşrutiyet. Birinci Büyük Millet Meclisi, II. basım.
- Goloğlu, M. (1974). Milli Şef Dönemi (1939-1945). Kalite matbaası.
- Kansu, M. M. (1988). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, I, TTK yayınları.
- Kiby, F. (2015). Türkiye’de Köy Enstitüleri (Çev. N. Berkes). Kabalcı yayınları.
- Koçak, C. (1986). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945). İletişim yayınları.
- Metintaş, M. Y. & Kayıran, M. (Tarihsiz). Refik Saydam döneminde türkiyenin ekonomi politikası. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 161.
- Önal, S. (2003). Hüsrev Gerede’nin Anıları Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Devrimler. Litaratür Yayınları, IV. Baskı.
- Refik Saydam’ın aldığı terfi ve taltifler ile hizmet yer ve tarihleri (1982). Sağlık Bülteni, Dr. Refik Saydam Özel Sayısı, I(3), 9-10.
- Tevetoğlu, F. (1987). Atatürk’ün Samsun’a Çıkanlar. Kültür Bakanlığı yayınları.
- Uran, H. (2017). Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950). Türkiye İş Bankası yayınları, II. basım.
- Yalman, A. E. (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, 1922-1971. II, (Haz. E. Ş. Erdinç). 2. baskı.
- Yıldız, Ö. (2015). Bandırma Vapurunda Atatürk’ün Yanında Olan Tıbbıyeliler. Vatan ve Sıhhat, Tıbbıye’nin Yurtseverliği, (Ed: Eren Akçiçek, Fevzi Çakmak), 197-220.
| APA | Göl H (2020). BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. , 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| Chicago | Göl Hacer BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. (2020): 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| MLA | Göl Hacer BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. , 2020, ss.62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| AMA | Göl H BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. . 2020; 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| Vancouver | Göl H BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. . 2020; 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| IEEE | Göl H "BAŞBAKAN REFİK SAYDAM." , ss.62 - 82, 2020. 10.29228/Joh39983 |
| ISNAD | Göl, Hacer. "BAŞBAKAN REFİK SAYDAM". (2020), 62-82. https://doi.org/10.29228/Joh39983 |
| APA | Göl H (2020). BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. Tarih Okulu Dergisi, 13(44), 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| Chicago | Göl Hacer BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. Tarih Okulu Dergisi 13, no.44 (2020): 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| MLA | Göl Hacer BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. Tarih Okulu Dergisi, vol.13, no.44, 2020, ss.62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| AMA | Göl H BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. Tarih Okulu Dergisi. 2020; 13(44): 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| Vancouver | Göl H BAŞBAKAN REFİK SAYDAM. Tarih Okulu Dergisi. 2020; 13(44): 62 - 82. 10.29228/Joh39983 |
| IEEE | Göl H "BAŞBAKAN REFİK SAYDAM." Tarih Okulu Dergisi, 13, ss.62 - 82, 2020. 10.29228/Joh39983 |
| ISNAD | Göl, Hacer. "BAŞBAKAN REFİK SAYDAM". Tarih Okulu Dergisi 13/44 (2020), 62-82. https://doi.org/10.29228/Joh39983 |
