Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 48 Sayfa Aralığı: 297 - 316 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-10-2020

XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması

Öz:
XIX. yüzyılda fikrin fabrikalaştırılıp hayat standartının bireysel çaba ve gayretler ile senkronize edilip, birbirinden habersiz bir hızla birlerden bir bütünlük kurulurken, bu hengâmede endemik hastalıkların da epidemik ve pandemik hususiyetlerle ortaya çıkması kolaylaştırılmıştır. Sistemin genel yapısına yönelik bu tehdidin tenkili de kamu sağlığına yönelik yatırımlarla gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Ancak salgın hastalıklardan kaynaklı tehdidin kısa soluklu boyutu ile kamu sağlığını önceleyen yatırımların uzun bir sürece ihtiyaç duyması arasındaki ters orantı, alternatif yöntem ve uygulamaları gündeme taşımıştır. Kadimin ihyasına istinad eden mezkûr alternatif usullerin başında karantina usulü ve kordon uygulaması gelmiştir. Yüzyılın coğrafi açıdan en büyük sınırlarına sahip ülkelerinden biri olan Osmanlı Devleti'nde ise her ne kadar fikrin tüten bacaları ve bu duman etrafında meydana gelmiş lakayt bütünleri olmasa da küçülen dünyanın en büyük parçalarından birini teşkil etmesi, kolera gibi salgınların tehdidine zemin oluşturmuştur. Sanayileşen ülkelerde zikredilen tehdidin tenkiline koşullandırılacak olan kamu sağlığı yatırımlarının Osmanlı Devleti'nde de söz konusu olduğu ancak mezkûr ülkelerdeki gerekçelerin Osmanlı dünyası açısından da geçerli olması, önceliğin karantina ve kordon usullerine verilmesine sebebiyet vermiştir. Bu tabloya ilişkin resmin önemli parçasını Van ve çevresinde kurulan uygulamalar oluşturmuştur. Araştırmaya konu olan bölgenin haslet ve hassasiyetleri dikkate alınarak mezkûr usul ve uygulamaların icrasına yönelik çaba ve gayretler, başta arşiv vesikaları olmak üzere ikincil kaynaklar gözden geçirilerek somutlaştırılmaya çalışılmıştır
Anahtar Kelime:

Cordon Application With Quarantine Procedure in the Fight Against Cholera in Van in The XIX. Century

Öz:
In the 19th century while the idea was fabricated and the standard of living was synchronized with individual efforts, a community was formed from individuals who were unaware of each other, the emergence of endemic diseases with epidemic and pandemic characteristics was facilitated in this upheaval. The removal of this threat to the general structure of the system has been attempted with investments towards public health. However, the reverse ratio between the short-term dimension of the threat from epidemics and the need for a long process of investments that prioritize public health has brought alternative methods and practices to the agenda. At the beginning of the mentioned alternative procedures, which are related to the legacy of the ancients, was the quarantine procedure and the cordon application. The Ottoman Empire, which was one of the countries with the greatest geographical boundaries of the century, did not have the factories of the idea and the societies formed around these structures. But the fact that it constitutes one of the largest parts of the shrinking world has laid the groundwork for the threat of epidemics such as cholera. Public Health Investments, which will be conditioned to remove the threat mentioned in industrializing countries, are also in question in the Ottoman state, but the reasons in the aforementioned countries are also valid in terms of the Ottoman world caused priority to be given to quarantine and Cordon procedures. The most important part of this painting was the practices established in Van and its surroundings. Efforts towards the execution of the aforementioned procedures and practices by taking into account the characteristics and sensitivities of the region subject to research have been tried to be embodied by reviewing the secondary sources, especially the archive documents.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arşiv Kaynakları
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (Osmanlı Arşivi
  • Resmi Kaynaklar
  • 7 nolu Mühimme Defteri (975-76/1567-69), Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
  • Kitap, Makale ve Tezler
  • Ahmed Cevdet Paşa (1980). Maruzat. Halaçoğlu, Y.(Haz.). İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • Ayar, M. (2005). Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895). (Yayımlanmış Doktora Tezi). Marmara Universitesi / Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
  • Bollet, A. J. (2004). Plagues-Poxes: The İmpact Of Human History On Epidemic Disease. New York: Demos Medical Publishing.
  • Cabi Ömer Efendi (2003). Cabi Tarihi (Tarih-i Sultan Selim-i Salis Ve Mahmud-ı Sani). Beyhan, M.A. (Haz.). Ankara: Türk Tarihi Kurumu Basımevi.
  • Çalışkan, A.(2020). Osmanlı Kenti Bayezid’de Salgın Hastalıklar Ve Bazı Asayiş Problemleri (XIX. Yüzyıl Ve XX. Yüzyıl Başları). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 1-19.
  • Hammer, V. J. (?). Büyük Osmanlı Tarihi II. Çelik, M.-Kılıç, E. (Haz.), İstanbul: Üçdal Neşriyat.
  • Hays, J. N.(2005). Epidemics And Pandemics (Their Impacts On Human History). California: Abc-Clıo.
  • Hays, J. N. (2009). The Burdens Of Disease (Epidemics And Human Response İn Western History). New Jersey And London: Rutgers University Press.
  • Magner, N. Lois (1999). Diseases Of The Modern Period İn Korea. The Cambridge World History Of Human Disease. Keneth F. Kiple (Edt.). Cambridge: Cambridge Universty Press.
  • Mcneill, W. H. (1976). Plagues And Peoples. Newyork: Anchor Press.
  • Mossensohn, M. S.(2019). Osmanlı’da Bilim (Kültürel Yaratı Ve Bilgi Alışeverişi). Oğuz, K. (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Müneccimbaşı Ahmet Dede, (1971). Sahaif-ül – Ahbar Fi Vekayi-ül- A‘sar (Müneccimbaşı Tarihi II). Erünsal, İ.(Çev.). İstanbul: Tercüman Gazetesi Armağanı.
  • Rızvi, A.A.S. (2001). Kalkuta. TDV. İslam Ansikolopedisi. (Cilt, 24. ss.265-267). İstanbul: TDV. Yayınları.
  • Şemseddin S. (1327). Kamus-i Türki. Dersaadet: İkdam Matbaası.
  • Sarıyıldız, G. (2001). Karantina. TDV. İslam Ansikolopedisi. (Cilt, 24. ss.463-465). İstanbul: TDV. Yayınları.
  • Sarıyıldız, G. (1989). Hicaz Karantina Teşkilatı (1865-1914). (Yayınmlanmış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Sarıyıldız, G. (1986). Karantina Teşkilatının Kuruluşu Ve Faaliyetleri (1838-1876). (Y.Lisans Tezi), İ.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Topuz, E. (2018). XIX. Yüzyılda Antep (Ayıntab) Örneği Üzerinden İllet-İ Kolera İle Mücadele. Tarihten Günümüze Ayıntab- Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Topuz, E. (2020). Sömürgeciliğe ve Salgın Hastalığa 40 Gün Mola mı Yoksa Sistemin İstikrarına Bir Katkı mı?: Usul-i Karantina. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7 (5), 238- 250.
APA Topuz E (2020). XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. , 297 - 316.
Chicago Topuz Ercüment XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. (2020): 297 - 316.
MLA Topuz Ercüment XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. , 2020, ss.297 - 316.
AMA Topuz E XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. . 2020; 297 - 316.
Vancouver Topuz E XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. . 2020; 297 - 316.
IEEE Topuz E "XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması." , ss.297 - 316, 2020.
ISNAD Topuz, Ercüment. "XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması". (2020), 297-316.
APA Topuz E (2020). XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(48), 297 - 316.
Chicago Topuz Ercüment XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.48 (2020): 297 - 316.
MLA Topuz Ercüment XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.48, 2020, ss.297 - 316.
AMA Topuz E XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 0(48): 297 - 316.
Vancouver Topuz E XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 0(48): 297 - 316.
IEEE Topuz E "XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.297 - 316, 2020.
ISNAD Topuz, Ercüment. "XIX. Yüzyılda Van'da İllet-i Kolera İle Mücadelede Karantina Usulü ve Kordon Uygulaması". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 48 (2020), 297-316.