HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI

Özcan, Esat

HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI

Esat ÖZCAN (Siirt Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Arap Dili ve Belâgatı Anabilim Dalı, Siirt, Türkiye)

Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

4 0

Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 379 - 402 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-10-2020

HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI

Öz:

Hz. Peygamber ile başlayan tefsir faaliyeti; sahabe, tâbiîn ve etbâu’t-tâbiînile devam etmiş ve günümüze kadar gelmiştir. İlk başta şifahî rivayetleredayanan bu faaliyet; zamanla yazılı hale getirilmiş, bu konuda çok sayıda vedeğişik eserler kaleme alınmıştır. Kur’an tefsir edilirken çeşitli metodlarabaşvurulmuştur. Bazı alimler; rivayet tarikiyle Hz. Peygamber, sahabe, tâbiînve önceki müfessirlerin tefsirlerini naklederek Kur’an’a hizmet etmeye çalışmış, bazı alimler de dirayet tarikiyle tefsir yapmaya gayret etmişlerdir. Tefsiryapılırken Kur’an’ın terimlerine, kalıp ifadelerine; ayetlerin siyak-sibakınave Kur’an’ın bütünlüğüne dikkat etmek son derece önem arz ettiği bilinen bir husustur. Bunun için müfessirler, bu ilkeye muvafık tefsir yapmayaönem vermiş ve bunu en önemli tefsir yaklaşımlarından kabul etmişlerdir.Kur’an’ın Kur’an ile tefsir metodu denilen bu tefsir türünde, ayetler başka ayetler ile tefsir edilmeye çalışılmaktadır. Bu tefsir metoduna önem verenmüfessirlerden biri Hıdır b. Abdurrahman el-Ezdî’dir (616-700/1220-1301). el-Ezdî, et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’an adıyla kaleme aldığı tefsirinde,Kur’an’ı yine Kur’an ile tefsir etmeye büyük önem vermiş; Kur’an’ın kelime ve kalıp ifadelerine değinmiş; bu yaklaşımını Kur’an’ın bütünlüğüne veayetlerin siyak-sibakına dikkat ederek yapmıştır. Bu makalede, el-Ezdî’ninKur’an’ı Kur’an ile tefsir yaklaşımı üzerinde durulacak, konu örneklerle somutlaştırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelime:

HIDIR B. ABD AL-RAHMAN AL-AZDI’S METHODOLOGY OF PERFORMING QURANİC EXEGESIS BY AL-QURAN

Öz:

The Quranic exegesis practice began with the Holy Prophet and continued with Sahaba (the Prophet’s companions), Tabiin (The companions’ students) and atbau al-tabiin (the students of Tabiin). At the beginning, the exegesis activity depends on the oral transmissions. Afterwards, it turns into a written form. A great number of works were penned. Different methodologies are applied in Quranic exegesis. While some transmit only the words of the Holy Prophet and his companions and other scholars of Quranic exegesis (mufasssir), others try to interpret al-Quran themselves. It is of vital importance to pay attention to words and expressions al-Quran formed, siyaq-sibaq (context) in verses, and the entirety of al-Quran. Therefore, scholars of Quranic exegesis give importance to this and use it as one of the most important exegesis methodologies. This methodology is called Quranic exegesis by al-Quran in which verses (ayat) are explained by using other verses. One of the scholars using this exegesis methodology is Hidir b. Abd alRahman al-Azdi (616-700/1220-1301). Al-Azdi applied this methodology in his exegesis titled “al-Tibyan fi Tafsir al-Quran”. In his exegesis, he paid attention to words and expressions al-Quran formed, siyaq-sibaq (context) in ayats, and the entirety of al-Quran. This paper considers his methodology in practicing Quranic exegesis by al-Quran, and gives examples for his exegesis where he applied this methodology

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Avnî, Hâmid. el-Minhâcü’l-vazıh li’l-belaga. 5 Cilt. el-Mektebetü’l-Ezheriyye, t.y.
Aydar, Hidayet. “Türkler’de Kur’an Çalışmaları”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1 (1999).
Aydın, Muhammed. “‘Rivayet Tefsiri’ Kavramı ve Kur’an’ın Kur’an ile Tefsiri: Eleştirel Bir Yaklaşım”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 20 (Şubat 2009): 1-32.
Birışık, Abdülhamit. “Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 281- 290. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. Thk. Muhammed Züheyr b. Nasırunnasır. 9 Cilt. 1422/2001-2002.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. 8. Bs. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
Durmuş, İsmail - Pala, İskender. “İstiâre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 315-318. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
Düzenli, Yaşar. “Siyerin Hakemliğinde Tefsirin Varoluş Mücadelesi”. Siyer Araştırmaları Dergisi. 5 (2019): 235-244.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. 726/1326. 34 NK 244: 726.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân min evveli Sûreti Fâtır ila âhiri Sûreti’r-Rahmân. Thk. Nevâl bint Muhammed Ahmed Ebû Süleyman. Mekke: Ümmülkurâ, 1432/2010-2011.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân min evveli Sûreti Tâhâ ilâ nihâyeti Sûreti Sebe. Thk. Vefâ bint Dahilullah el-Hattâbî. Mekke: Ümmülkurâ, 2008.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân min evveli Sûreti’lEn‘âm ilâ âhiri Sûreti’l-Enfâl. Thk. Semîre bint İdris Fellâte. Mekke: Ümmülkurâ, 1430/2008-2009.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân min evveli Sûreti’lVâkı‘â ilâ nihâyeti Sûreti’n-Nâs. Thk. Bedriye Halef el-Hârisî. Mekke: Ümmülkurâ, 1432/2010-2011.
el-Ezdî, Hıdır b. Abdurrahman. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân min evveli Sûreti’t-Tevbe hattâ âhiri Sûreti Meryem. Thk. Sâmiye er-Redâdî. Mekke: Ümmülkurâ, 1429/2008.
Habenneke, Abdurrahman b. Hasan. el-Belâgatü’l-Arabiyye. 2 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1996.
İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed. Dîvânü’l-mübtede ve’l-haber. Thk. Halil Şehhâde. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdülhalim. Mükaddime fî usûli’t-tefsîr. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayat, 1980.
Koca, Ferhat. “Tahsis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 432-434. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
M. Hüseyin ez-Zehebî. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetu Vehbe, t.y.
el-Matlûb, Ahmed. Esâlîbün belâgiyye. Kuveyt: Vekâletü’l-Metbû‘ât, 1980.
en-Neysâbûrî, Müslim b. Haccâc. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
Özcan, Esat. İstisnâ Çeşitleri ve Anlam Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
es-Sübkî, Ahmed b. Ali. ‘Urûsü’l-efrâh fî şerhi Telhîsı’l-Miftâh. 2. Bs, 2 Cilt. Beyrut:
el-Mektebetü’l-Asriyye, 2003.
et-Teftâzânî, Mes‘ûd b. Ömer. Muhtasarü’l-me‘ânî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1991.
et-Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’lİslamî, 1998.
Ünver, Mustafa. “Kur’an’da ‘Fî’ Harf-i Cerri ve Bazı Meallere Yansıması Üzerine”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 1/2 (2017): 214-241.
ez-Zürkânî, Muhammed b. Abdülazim. Menâhilü’l-ʿirfân fî ʿulûmi’l-Kurân. 2 Cilt. Kahire: Matba‘atü İsa el-Bâbî el-Halebî, t.y

APA	Özcan E (2019). HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. , 379 - 402.
Chicago	Özcan Esat HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. (2019): 379 - 402.
MLA	Özcan Esat HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. , 2019, ss.379 - 402.
AMA	Özcan E HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. . 2019; 379 - 402.
Vancouver	Özcan E HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. . 2019; 379 - 402.
IEEE	Özcan E "HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI." , ss.379 - 402, 2019.
ISNAD	Özcan, Esat. "HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI". (2019), 379-402.

APA	Özcan E (2019). HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 379 - 402.
Chicago	Özcan Esat HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.2 (2019): 379 - 402.
MLA	Özcan Esat HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.379 - 402.
AMA	Özcan E HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 379 - 402.
Vancouver	Özcan E HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 379 - 402.
IEEE	Özcan E "HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI." Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.379 - 402, 2019.
ISNAD	Özcan, Esat. "HIDIR B. ABDURRAHMAN EL-EZDÎ’NİN KUR’AN’I KUR’AN İLE TEFSİR ANLAYIŞI". Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2019), 379-402.