Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)
Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 877 - 896 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.859 İndeks Tarihi: 12-10-2020
Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)
Öz: 1810 yılında Amerika’da kurulan ve 1820’de Osmanlı topraklarına misyonerlerinigöndermeye başlayan Amerikan Board (American Board of Commissioners for Foreign Missions),bu coğrafyada eğitim, sağlık ve dini faaliyetlerde bulunmuştur. Erkekler için açılan okulların yanısıra kız çocuklarının da eğitilmesine önem veren misyonerler özellikle Ermeni kadınlarını eğitmekiçin İstanbul başta olmak üzere Adana, Urfa, Bitlis, Maraş, Erzurum, Bursa ve Antep gibi birçokmerkezde kız okulları açtı. Antep, Anadolu coğrafyasındaki evanjelist cemaatin en aktif olduğuyerlerden biridir. 1859 yılında Antep’te Ermeni kızlarını eğitmek için açılan Antep Kız Okulu(Aintab Girls’ Seminary) eğitim faaliyetlerini kapandığı 1917 tarihine kadar sürdürmüştür. Buçalışmada kız okulunun 57 yıllık eğitim süreci, misyona ve bölgeye olan etkisi incelenmeyeçalışılmıştır. Çalışma Amerikan Board’un süreli yayınları, mikro film kayıtları, misyon katalogları,Osmanlı arşiv belgeleri ve araştırma eserlere dayanmaktadır.
Anahtar Kelime: American Board's Evangelization Project: Antep American Girls’ School (1859-1917)
Öz: Founded in the United States in 1810, the American Board of Commissioners for Foreign Missions began sending missionaries to the Ottoman lands in 1820, engaging in education, health and religious activities in this geography. In addition to the schools opened for boys, the missionaries, who care about the education of girls, also opened girls’ schools in many centers such as Adana, Urfa, Bitlis, Maraş, Erzurum, Bursa, Antep and especially in Istanbul, particularly to educate Armenian women. Antep was one of the most active places of the evangelical community in Anatolia. The Antep Girls’ School (Aintab Girls’ Seminary), which was opened in 1859 to educate Armenian girls in Antep, continued its educational activities until 1917, when it was closed. In this study, the 57-year educational process of the girls' school and its effect on the mission and the region were examined. The study has been based upon the periodical publications, microfilm recordings, Ottoman archive documents, and mission catalogs of American Board, and searching papers.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelât ve Islahat Komisyonu Evrakı Muamelat (DH. TMIK.M.), 254/28/2; 217/52/1.
- Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.), 785/86/1.
- Yıldız Perakende Maârif Nezareti Maruzatı, (Y.PRK.MF.), 5/20/63.
- Reel, 661, No: 12. Reel, 661, No: 123. Reel, 661, No: 124. Reel, 661, No: 125. Reel, 661, No: 127. Reel, 661, No: 127. Reel, 661, No: 127. Reel, 661, No: 160. Reel, 666, No: 498. Reel, 666, No: 499, 502. Reel, 666, No: 500. Reel, 666, No: 501. Reel, 666, No: 501. Reel, 666, No: 503. Reel, 661, No: 232.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1869, Vol. LXV, March, No. III, Boston, 1869.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1878, Vol. LXXIV, March, No. III, Boston, 1878.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1885, Vol. LXXXI, October, No. X, Boston, 1885.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1889, Vol. LXXXV, October, No. X, Boston, 1889.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1891, Vol. LXXXVII, July, No. VII, Boston, 1891.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1899, Vol. XCV, March, No. III, Boston, 1899.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1906, Vol. CII, April, No. 4, Boston, 1906.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1914, Vol. CVX, October, No. 9, Boston, 1914.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1916, Vol. CXII, November, No. 11, Boston, 1916.
- The Missionary Herald, Containing The Proceedings of The American Board of Commissioners for foreign Misssions With A View of Other Benevolent Operations, for The Year 1917, Vol. CXIII, February, No. 2, Boston, 1917.
- Amerikan Bord Heyeti (American Board), Istanbul, "Memorial records for Mary A.C. Ely," American Research Institute in Turkey, Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item #16863, http://www.dlir.org/archive/items/show/16863 (accessed February 27, 2020).
- Amerikan Bord Heyeti (American Board), Istanbul, "Memorial records for Elizabeth M. Trowbridge," American Research Institute in Turkey, Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item #17471, http://www.dlir.org/archive/items/show/17471 (accessed March 16, 2020).
- Amerikan Bord Heyeti (American Board), Istanbul, "Memorial records for Myra A. Proctor," American Research Institute in Turkey, Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item #17384, http://www.dlir.org/archive/items/show/17384 (accessed February 11, 2020).
- Amerikan Bord Heyeti (American Board), Istanbul, "Memorial records for Myra A. Proctor," Amerikan Bord Heyeti (American Board), Istanbul, "Memorial records for Myra A. Proctor," American Research Institute in Turkey, Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item #17384, http://www.dlir.org/archive/items/show/17384 (accessed February 27, 2020).
- BLAKE, Isabel M., Looking Backward Fifty Years in Aintab Turkey, 1912.
- Catalouge of Central Turkey College at Aintab, Presses of H. Matteosian Bible House Constantinople, 1901.
- MERRIL, John E., Girls’ Seminary Aintab Turkey 1859-1909, Boston.
- Life And Light For Woman, Published By The Woman's Boards of Missions 1889, Vol. XIX, Boston 1889.
- ALAN, Gülbadi, Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2015.
- ALAN, Gülbadi-Gökhan Bolat, “The American Board And The Ottoman Women's Education”, History Studies, ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı/Relationships of the USA and The Great Middele East Special Issue, 2011, s. 105-117.
- BEYER, Carl Kalani, “Female Seminaries in America and Hawai’i During the 19th Century”, The Hawaiian Journal of History, vol. 37, 2003, s. 91 -118.
- DALYAN, Murat Gökhan, “Amerikan Misyonerliğinde Kadın ve Kadının Rolü (Ortadoğu Örneği)”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/2 Spring 2011, s. 341 -358.
- DÖŞKAYA, Füsun Çoban, “Amerikan Board ve Misyoner Corinna Shattuck’ın Urfa Faaliyetleri”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(14), İlkbahar 2018, s 84-119.
- DUTTON, Samuel T., “American Education in the Turkish Empire”, The Journal of Race Development, Vol. 1, No. 3 (Jan., 1911), s. 340-363.
- EKİNCİ, Abdullah-İsmail Asoğlu, “Urfa’da Bir Hristiyan Kadın Misyoner: Corinna Shattuck ve Faaliyetleri”, Ed. Abdullah Ekinci, Osmanlı Urfası, C. I, Urfa Okulu Yayınları, İstanbul 2018. s. 404-421.
- GRABİLL, Joseph L., Protestant Diplomacy and The Near East, University of Minnesota Press, Minneapolis 1971.
- GREENE, Joseph K., Leavening The Levant, Boston 1916.
- GÜLLÜ, Ramazan Erhan, “Amerikan Board Misyonerlerinin Antep'teki Faaliyetleri ve Antep Amerikan Koleji,” Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2010, 129-175.
- İNCİL, Efesoslular 5/8, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul 2004.
- KOCABAŞOĞLU, Uygur, Anadolu’daki Amerika Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
- NARİN, Resul, “Amerikan Board’un Kadın Misyonerleri ve Adapazarı Ermeni Kız Okulu”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 2018/Vol. 3, Prof. Dr. Azmi Özcan Öğrencileri Özel Sayısı, 249-286.
- ÖNEY, Celal, Osmanlı Suriyesi’nde Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara 2019. RICHTER, Julius, A History of Protestant Missions in the Near East, New York 1910.
- SAMUR, Sebahattin, “XIX. ve XX. Yüzyıllarda Suriye’de Açılan Protestan Okulları Üzerine Bir İnceleme”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 7, Kayseri 1990, s. 171 -183.
- SARAFİAN, Kevork A., A Briefer History of Aintab, 1957.
- SHRİKİAN, Gorun (1977). Armenians Under The Ottoman Empire and The American Mission’s Influence on Their Intellectual and Social Renaissance, Concordia Seminary in Exile in Cooperation With Lutheran School of Theology at Chicago, 1977.
- STONE, Frank A., Academies for Anatolia: A Study of the Rationale, Program and Impact of the Educational Institutions Sponsored by the American Board in Turkey: 1830-1980, University Press of America, 1984.
- STONE, Frank A., Sömürgeciliğin Hasat Mevsimi Anadolu’da Amerikan Misyoner Okulları, Çev. Ayşe Aksu, Dergah Yayınları, İstanbul 2011.
- STONE, Frank A., The Educational ‘Awakening’ Among The Armenian Evangelicals of Aintab, Turkey: 1845-1915, The Society for Armenian Studies at the Eleventh Annual Meeting of the Middle East Studies Association, New York, N. Y., November 10-12, 1977, 1 -35.
- STRONG, William E., The Story of the American Board, The Pilgrim Press, Boston 1910.
- ŞAHİN, Gürsoy, “Manastır Şehrinde Amerikalı Protestan Misyonerler ve Faaliyetleri (1873- 1913)”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, Temmuz 2019, s. 141 -186.
- ŞAHİN, Gürsoy, “XIX. Yüzyılın Sonları ve XX. Yüzyılın Başlarında Makedonya’da ABD’nin Bir Müdahale Aracı: Protestan Misyonerler”, History Studies, Volume 11, Issue 1, February, 2019, s. 319-345.
- TAŞKIN, Faruk, “Antep’te Bir Misyoner Üniversitesi: Merkezi Türkiye Koleji”, History Studies, Volume 4 Issue 4, November 2012, s. 415-431.
- TAŞKIN, Faruk, Amerikan Misyonerlerinin Türkiye’deki Sağlık Faaliyetleri (1833-1923), Kriter Yayınevi, İstanbul 2019.
- TEKELİ, İlhan-Selim İlkin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999.
- YAVUZ, Fikrettin, “Amerikan Protestan Misyonerliği'nin Anadolu'da Teşkilatlanmasına Bir Örnek: Antep Misyonu'nun Kuruluşu (1848)”, History Studies, 11/6, Aralık 2019, s. 2067-2085.
| APA | Taşkın F (2020). Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). , 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| Chicago | Taşkın Faruk Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). (2020): 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| MLA | Taşkın Faruk Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). , 2020, ss.877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| AMA | Taşkın F Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). . 2020; 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| Vancouver | Taşkın F Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). . 2020; 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| IEEE | Taşkın F "Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)." , ss.877 - 896, 2020. 10.9737/hist.2020.859 |
| ISNAD | Taşkın, Faruk. "Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)". (2020), 877-896. https://doi.org/10.9737/hist.2020.859 |
| APA | Taşkın F (2020). Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). History Studies, 12(3), 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| Chicago | Taşkın Faruk Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). History Studies 12, no.3 (2020): 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| MLA | Taşkın Faruk Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). History Studies, vol.12, no.3, 2020, ss.877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| AMA | Taşkın F Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). History Studies. 2020; 12(3): 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| Vancouver | Taşkın F Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917). History Studies. 2020; 12(3): 877 - 896. 10.9737/hist.2020.859 |
| IEEE | Taşkın F "Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)." History Studies, 12, ss.877 - 896, 2020. 10.9737/hist.2020.859 |
| ISNAD | Taşkın, Faruk. "Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917)". History Studies 12/3 (2020), 877-896. https://doi.org/10.9737/hist.2020.859 |
