Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler
Yıl: 2020 Cilt: 22 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 173 - 196 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-10-2020
Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler
Öz: Kırgızistan 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına ulaşmış bir Orta Asya ülkesidir. Bu tarihtenitibaren ülkede din-devlet ilişkileri yeniden yapılanma evresine girmiştir. Bağımsızlıkla birlikteKırgızistan’ın tarihsel kimliği, dini inançları, örf ve adetleri konusunda toplumda bir farkındalıkortaya çıkmıştır. Demokrasi yolunda yeniden adım atmaya başlayan ülkede bir yandan “laiklik”,“din ve vicdan özgürlüğü” gibi yeni kavramlar etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmış, diğeryandan ise, örgün eğitim kurumlarında din eğitiminin meşruiyeti akademik ve siyasi çevrelerinsıklıkla tartıştığı konuların içinde yer almıştır. Günümüz Kırgızistan’ında örgün din eğitimindekibirtakım gelişmelerden bahsetmek mümkündür. Özellikle, okulda din dersi denemeleri ayrıcaincelemeye değer bir konudur. İşte bu makalede bağımsızlık sonrası Kırgızistan’daki dini durumgenel olarak ele alındıktan sonra, devlet okullarındaki din dersi denemeleri incelenmiştir. İlkolarak, bağımsızlığın ilk yıllarında bazı okullarda verilen “Iyman” (İman) dersi ve günümüzdezorunlu ders olarak ülkenin tüm okullarında okutulan “Adep” (Edep) dersi amaç ve muhtevayönünden ele alınmıştır. Bunun yanı sıra, 2016-2017 eğitim-öğretim yılından itibaren pilot uygulama olarak okutulmakta olan “Din Madaniyatının Tarıhı” (Din Kültürü Tarihi) dersi amaç, muhteva, ders öğretmeni, derse ayrılan süre gibi konular açısından analiz edilmiştir.
Anahtar Kelime: Attempts to Introduce Religion Courses in Schools of Kyrgyzstan in the Years of Independence and Latest Developments
Öz: Kyrgyzstan is a Central Asian country that became independent on August 31, 1991. From this date, religion-state relations in the country have entered into a phase of restructuring. With independence, there have been an awareness of historical identity, religious beliefs, customs and traditions among Kyrgyz people. On the one hand, new concepts such as secularism and freedom of religion and conscience have begun to be used actively in the country, and on the other hand, the legitimacy of religious education in formal education institutions have begun to be discussed frequently by academics and politicians. Today we can see some developments in formal religious education in Kyrgyzstan. Especially, there have been several attemts of teaching religion courses at public schools of Kyrgyzstan. So in this article, religion courses in public schools of Kyrgyzstan are examined. In particular, the “Iyman” course, which was taught during the first years of independence and the “Adep” course which was introduced as a compulsory subject in public schools in 2004, were analysed in terms of purpose and content. In addition, the "History of Religious Culture" course, which has been taught as a pilot project since the 2016-2017 academic year, is analyzed in terms of purpose, content, course teacher and time allocated to the course. [You may find an extended abstract of this article after the bibliography.]
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akramova, Dilaram. “Prepodavaniye religiyovedeniya v şkolah i vuzah Kırgızskoy Respubliki: problemı i puti ih reşeniya”. Kırgızstan na sovremennom etape razvitiya.
- Analitiçeskiye zametki: Grajdanskoye obşestvo, migrasiya, islam, korrupsiya. Bişkek: Sentr sotsialnıh issledovaniy Amerikanskiy universitet v Sentralnoy Azii, 2008.
- Akramova, Dilaram. Kırgızistan’da Orto Mekteplerdeki “Adep Sabagı” Dersinde Din Eğitimi İle İlgili Amaçların Gerçekleşme Düzeyi (Oş Örneği). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Aktaş, Hamza. “Kırgızistan’da Son Dönem Din Eğitimi Gelişmeleri”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/36 (2016), 233-257.
- Altaş, Nurullah. “Ortaöğretimde Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü-Nurullah Altaş. 190-221. İstanbul: Ensar Neşriyat Yayınevi, 8. Basım, 2017.
- Aydar, Hidayet. “Kırgızistan’da Dindarlaşma Tirendi; Problemler, Öneriler”. Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması Sempozyum Bildiri Kitabı (Eskişehir, 26-28 2013 Mayıs). 497-536. Eskişehir: Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı, 2014.
- Aydın, Mehmet Zeki. “Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Eğitimi ve Türkiye ile Karşılaştırılması”. DiyanetAvupa Dergisi 68 (2004).
- Aydın, Mehmet Zeki. “Okulda Din Dersi Tartışmaları (Türkiye’de Din Dersinin Tarihi, Teorik Yapısı, BazıÜlkelerle Karşılaştırılması)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2 (Aralık 2007).
- BİİUM, “Bulan” institut innovatsıy dlya ukrepleniya mira. Religioznoe obrazovaniye v Kırgızstane: Medrese nujdayutsya v sroçnoy reforme. “Bulan” institut innovatsıy dlya ukrepleniya mira, 2017. www.bulaninstitute.org.
- BIPI, The Bulan Institute for Peace Innovations. “A Situational Analysis Of Islamic Education of Citizens Of The Kyrgyz Republic: Studyıng Abroad (Report by the Bulan Institute for Peace Innovations”). (September 2018). Erişim 30 Temmuz 2019. https://bulaninstitute.org/a-situational-analysis-islamiceducationabroad-report/
- Büyükalaca, Orhan Nadir. Kırgızistan’da Din Eğitimi ve Kırgızistan Müslümanları Dini İdaresi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
- Cebeci, Suat. “Kırgızistan’da Dini Durum ve Sovyet Sonrası Dini Gelişmeyi Besleyen Etkenler”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/3 (2016), 103-117.
- Cebeci, Suat. Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2. Basım, 2005.
- Cebeci, Suat. Kırgızistan’da Dini Durum ve Din Eğitimi: Durum Analizi ve Öneriler (Araştırma Raporu). Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesi, 2014.
- Cihan, Ahmet. “Kırgızistan’da Din Eğitimi Veren Kurumlar”. İslam Araştırmaları Dergisi 14 (2005), 111-124.
- Colaliyeva, Cazgül. “Din Öğretimi Temelleri: Kırgızistan Örneği”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/3 (2018), 279-295.
- Colaliyeva, Cazgül. Kırgızistan Liselerinde Okutulan “Din Kültürü Tarihi” Dersi Programının İncelenmesi: Bişkek Örneği. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Çotayev, Z. D. “Vliyaniye religiyoznogo faktora na sotsialno-politiçeskuyu situatsiyu v Kırgızskoy Respublike: Sotsiologiçeskoe issledovaniye”. PDF: Gosudarstvennay komissiya po delam religiy Kırgızskoy Respubliki, 2016. http://religion.gov.kg/wp-content/uploads/2016/.pdf.
- Çotonov, Özübek. Iyman sabagı: Filosofiyalık, publitsistikalık oy-tolgoolor. Bişkek: Mega mediya, 2004.
- Din madaniyatının tarıhı (9 klasstın okuuçuları üçün okuu kitebi), KR Bilim berüü jana ilim ministrligi, joop. red. N. U. Kurbanova. Bişkek: JÇK “Altın print” basm., 2016.
- I-X klasstarda ıyman sabagın okutuunun boljolduu programması (1992-1993-okuu jılı üçün), tüz. B. Nurunbetov, М. Bayımbetov, А. Köçkönov, А. Tölönbaev. Oş, 1992.
- İZP, InoZpress Perevodı zarubejnıh smi o Kırgızstane i Sentralnoy Azii, “Kırgızstan reformiruyet religioznoye obrazovaniye”. Erişim 16 Nisan 2016. http://inozpress.kg/news/ view/id/48338.
- Kaymakcan, Recep. Günümüz İngilteresinde Din Eğitimi. İstanbull, 2004.
- Konstitutsiya Kırgızskoy Respubliki ot 27 iyunya 2010 goda. Statya 1, punkt 1. Erişim 22 Mayıs 2018. www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/87546/100422/F1508978012/KGZ87546. Kozukulov, Timur. “V poiskah putey reşeniya problem islamskogo obrazovaniya v Kırgızstane”, Kırgızstan na sovremennom etape razvitiya. Analitiçeskiye zametki: Grajdanskoye obşestvo, migrasiya, islam, korrupsiya. Bişkek: Sentr sotsialnıh issledovaniy Amerikanskiy universitet v Sentralnoy Azii, 2008.
- Köylü, Mustafa - Turan, İbrahim. Karşılaştırmalı Din Eğitimi. Ankara: Nobel, 2014.
- Köylü, Mustafa – Bazarkulov, Sayfulla. Din Pedagogikası. Bişkek: Kırgız-Türk “Manas” Universiteti Basılmaları, 2018.
- KRDİMK, Kırgız Respublikasının Din işteri boyunça mamlekettik komissiyasının rasmiy saytı. Erişim 15 Aralık 2019. http: //religion.gov.kg/ru/religion_organization/registered/all.
- MinYustKR, Ministerstvo Yustitsii Kırgızskoy Respubliki. “Konseptsiya gosudarstvennoy politiki v religioznoy sfere na 2014-2020 godı, utverjdennaya Ukazom Prezidenta KR ot 14.11.2014 goda”. Erişim 06 Ocak 2020. http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/68294.
- Mırzabaev, Mametbek. Kırgızistan’da Din-Devlet İlişkileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
- Sarıgulov, Dastan. Iyman sabagı (tüpkü tüşünüktör). Bişkek, 2004.
- Shepherd, John. “İslam ve Din Eğitimi (Mezhebe/Dine Dayalı Olmayan Yaklaşım)”. çev. Bekir Demirkol. Din Öğretimi ve Din Hizmetleri Semineri (8-10 Nisan 1988). Ankara: Diyanet İşleriYayınları, 1991.
- Topchubaev, Kubatalı. Adep Dersi Öğretmenlerinin Yeterlilikleri (Oş İli Örneğinde Bir Alan Araştırması). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
- Yılmaz, Hüseyin. “Kırgızistan’da Misyonerlik ve Din Eğitimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (Haziran 2007), 91-128.
- Yusubov, Elvin. Kırgızistan’da Din Eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2016.
| APA | Zholalieva Z (2020). Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. , 173 - 196. |
| Chicago | Zholalieva Zhazgul Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. (2020): 173 - 196. |
| MLA | Zholalieva Zhazgul Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. , 2020, ss.173 - 196. |
| AMA | Zholalieva Z Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. . 2020; 173 - 196. |
| Vancouver | Zholalieva Z Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. . 2020; 173 - 196. |
| IEEE | Zholalieva Z "Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler." , ss.173 - 196, 2020. |
| ISNAD | Zholalieva, Zhazgul. "Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler". (2020), 173-196. |
| APA | Zholalieva Z (2020). Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(41), 173 - 196. |
| Chicago | Zholalieva Zhazgul Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22, no.41 (2020): 173 - 196. |
| MLA | Zholalieva Zhazgul Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.22, no.41, 2020, ss.173 - 196. |
| AMA | Zholalieva Z Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 22(41): 173 - 196. |
| Vancouver | Zholalieva Z Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 22(41): 173 - 196. |
| IEEE | Zholalieva Z "Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler." Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22, ss.173 - 196, 2020. |
| ISNAD | Zholalieva, Zhazgul. "Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler". Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/41 (2020), 173-196. |
