Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri
Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 26 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33931/abuifd.696558 İndeks Tarihi: 08-10-2020
Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri
Öz: Osmanlı’nın son dönem âlimlerinden Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi, diğer temelİslam ilimleri yanında kelâm sahasında da eserler telif etmiştir. Çeşitli itikadi konularhakkında görüş beyan eden müellif, insan fiilleri ile alakalı meselelere dair deaçıklamalar getirmiştir. İnsan fiillerinin Allah tarafından yaratıldığını savunmuş, buanlayışı muhtelif akli ve nakli deliller ile teyit etmeye çalışmıştır. Bu konuda aksidüşünceyi savunan Mu‛tezile mezhebine yönelik getirdiği eleştirilerle de kendiyaklaşımını kuvvetlendirmek istemiştir. Beşeri fiillerin oluşumunda önemlifonksiyonları bulunan irade ve kudret meselesine de eğilmiş, onları mensububulunduğu Mâtürîdî anlayış doğrultusunda izah etmiştir. Bununla birlikte kimi zamanonlardan farklı bir dil de geliştirmiştir. Kelâmda kudretin bir alt konusu olarak elealınan teklîf-i mâ lâ yutâk meselesine de temas etmiş, onu genel anlamda kulu cebiraltına sokmayacak bir tarzda açıklamaya çaba göstermiştir. Son olarak bir yönüylekelâm alanını da ilgilendiren kulların cennete gitmesinde amellerinin rolüne dedeğinmiş, bu konuda dengeli bir yol izlemiştir.
Anahtar Kelime: Human Actions in Ermenekli Suleymān Sırrı̄Efendı
Öz: Ermenekli Süleymān Sirrı̄Efendī, has also copyrighted works in the kalām, as well as other basic Islamic sciences. The author, who has expressed his views on various faith issues, has also made statements on issues related to human acts. He argued that human acts were created by Allāh, and tried to confirm this understanding with various mental and religious proofs. He also addressed the issue of will and capacity, which have important functions in the formation of human actions, and explained them in line with the Māturı̄dı̄understanding of which he was a member. He also made contact with the question of taklif ma la yutaq and tried to explain it in a manner that would not put people under obligation in general. Finally, he also addressed the role of their deeds in the going to heaven of the people and followed a balanced path in this regard.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alak, Musa. “Süleyman Sırrı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ek-2/544-545. Ankara: TDV Yayınları, 2016.
- Albayrak, Sadık. Son Devir Osmanlı Uleması. 5 Cilt. İstanbul: Milli Gazete Yayınları, 1981.
- Ali el-Kari, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed. Şerhu’l-Emâlî. İstanbul: Matbaa-i Âlem, 1319.
- Âmidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddin Ali b. Muhammed b. Salim. Gâyetü'l-meram fî ilmi'l-kelâm. thk. Hasan Mahmûd Abdüllatif. Kahire: Vizaretü'l-Evkaf, 1971.
- Arapkirli, Hüseyin Avni. “İlm-i Kelâm”, Dârülfünûn Dersleri. 1-192. İstanbul: İstanbul Dârülfünunu, 1331.
- Arazlı, Gülsüm Merve. Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi Kelâmi Görüşleri ve Kelâma Dair Eserleri. İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Bağdâdî, Abdülkâhir. Usulü'd-din. İstanbul: Matbaatü’d-Devle, 1928.
- Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed. Kitâbu’t-Temhîd. thk. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkiyye, 1957.
- Beyâzîzâde, Kemâlüddîn Ahmed. İşârâtü’l-merâm min ibârâti’l-İmâm. thk. Ahmed Ferîd elMezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1428/2007.
- Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envarü't-tenzil ve esrarü'tte'vil. nşr. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlı. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’lArabî, ts.
- Bilmen, Ömer Nasûhî. Muvazzah İlm-i Kelâm Dersleri. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası, 1339-1342.
- Birgivî, Mehmed Efendi. eṭ-Ṭarīḳatü’l-Muḥammediyye. Bombay: Şerefüddin el-Kütübî ve Evlâdihî, ts.
- Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim Cu’fî. el-Câmiü’s-sahîh Sahîhu’l-Buhârî. haz. Bedreddin Çetiner. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
- Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf, thk. Abdurrahman Umeyre. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1417/1997.
- Cüveynî, Ebü'l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdullâh b. Yûsuf. Kitâbü'l-İrşâd ilâ kavâtıi’ledilleti fi usûli’l-i’tikad. thk. Muhammed Yusuf Musa-Ali Abdülmünim Abdülhamid. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1369/1950.
- Çankaya, Ali. Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler. 8 Cilt. Ankara: Mars Matbaası, 1968-71.
- Çerkeşşeyhizâde, Mehmed Tevfik Efendi. Meziyyet-i İslamiyye. Dersaâdet: Mahmud Bey Matbaası, 1307.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşâs es-Sicistânî. es-Sünen. haz. Bedreddin Çetiner. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
- Eskişehrî, Mehmed Emin. Zübdetü’l-akâid. İstanbul: Süleyman Efendi Matbaası, 1298.
- Eş'ari, Ebü'l-Hasan İbn Ebû Bişr Ali b. İsmail b. İshak. el-Lüma’ fi'r-red ala ehli'z-zeyg ve'l-bida'. tsh. Hamûde Garabe. y.y.: Matbaatü Mısır, 1955.
- Eş'ari, Ebü'l-Hasan İbn Ebû Bişr Ali b. İsmail b. İshak. Makalatü'l-İslâmiyyin ve ihtilafü'lmusallin. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü'nNehda’l-Mısriyye, 1329/1950.
- Galmamatov, Atabek. Hibetullah et-Türkistânî ve Şerhu Akîdeti't-Tahâvî Adlı Eserinin Tahkiki. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Girîdî, Sırrı. Nakdü’l-Kelâm fî Akâidi’l-İslâm. Dersaadet: Babıali Caddesinde 52 Numaralı Matbaa, 3. Basım, 1324.
- Hacı Necib. Kenzü’l-feraid fî mesaili’l-akaid. Dersaadet: Kanaat Matbaası, 1335.
- Hamamizâde, Mustafa Asım. Tavzihü’l-kelâm fi akaid-i İslam. Selânik: Osmanlı Asır Matbaası, 1316.
- Harpûtî, Abdüllatîf. Tenkîhu’l-kelâm fî akâid-i ehli’l-İslâm. Dersaâdet: Necm-i İstikbal Matbaası, 2. Basım, 1330.
- Îcî, Ebü’l-Fazl Adudüddîn Abdurrahman b. Ahmed b. Abdülgaffar. Kitâbü’l-Mevâkıf. thk. Abdurrahman Umeyre. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1417/1997.
- İzmirli, İsmail Hakkı. Mülahhas İlm-i Tevhid. İstanbul: Kanaat Matbaası, 1338.
- Kâdî Abdülcebbâr, Ebü'l-Hasen b. Ahmed b. Abdülcebbâr. Şerhu’l-usûli’l-hamse. thk. Abdülkerim Osman. Kahire: el-Mektebetü’l-Vehbiyye, 3. Basım, 1416/1996.
- Kâdî Abdülcebbâr, Ebü'l-Hasen b. Ahmed b. Abdülcebbâr. Usûlü’l-hamse. thk. Faysal Bedir Avn. Kuveyt: Câmiatü’l-Kuveyt Lecnetü’t-Te’lif ve’t-Tarib ve’n-Neşr, 1998.
- Konevî, İsmail b. Muhammed. Teklîf-i mâ lâ yutâk. İstanbul: İ.B.B. Atatürk Kitaplığı, Yazma Eserler, 297.413 KON 297.413 KON 1, 11b-15b.
- Manastırlı, İsmail Hakkı. Mevaidü'l-in’am fi berahini akaidi'l-İslâm. İstanbul: Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye Matbaası, ts.
- Mardin, Ebû’l-Ûla. Huzûr Dersleri. 3 Cilt. İstanbul: İsmâil Akgün Matbaası, 1956-1966.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd Mâtürîdî Semerkandî. Kitâbü'tTevhid. thk. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Dâru’l-Câmiati’l-İslâmiyye, ts.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd Mâtürîdî Semerkandî. Te'vîlâtu ehli's-sünne. thk. Mecdi Baslum. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
- Mehmed Vehbi Efendi. Ahkâm-ı Kur’âniyye. [İstanbul]: Ahmet Kamil Matbaası, 1341-1343.
- Mehmed Vehbi Efendi. Akâid-i Hayriyye Tercümesi. İstanbul: Ahmed Kamil Matbaası, 1340- 1343.
- Nesefi, Ebü'l-Berekat Hafızüddin Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Şerhü’l-umde fi akîdeti Ehli’sSünne ve’l-Cemâa = el-İ’timâd fi’l-i’tikâd. thk. Abdullah Muhammed Abdullah İsmail. Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 1432/2012.
| APA | BAYRAM I (2020). Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. , 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| Chicago | BAYRAM IBRAHIM Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. (2020): 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| MLA | BAYRAM IBRAHIM Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. , 2020, ss.1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| AMA | BAYRAM I Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. . 2020; 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| Vancouver | BAYRAM I Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. . 2020; 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| IEEE | BAYRAM I "Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri." , ss.1 - 26, 2020. 10.33931/abuifd.696558 |
| ISNAD | BAYRAM, IBRAHIM. "Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri". (2020), 1-26. https://doi.org/10.33931/abuifd.696558 |
| APA | BAYRAM I (2020). Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. Dergiabant, 8(1), 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| Chicago | BAYRAM IBRAHIM Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. Dergiabant 8, no.1 (2020): 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| MLA | BAYRAM IBRAHIM Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. Dergiabant, vol.8, no.1, 2020, ss.1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| AMA | BAYRAM I Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. Dergiabant. 2020; 8(1): 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| Vancouver | BAYRAM I Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri. Dergiabant. 2020; 8(1): 1 - 26. 10.33931/abuifd.696558 |
| IEEE | BAYRAM I "Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri." Dergiabant, 8, ss.1 - 26, 2020. 10.33931/abuifd.696558 |
| ISNAD | BAYRAM, IBRAHIM. "Ermenekli Süleyman Sırrı Efendi’de İnsan Fiilleri". Dergiabant 8/1 (2020), 1-26. https://doi.org/10.33931/abuifd.696558 |
