Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)
Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 827 - 848 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.856 İndeks Tarihi: 12-10-2020
Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)
Öz: 18. yüzyıl dünya tarihini sonraki yüzyıllar açısından da etkileyen büyük bir devrimin ve aynızamanda büyük savaşların yüzyılıdır. Özellikle Rusya ve Avusturya ile gerçekleşen savaşlarOsmanlı Devleti’nin çöküş sürecini hızlandırmış, 19. yüzyılda da büyük sorunları beraberindegetirmiştir. Bu dönemde Rusya, Avusturya, Prusya, ve Fransa’nın Osmanlı ile veya aleyhindegerçekleştirdikleri müttefiklikler göz önünde bulundurulduğunda, sonraki yüzyıl açısından dabelirleyici ve yönlendirici siyâsetlerin ortaya çıktığı muhakkaktır. Makalenin konusu, işte buyüzyılın sonlarına doğru Avusturya, Rusya ve Osmanlı arasında gerçekleşen savaş ve o savaşagiden süreçtir. Bu süreç Lehistan’ın taksîminden, Kırım’ın ilhâkına ve sonrasında Rusya veAvusturya’nın Osmanlı Devleti ile giriştikleri savaşı içermektedir. Makalede, Viyana Saray veDevlet Arşivi’nden elde edilen ve 19. yüzyıla ait rapor şeklinde el yazması bir eserden yolaçıkarak, dönemin uluslarası ilişkileri ve dengeleri ele alınacaktır.
Anahtar Kelime: Tractat of Freiherr Pflügl von Lissinetz: His manuscript “The Relations between Turkey and Austria after the Alliance between Russia and Austria” and the Partitioning of the Ottoman Empire (1768-1790)
Öz: The eighteenth century is a century of revolutions, as well as that of great wars that affected world history. In particular, wars with Russia and Austria accelerated the collapse of the Ottoman Empire and causing major problems in the nineteenth century. If we consider how alliances emerged between Russia, Austria, Prussia, and France in favor of or against the Ottoman Empire, it is certain that decisive and leading policies affecting the next century emerged here. This article deals with the last war between Austria, Russia, and the Ottoman Empire in the eighteenth century and the process leading to it. This process includes the partition of Poland, the annexation of the Crimean Khanate, and the following war between the Ottoman Empire on one side and Austria and Russia on the other. Based on a manuscript kept in the Vienna Haus-, Hofund Staatsarchiv, the international relations, balance of power and attitudes of the aforementioned countries will be discussed.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- LISSINETZ, Wilhelm Freiherr Pflügl von, Österreichs Verhältnisse zur Türkey, während der Regierung Kaisers Josef II, infolge seiner Allianz mit Rußland, Ende April 1841 dem Fürsten von Metternich übergeben, (1841), AT-OeStA/HHStA Handschriften Nr. 449 W 735, s. 1 -24.
- Biographische Daten zu Wilhelm Freiherrn von Pflügl, 1 Juli 2015, GZ: ÖSTA-2040780/0001 - HHSTA/2015.
- Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, Cildi Evvel, İkinci Tab’, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet 1309.
- ARAZ, Turan, Osmanlı-Avusturya Savaşı (1787-1791), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Bolu 2014.
- ARNETH, Alfred Ritter von (Hrsg.), Joseph II. und Katharina von Russland, Ihr Briefwechsel, Wilhelm Braumüller, Wien 1869.
- ARNETH, Alfred Ritter von: Geschichte Maria Theresia’s, 8. Band: Maria Theresia’s letzte Regierungszeit (1763-1780), 2 Band, Wilhelm Braumüller, Wien 1877.
- ARNETH, [Alfred Ritter] v., “Kaunitz: Wenzel Anton Graf K.”, Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 15: Kähler-Kircheisen, Verlag von Duncker und Humblot, Leipzig 1882, s. 487-505.
- AUER, L, “Thugut, (Johann Amadeus) Franz Maria Frh. von”, ÖBL 1815-1950, Bd. 14 (Lfg. 65, 2014), s. 316 vd. http://www.biographien.ac.at (Erişim tarihi: 16.12.2018).
- BEALES, Derek, Joseph II. I. In the shadow of Maria Theresa 1741 -1780, Cambridge University Press, Cambridge 2008.
- BEER, Adolf, Die Erste Theilung Polens, Zweiter Band, Druck und Verlag von Carl Gerold’s Sohn, Wien 1873.
- BERNARD, Paul P., Joseph II. and Bavaria. Two Eighteenth Century Attempts at German Unification, Martinus Nijhoff, Hague 1965.
- BEYDİLLİ, Kemal, Büyük Friedrich ve Osmanlılar. XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1985.
- BEYDİLLİ, Kemal, “Yaş Antlaşması (1787’de başlayan Osmanlı-Rus Savaşı’nı sona erdiren Antlaşma)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 43 (2013), s. 343-347.
- BEZİKOĞLU, Metin, The Deterioration of Ottoman Administration, In the Light of the Ottoman-Russian War of 1768-1774, (Yayınlanmamış Master Tezi), Bilkent University, The Institute of Economics and Social Sciences in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts in History, Ankara 2001.
- BLANNING, T.C.W.: Joseph II, Longman Publishing, New York 1994.
- BOZKURT, Nurgül, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı-Avusturya Münasebetleri (1740-1788), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Isparta 2000.
- BURCKHARDT, Eduard: Kaiser Joseph der Zweite in seinem Leben und Wirken. Für das deutsche Volk dargestellt, Viertes Heft, mit vier Abbildungen, F.W. Goedsche, Meissen 1835.
- CRISTE, Oskar, Kriege unter Kaiser Joseph II. Nach den Feldakten und anderen authentischen Quellen, Bearbeitet in der kriegsgeschichtlichen Abteilung des k. und k. Kriegsarchivs, Mit einer Übersichtskarte von Mitteleuropa, 6 Beilagen und 12 Textskizzzen, Verlag von L.W. Seidel & Sohn, Wien 1904.
- DÖRDÜNCÜ, Muharrem, “1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasından 1841 Londra Sözleşmesine Kadar Boğazlar Meselesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt III, Sayı 1 (2001), s. 73-84.
- GEZER, Ömer, “Osmanlı Diplomasisinde Denge Politikaları (1774-1829)”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı, Ankara 2006.
- İPŞİRLİ, Mehmet, “Unvan (Osmanlılar)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 42 (2012), s. 166.
- KOCAOĞLU, Mehmet, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı (1831 -1841)”, OTAM, Sayı 6 (1995), s. 195-210.
- KÖSE, Osman, 1774 Küçük Kaynarca Andlaşması (Oluşumu-Tahlili-Tatbiki), VII. Dizi, Sayı 2018, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006.
- KÖSE, Osman, “Osmanlı Devleti Tarafından Kırım ile İlgili Rusya’ya Verilen Resmi Belge ‘Sened’ (1784)”, History Studies, Volume 2/2 (2010), s. 353-362.
- KURTARAN, Uğur, “XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Avusturya Siyasi İlişkileri”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 7, Sayı XVII (2014), s. 393-419.
- KURTARAN, Uğur, Osmanlı Diplomasi Tarihinden Bir Kesit: Osmanlı Avusturya Diplomatik İlişkileri (1526-1791), Ukde, Kahramanmaraş 2009.
- KUZUCU, Serhat, “II. Katerina Dönemi Osmanlı-Rus İlişkilerinde Kırım“, Türk Dünyası Araştırmaları, s. 185 (2010), s. 107-118.
- KUZUCU, Serhat, “XIII. Yüzyıl Son Çeyreğinde Osmanlı Avusturya Siyasi İlişkileri ve Ziştovi Antlaşması (II. Josef ve II. Leopold Dönemi)“, History Studies. Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı (2012), s. 251 -261.
- MAYER, Matthew Z., “The Price for Austria’s Security: Part I-Joseph II, the Russian Alliance, and Ottoman War, 1787-1789“, The International History Review, 26:2 (2004), s. 257- 299.
- NÜRNBERGER, Richard, “Friedrich der Große als Staatsmann. Friedrich der Große in seiner Zeit”. Neue Forschungen zur Brandenburg-Preussischen Geschichte, Band 8, Oswald Hauser (Hrsg.), Böhlau Verlag, Köln, Wien 1987.
- POTYEMKIN, Vladimir vd., Uluslararası İlişkiler Tarihi, Cilt 1, Diplomasi Tarihi, Çev. Attila Tokatlı, 1. Baskı, Evrensel Basım, İstanbul 2009.
- ROIDER, Karl A, Austria’s Eastern Question 1700-1790, Princeton University Press, New Jersey 1982.
- SAVAŞ, Mevhibe, “Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın İsyanı Ve Neticelerini Hazırlayan Unsurlar”, Aksu (Mahallî) Gazetesi (1996), Sayı 207-230, s. 1 -33.
- SCHLOSSER, F.C., Geschichte des achtzehnten Jahrhunderts und des neunzehnten bis zum Sturze des Französischen Kaiserreichs, mit besonderer Rücksicht auf geistige Bildung, 5. Band bis April 1797, 4. Auflage, Akademische Verlagsbuchhandlung von J. C. B. Mohr, Heidelberg 1856.
- TANSEL, Selâhattin, “Osmanlı-Leh Münasebetleri (1764-1768)“. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. Cilt 4, Sayı 1 (1946), s. 69-84.
- TANSEL, Salâhattin, “1768 Seferi Hakkında Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, Cilt 8, Sayı 4 (1950), s. 475-536.
- TOPAKTAŞ, Hacer, “Avrupa’nın Ortak Derdi Polonya Tahtı: Stanislaw August Poniatowski’nin Seçimi (1763-1764)”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 28, Sayı 1 (2011), s. 183-196.
- TOPAKTAŞ, Hacer, ”Osmanlı Devleti’nin Doğu Avrupa Politikalarında Taksim Sonrası Polonya (Lehistan) Üzerine bir Değerlendirme”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı 45 (2015), s. 211 -231
- UNGERMANN, Richard, Der Russisch-türkische Krieg 1768-1774, Mit 7 Kartenbeilagen, Wilhelm Braumüller, Wien und Leipzig 1906.
- URHAN, Vahit Cemil, “Karadağ’da Osmanlı Hâkimiyetinin Zayıflaması (17. ve 18. Yüzyıllar)”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 2 (Aralık 2015), s. 113- 135.
- WACHSMUTH, Wilhelm, Historische Darstellungen aus der Geschichte der neuern Zeit, Dritter Theil, Aus dem achtzehnten Jahrhunderte, Paul Gotthelf Kummer, Leipzig 1832.
- WEISSENSTEINER, Friedrich, Die großen Herrscher des Hauses Habsburg, 700 Jahre europäische Geschichte, 3. Auflage, Piper Verlag, München 2011.
- YILMAZÇELİK, İbrahim - Ali Gökçen Özdem, “Düvel-i Muazzama’nın Karadağ Üzerinden Osmanlı Devleti İle Mücadeleleri ve Bunun Günümüze Yansımaları”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 2 (2013), sayfa sayısı belirtilmemiş.
| APA | Dumanlı Ç (2020). Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). , 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| Chicago | Dumanlı Çiğdem Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). (2020): 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| MLA | Dumanlı Çiğdem Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). , 2020, ss.827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| AMA | Dumanlı Ç Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). . 2020; 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| Vancouver | Dumanlı Ç Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). . 2020; 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| IEEE | Dumanlı Ç "Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)." , ss.827 - 848, 2020. 10.9737/hist.2020.856 |
| ISNAD | Dumanlı, Çiğdem. "Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)". (2020), 827-848. https://doi.org/10.9737/hist.2020.856 |
| APA | Dumanlı Ç (2020). Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). History Studies, 12(3), 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| Chicago | Dumanlı Çiğdem Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). History Studies 12, no.3 (2020): 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| MLA | Dumanlı Çiğdem Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). History Studies, vol.12, no.3, 2020, ss.827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| AMA | Dumanlı Ç Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). History Studies. 2020; 12(3): 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| Vancouver | Dumanlı Ç Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790). History Studies. 2020; 12(3): 827 - 848. 10.9737/hist.2020.856 |
| IEEE | Dumanlı Ç "Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)." History Studies, 12, ss.827 - 848, 2020. 10.9737/hist.2020.856 |
| ISNAD | Dumanlı, Çiğdem. "Baron Pflügl von Lissinetz Lâyihası: “Kayzer II. Joseph‘in Yönetimi Esnâsında Avusturya’nın Rusya ile İttifâkını Müteakip Türkiye ile İlişkileriˮ Başlıklı Yazma Eser ve Osmanlı Devleti’ni Taksîm Siyâseti (1768-1790)". History Studies 12/3 (2020), 827-848. https://doi.org/10.9737/hist.2020.856 |
