Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 64 Sayfa Aralığı: 185 - 195 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-10-2020

KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ

Öz:
Varlığın oluşumuyla birlikte ortaya çıkan çeşitli inançlar sistemi, hervarlığın iletişim kanallarına göre değişerek yüzyıllar sonra dahi etkinliğini sürdürebilmektedir. Bu noktada mit kavramı da insanlığa ait hayatı anlamlandırma ve deneyimlerin oluşturduğu kurallar silsilesinin devamlılığını sağlamabakımından insanlık tarihini inşa edici bir rol üstlenmektedir. Mitik söyleminyaşamın düzene konulmasındaki çok yönlü etkinliğini Joseph Campbell; dinsel, kozmolojik, toplumsal ve psikolojik olarak sınıflandırır. Mitin iktidarınıortaya koyan bu işlevlerin yansımaları edebi metinlerde incelenme olanağınasahiptir. Oğuz Türklerinin yaşamsal alanını yöneten değerler dizgesini değişikyönleri ile aktaran Dede Korkut Hikâyeleri de özelde Türk mitolojisine genelde bütün insanlığın ortak noktalarına dikkat çeken anlatılardır. Toplumsalilişkiler ağını yöneten sosyolojik mitolojinin işlevleri “Kazan Bey’in Oğlu Oruz Bey’in Tutsak Olduğu Destan” adlı hikâyenin kurgusunun temelini oluşturmaktadır.Mitin eğitsel, yönlendirici ve kurucu işlevinin toplumsal alanı inşa etmesi hikâyede gelenek, görenek ve akıl çerçevesinde ortaya konulmuştur. Kazan Bey ve eşi Burla Hatun’un mitik iktidarın merkezinde yer alarak oğullarıOruz’un mitsel bilince ulaşmasındaki etkileri, söylemin anne-baba kültü üzerinden tamamlanması, mitin işlevinin artırılmasında kuralların kurucu yönü,zıtlıkların mücadelesi, kolektif şuurun kozmosu oluşturması, mitin iktidar konumundaki sosyolojik işlevi dikkate alınarak incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

The Function of Myth in the Story in Which Kazan Bey’s Son Oruz is a Prisoner

Öz:
Several belief systems that emerged by the formation of existence can maintain its efficiency even after centuries by changing based on communication channels of every living creature. Herein, the concept of myth plays a constructive role in the history of humanity in terms of providing a chain of rules that are composed of experiences and efforts for interpreting human life. Joseph Campbell classifies versatile efficiency of mythic discourse in regulating life as religious, cosmological, social and psychological. Reflection of these functions that show the power of myth has the chance to be analyzed in literary texts. Dede Qorqut stories that express values system which manages the vital area of Ghuzz Turks are the stories emphasize the common points of humanity in private and also the Turkish mythology in general. The functions of sociological mythology that govern social relations network form the basis of the story called “Epic in which Kazan Bey’s Son Oruz Bey is Prisoner. The myth's educational, guiding and founding function's constructing the social space has been demonstrated in the story within the framework of traditions and the logic. Effects of Kazan Bey and his wife, Burla Hatun on their son, Oruz in reaching mythic consciousness by taking place in the centre of power will be reviewed by considering the sociological and psychological function of myth in power. Besides, following issues will be discussed as well; being completed the discourse through parents cult; the constructive role of rules in increasing the function of myth; contradictions struggle; being, formed cosmos by collective conscience by considering the sociological and psychological function of myth in power.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdulla, Kemal. (1997). Gizli Dede Korkut. (Haz. Ali Duymaz). İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Arslan, Fatih. (2007). “Bireyselleşme Sürecinde Dirse Han Oğlu Buğaç”. Türk Dili, S. 666, s. 498-505.
  • Bayat, Fuzuli. (2016). Mitolojiye Giriş. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Campbell, Joseph. (2003). Yaratıcı Mitoloji. (Çev. Kudret Emiroğlu). İstanbul: İmge Kitabevi.
  • Campbell, Joseph. (2013). Mitolojinin Gücü. (Çev. Zeynep Yaman). İstanbul: MediaCat Yayınları.
  • Eliade, Mircea. (2001). Mitlerin Özellikleri. İstanbul: Om Yayıncılık.
  • Ozan, Meral. (2017). “Türk Mitolojisinde Dağ Kültü”. (Ed. Turan, Fatma AhsenOzan, Meral). Türk Mitolojisine Giriş.(s. 133-146). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Özçelik, Sadettin. (2016). Dede Korkut -Dresden nüshası- Metin, Dizin. Cilt 2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Saydam, Mehmet Bilgin. (2011). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yayınları.
APA ERDEM N (2020). KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. , 185 - 195.
Chicago ERDEM Nilüfer KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. (2020): 185 - 195.
MLA ERDEM Nilüfer KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. , 2020, ss.185 - 195.
AMA ERDEM N KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. . 2020; 185 - 195.
Vancouver ERDEM N KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. . 2020; 185 - 195.
IEEE ERDEM N "KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ." , ss.185 - 195, 2020.
ISNAD ERDEM, Nilüfer. "KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ". (2020), 185-195.
APA ERDEM N (2020). KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20(64), 185 - 195.
Chicago ERDEM Nilüfer KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 20, no.64 (2020): 185 - 195.
MLA ERDEM Nilüfer KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.20, no.64, 2020, ss.185 - 195.
AMA ERDEM N KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(64): 185 - 195.
Vancouver ERDEM N KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(64): 185 - 195.
IEEE ERDEM N "KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ." Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20, ss.185 - 195, 2020.
ISNAD ERDEM, Nilüfer. "KAZAN BEY’İN OĞLU ORUZ’UN TUTSAK OLDUĞU HİKÂYEDE MİTİN İŞLEVİ". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 20/64 (2020), 185-195.