Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi

Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 515 - 529 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.842 İndeks Tarihi: 25-10-2020

Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi

Öz:
İstanbul’un fethinin ardından Sadrazam Davud Paşa’nın 15.yy’da inşa ettirdiği külliye içerisinde kurulduğu bilinen ve Paşa’nın ismi ile anılan Davudpaşa Mahkemesi İstanbul’un en eski şer-i mahkemelerinden biridir. Osmanlı Devleti’nde cami, mescit gibi yapıların içerisindeya da kadıların ikamet ettikleri binalarda kurulduğu bilinen mahkemeler için, 19.yy’a kadar fonksiyon olarak özelleşmiş bir yapı türünün bulunmaması nedeniyle, yapıların konumu ve plan düzenleri hakkında elde edilebilen veriler kısıtlıdır. Bu çalışmada Tarihi Yarımada’nın geçirdiği yangınlardan etkilendiği bilinen ve günümüze ulaşmayan Davudpaşa Mahkemesi’nin daha önce sunulmamış bir 19.yy belgesi üzerinden mimari incelemesi yapılmıştır. Çalışmada ilk olarak genel hatlarıyla Osmanlı mahkemelerinin konumları incelenmiş, daha sonra Davudpaşa Mahkemesi’nin yapısal özellikleri ve konumlanışı hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden elde edilen özgün belgelerin sağladığı veriler değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda arşiv ve literatürden elde edilen veriler ile yapının 3 boyutlu bir eskizi hazırlanarak, elde edilen fiziksel veriler somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmada detaylı şekilde incelenen, H: 1307 / M:1890 tarihli keşf-i evvel belgesi ve eki; içerdiği kat planı çizimleri ile malzeme ve ölçü bilgileri nedeniyle, hem bir 19.yy mahkeme yapısı tasarımı olması açısından kıymetli iken, hem de bulunduğu bölgenin tanımlanmasında rol üstlenen Davudpaşa Mahkemesi’nin bir dönem kurulmuş olduğu yapının fiziksel konumlanması hakkında fikir veren önemli veriler sunmuştur.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A-Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi(BOA)
  • Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı(TS.MA.e) nr.221/9
  • Yıldız Sadâret Hususî Maruzât Evrakı(Y.A.HUS) nr.307/82/1
  • Yıldız Mütenevvî Maruzat Evrakı(Y.MTV) nr.43/24
  • Yıldız Perâkende Evrakı Meşihat Dairesi Maruzatı(Y.PRK.MŞ) nr.2/74/1 –2/74/2
  • B-Kitap, Makale, vd.
  • AKGÜNDÜZ,Ahmed,Osmanlı Devleti’nde Belediye Teşkilatı ve Belediye Kanunları. Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2005.
  • AKGÜNDÜZ, Ahmed, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri,C.6, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul1996.
  • AKSU, Hüsamettin,1782Yılı Yangınları-[Harik Risalesi 1196], İletişim Yayınları, İstanbul1994.
  • ALTINAY, Ahmet Refik,On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı (1553-1591), Maarif Vekaleti, İstanbul1935.
  • ARIK, Feda Şamil, “Osmanlı’da Kadılık Müessesesi 1”, Ankara Üniversitesi OsmanlıTarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı. 8, s.1-71, Ankara 1997.
  • ARSEVEN, CelalEsad,Sanat Ansiklopedisi, II, Milli Eğitim Basım Evi,İstanbul1947.
  • ATAR, Fahrettin, “Kadı”,TDV İslâm Ansiklopedisi, C.24, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2001,s.66-69.
  • AYDIN, Mehmet Akif,“Mahkeme”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C.27,Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,Ankara 2003,s.341-344.
  • AYVERDİ, Ekrem Hakkı,Fatih Devri Sonlarında Şehrin İskanı ve Nüfusu, Doğuş Limited Şirketi Matbaası,Ankara 1958.
  • AYVERDİ, Ekrem Hakkı,19. Asırda İstanbul Haritası, Şehir Matbaası, İstanbul 1958.
  • BARKAN, Ömer Lütfi -AYVERDİ, EkremHakkı,İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546),İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1970.
  • BEHAR, Cem, A Neighborhood in OttomanIstanbul, Fruit Vendors and Civil Servants in the Kasap Ilyas Mahalle, New York State Üniversitesi Yayınları, New York 2003.
  • CANATAR, Mehmed, “1009/1600 Tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri’ne Göre Nefs-i İstanbul’da Bulunan Mahalleler ve Özelliklerine Göre Gözlemler”,Osmanlı İstanbul’u I. I. Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu Bildirileri,29 Mayıs Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2013, s.283-310.
  • DAĞDELEN, İrfan, Alman Mavileri 1913-1914 I. Dünya Savaşı Öncesi İstanbul Haritaları, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları, İstanbul 2006.
  • DEMİR, Abdulah, “Osmanlı Devleti’nde Kadılar ve Naipler”,Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi(International Journal of Social Sciences), C.1 Sayı 1, 2017, s.28-37.
  • EKİNCİ, Ekrem Buğra,“Tanzimat Devri Osmanlı Mahkemeleri”,Yeni Türkiye,C.6-31, 2000, s.764-773.
  • EYİCE, Semavi,“Davut Paşa Külliyesi”,TDV İslam Ansiklopedisi, C.9, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1994, s.42-44.
  • GÜREL, Berna, 66 Numaralı DavutpaşaKadılığı Defterine Göre Bölgenin Ekonomik ve Sosyal Durumu,(Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),İstanbul2002.
  • İPŞİRLİ, Mehmet,“İstanbul Kadılığı”. TDV İslam Ansiklopedisi, C.23, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul2001,s.305-307.
  • ORTAYLI, İlber,Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı,Kronik KitapYayınları, İstanbul2017.
  • ÖZKILIÇ, SemaKüçükalioğlu,1894 Depreminin İstanbul Üzerindeki Etkileri Deprem Sonrası İmar Faaliyetleri,(Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi), İstanbul2011.
  • TAŞKIRAN, Nimet,Haseki’nin Kitabı.Haseki Hastanesi’ni Kalkındırma Derneği, İstanbul 1972.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “İstanbul ve Bilad-ı Selase Denilen Eyüp, Galata ve Üsküdar Kadılıkları”, İstanbul Enstitüsü Dergisi, 3, 1957, s. 25-32.
  • C-İnternet Sayfası
  • http://www.kadisicilleri.org (E.T. 10.01.2020)
APA KEÇİCİ Z (2020). Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. , 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
Chicago KEÇİCİ ZEYNEP CERAN Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. (2020): 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
MLA KEÇİCİ ZEYNEP CERAN Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. , 2020, ss.515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
AMA KEÇİCİ Z Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. . 2020; 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
Vancouver KEÇİCİ Z Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. . 2020; 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
IEEE KEÇİCİ Z "Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi." , ss.515 - 529, 2020. 10.9737/hist.2020.842
ISNAD KEÇİCİ, ZEYNEP CERAN. "Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi". (2020), 515-529. https://doi.org/10.9737/hist.2020.842
APA KEÇİCİ Z (2020). Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. History Studies, 12(2), 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
Chicago KEÇİCİ ZEYNEP CERAN Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. History Studies 12, no.2 (2020): 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
MLA KEÇİCİ ZEYNEP CERAN Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. History Studies, vol.12, no.2, 2020, ss.515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
AMA KEÇİCİ Z Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. History Studies. 2020; 12(2): 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
Vancouver KEÇİCİ Z Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi. History Studies. 2020; 12(2): 515 - 529. 10.9737/hist.2020.842
IEEE KEÇİCİ Z "Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi." History Studies, 12, ss.515 - 529, 2020. 10.9737/hist.2020.842
ISNAD KEÇİCİ, ZEYNEP CERAN. "Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi". History Studies 12/2 (2020), 515-529. https://doi.org/10.9737/hist.2020.842