Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi
Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 927 - 960 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.861 İndeks Tarihi: 12-10-2020
Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi
Öz: Devletler, diplomasi işinin modern anlamda diplomatlar tarafından yürütülmeyebaşlamasından sonra, kendi ülkelerinde vefat eden diplomatların naaşlarını ülkelerine savaşgemileriyle gönderme geleneğini benimsemiştir. Bu durum, hem karşı devlete bir saygı göstergesihem de kendi ülkesinin çıkarları için kullanılacak bir uygulama olmuştur. Türk tarihinde de buuygulamanın örnekleri görülmüştür. Bu örneklerden ikisi Cumhuriyet tarihi içerisinde karşımızaçıkar. Hem de çok ilginç bir şekilde II.Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında. İlk olay II.DünyaSavaşı öncesinde Sovyet Rusya’da hayatını kaybeden Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar’ınnaaşının bir Rus savaş gemisiyle Türkiye’ye nakledilme sürecidir. Diğer olay ise II.Dünya Savaşısırasında Amerika’da vefat eden ve savaş sonrasında naaşı Türkiye’ye bir Amerikan savaşgemisiyle getirilen, Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Münir Ertegün’ün naaşınınnakledilmesi olmuştur
Anahtar Kelime: Two Cases of The Use of Warships in the Transfers of Deceased Diplomats of the Turkish Republic: The Transfers of the Deceased Soviet ambassador, Vasıf Çınar and United States Ambassador Munir Ertegun
Öz: When diplomacy started to be carried out by diplomats as in the modern sense, countries have adopted the tradition of sending the deceased diplomats to their countries by warships. This situation was both an indication of respect for the counter-state and an application to be used for the interests of its own country. Examples of this practice was seen in Turkish history as well. Two of these cases appeared in the history of the Turkish Republic; Surprisingly, one before the other after the Second World War. The first case was the transfer of the deceased Soviet ambassador, Vasıf Çınar, who died in Russia before the war by a Russian warship. The second case was the transfer of the deceased United States Ambassador to Turkey, Munir Ertegun, who died during the Second World War by an American warship.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı
- Donanma Komutanlığı Deniz Tarihi Arşiv Kısmı Fotoğraf Arşivi
- Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü
- 1935 Yılı Kocatepe Muhribi Gemi Jurnali
- 1946 Yılı Demirhisar Muhribi Gemi Jurnali
- 1946 Yılı Yavuz Kruvazörü Gemi Jurnali
- 1946 Yılı Zafer Muhribi Gemi Jurnali
- Akşam
- Cumhuriyet
- Evening Star
- Hakimiyet-i Milliye
- Kurun
- Son Posta
- Tanin
- The Sphere
- The Wilmington Morning Star
- Ulus
- Vakit
- “Amerikan Filosunun İstanbul’u Ziyareti”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, C.58, S.377, Ankara 1946, s.136-137.
- AHMET LÜTFÜ, Vak’a-Nüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, Hzl. Münir Aktepe, C.XII, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
- AKALIN, Cüneyt, “Missouri’nin Ziyaretinin Tarihsel Anlamı”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Y.II/2003, S.III, s.1 -13.
- AKALIN, Cüneyt, Soğuk Savaş ABD ve Türkiye – 1 Olaylar – Belgeler (1945 –1952), Kaynak Yayınları, İstanbul 2003.
- ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, İstanbul 1997.
- ARIKAN, Zeki, “Vasıf Çınar’ın Yaşamı ve Hizmetlerine Toplu Bir Bakış”, Vasıf Çınar Yaşamı ve Hizmetleri Anma Toplantısı, Türk Eğitim Derneği VII. Anma Toplantısı, (27 Ekim 1999 Ankara), Türk Eğitim Derneği Yayınları, Ankara 1999, s.49-55.
- ARMAOĞLU, Fahir, “1920 Yılında Millî Mücadele ve Sovyet Rusya”, VII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Cilt II, Ankara 1973, s.893-900.
- ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Cilt I-II, Alkım Yayınevi, İstanbul 2005.
- Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisi Açış Konuşmaları, TBMM Basımevi, Ankara1987.
- BAL, Nurcan – ATABEY, Figen, Türk Deniz Kuvvetleri, Bin Yılın Güncesinden Seçmeler, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, İstanbul 2009.
- BARAN, Tülay Alim, Vasıf Çınar ve İzmir’e Doğru Gazetesi Yazıları, İstanbul 2001.
- BARGUT, Şemsi, “Anılar”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, S.577, Ankara 2000, s.8-9.
- BAŞ, Ersan, Türk Tarihinde Yavuz Zırhlısının Rolü, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2008.
- BÜYÜKTUĞRUL, Afif, Cumhuriyet Donanmasının Kuruluşu Sırasında 60 Yıl Hizmet (1918- 1977), Cilt II, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2005.
- Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000, C.II (1941 -1960), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
- DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 1998.
- E.Dz.Kur.Alb. Celal Denizalp’in Anıları, Donanma Komutanlığı Deniz Tarihi Arşivi Müdürlüğü Yayını, Kocaeli 2002.
- ERBİL, Kazım, Bahriyede Gördüklerim Duyduklarım, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2007.
- ERTEM, Barış, “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye Sovyetler Birliği İlişkileri ve Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri ile Yakınlaşmasına Etkileri”, Turkish Studies Dergisi, Volume 8/7, Ankara 2013, s.157-183.
- EYİCE, Semavi, “Tarihi Mezarlardan Notlar IV-Keçecizade Fuad Paşa’nın Mezarı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, Edebiyat Fakültesi Matbaası, Ağustos 1973–1974, s.304-313.
- EYMA, Xavier,“Les Obseques de Fuad-Pacha”, L’Illustration-Journal Universel, LIII, S.1357, 27 Şubat 1869, s.Kapak ve 130.
- GÜLER, Yavuz, “II. Dünya Harbi Sonrası Türkiye-Amerikan İlişkileri (1945-1950)”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, C.V, S.II, Kırşehir 2004, s. 209-224.
- GÜMÜŞSOY, Emine Atılgan, Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa (1815-1869), (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2006.
- IŞIN, Bülent, Cumhuriyet Bahriyesi Kronolojisi 1923’ten 2005’e, Deniz Basımevi, İstanbul 2006.
- İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Sadrazamlar I-V, Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Basımevi, İstanbul 1969.
- İNALCIK, Halil, Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı, Timaş Yayınları, İstanbul 2011.
- İNANÇ, Gül, “US Missouri Zırhlısı’nın İstanbul Ziyareti ve Soğuk Savaş Diplomasisinde Türkiye, 1946” Toplumsal Tarih, S.191, İstanbul 2009, s.48,55.
- KARAKAŞ, Nuri, Türk-Amerikan Siyasi İlişkileri (1939-1952), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2013.
- KÖPRÜLÜ, Orhan Fuad, “Fuad Paşa, Keçecizâde (1815-1869)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.XIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1996.
- KÖSTEM, Orhun, “Ailesinden Biri Gözüyle Vasıf Çınar”, Vasıf Çınar Yaşamı ve Hizmetleri Anma Toplantısı, Türk Eğitim Derneği VII. Anma Toplantısı, (27 Ekim 1999 Ankara), s.41 -49.
- MÜEZZİNOĞLU, Ersin, “İsmet Paşa’nın 1932 Sovyet Rusya Ziyareti”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, Eylül 2018, s.249-260.
- ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası (Kurtuluş Savaşından Bugüne, Olgular, Belgeler, Yorumlar), Cilt I 1919-1980, İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
- ÖZTUNA, Yılmaz, Keçecizade Fuat Paşa, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988.
- ÖZTÜRK, Fatma, Mehmet Münir Ertegün’ün Hayatı ve Türk Yakınçağı’ndaki Yeri, (Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uşak 2016.
- SAKAOĞLU, Necdet, “Vasıf Çınar ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu”, Vasıf Çınar Yaşamı ve Hizmetleri Anma Toplantısı, Türk Eğitim Derneği VII. Anma Toplantısı, (27 Ekim 1999 Ankara), s.17-32.
- SERİ, Burhanettin, Denizcilik Ansiklopedisi, Deniz Basımevi, İstanbul 2009.
- ŞİMŞİR, Bilal N., Bizim Diplomatlar, Bilgi Yayınevi, Ankara 1996.
- T.Fred Jane’s, All The World Fighting Ships 1940, Francis E., McMurtie, London, England 1940.
- T.Fred Jane’s, All The World Fighting Ships 1944-1945, Francis E., McMurtie, London, England 1945.
- T.Fred Jane’s, All The World Fighting Ships 1946-1947, Francis E., McMurtie, London, England 1947.
- T.Fred Jane’s, All The World Fighting Ships 1949-1950, Francis E., McMurtie, London, England 1950.
- TEKELİ, İlhan – İLKİN, Selim, Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, Cilt I, İletişim Yayınları, İstanbul 2014.
- TUNÇAY, Mete, Türkiye’de Sol Akımlar (1925-1936), Cilt II, BDS Yayınları, İstanbul 1992.
- TURAN, Şerafettin, Mustafa Kemal Atatürk, Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik, Bilgi Yayınevi, Ankara 2008.
- TUTEL, Eser, Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, İletişim Yayınevi, İstanbul 2000.
- Türk Deniz Kuvvetleri Tarihçesi 1923-1935, Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü Yayını, Cilt Nu.,I., Ankara.
- Türk Deniz Kuvvetleri Tarihçesi 1935-1950, Cilt II, Dosya III, Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü Yayını, Ankara.
- UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih 1789–1994, Filiz Kitabevi, İstanbul 1995.
- UĞURAL, Ragıp, “Vasıf Çınar ve İzmir’e Doğru”, Vasıf Çınar Yaşamı ve Hizmetleri Anma Toplantısı, Türk Eğitim Derneği VII. Anma Toplantısı, (27 Ekim 1999 Ankara), s.34- 41.
- ÜNAL, Ertan, “Missouri İstanbul’da”, Popüler Tarih Dergisi, Sayı 20, Nisan 2002, s. 56- 62.
- YILMAZ, Tuğçe Gözde, Tarihsel – Tiyatral Kişilik İlişkisinin Jeanne D’arc Konulu Oyunlara Yansıması, (Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir 2010.
- http://washington.emb.mfa.gov.tr/Mission/MissionChiefHistory (E.T. 05.04.2020)
- http://sgm.gsb.gov.tr/Sayfalar/219/110/vildan-asir-savasir.aspx. (E.T. 16.04.2020)
- http://www.turkcerrahi.com/tip-sozlugu/periton (E.T. 11.09.2019)
- http://www.turkcerrahi.com/tip-sozlugu/periton (E.T. 11.09.2019)
- http://moskova.be.mfa.gov.tr/Mission/About (E.T. 11.09.2019)
- https://www.sehirhatlari.istanbul/tr/kurumsal (E.T. 11.11.2019)
- https://www.wrecksite.eu/wreck.aspx?286303(E.T.08.04.2020)
- https://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Renard_(aviso) (E.T. 08.04.2020)
- https://en.wikipedia.org/wiki/USS_Power_(DD-839) (E.T. 15.04.2020)
- https://en.wikipedia.org/wiki/USS_Providence_(CL-82) (E.T. 15.04.2020).
- https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%Şeref_Bey (E.T. 16.04.2020)
| APA | Uyanıker F (2020). Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. , 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| Chicago | Uyanıker Ferdi Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. (2020): 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| MLA | Uyanıker Ferdi Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. , 2020, ss.927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| AMA | Uyanıker F Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. . 2020; 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| Vancouver | Uyanıker F Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. . 2020; 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| IEEE | Uyanıker F "Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi." , ss.927 - 960, 2020. 10.9737/hist.2020.861 |
| ISNAD | Uyanıker, Ferdi. "Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi". (2020), 927-960. https://doi.org/10.9737/hist.2020.861 |
| APA | Uyanıker F (2020). Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. History Studies, 12(3), 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| Chicago | Uyanıker Ferdi Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. History Studies 12, no.3 (2020): 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| MLA | Uyanıker Ferdi Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. History Studies, vol.12, no.3, 2020, ss.927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| AMA | Uyanıker F Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. History Studies. 2020; 12(3): 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| Vancouver | Uyanıker F Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi. History Studies. 2020; 12(3): 927 - 960. 10.9737/hist.2020.861 |
| IEEE | Uyanıker F "Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi." History Studies, 12, ss.927 - 960, 2020. 10.9737/hist.2020.861 |
| ISNAD | Uyanıker, Ferdi. "Cumhuriyet Devri Diplomat Naaşlarının Nakillerinde Savaş Gemilerinin Kullanılması Örnekleri: Sovyet Rusya Büyükelçisi Vasıf Çınar ve Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Minür Ertegün’ün Naaşlarının Türkiye’ye Getirilmesi". History Studies 12/3 (2020), 927-960. https://doi.org/10.9737/hist.2020.861 |
