Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi
Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1057 - 1084 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.867 İndeks Tarihi: 12-10-2020
Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi
Öz: XIX. asır genel itibariyle değerlendirildiğinde Osmanlı Devleti açısından pek çok alandayenileşme hareketlerinin görüldüğü yüzyıl olmuştur. Hapishaneler konusu ise modernleşme veıslah çalışmalarının yürütüldüğü alanlardan sadece biridir. Suç ve suçluların daha sistematik birbiçimde ele alınmasına ve diğer birtakım standartlara duyulan gereksinim suçluların tutulduklarıalanların ve mevcut koşulların ıslah edilmesini kaçınılmaz kılmıştır. Bu kapsamda OsmanlıDevleti’nin de yeni hapishaneler oluşturmaya ve mevcut yapılar özelinde iyileştirme hareketinegiriştiği anlaşılmaktadır. Özellikle Islahat Fermanı’ndan sonra yaygınlaşmaya başlayanhapishaneler ülke topraklarının her köşesinde görülmeye başlanmış ve bu hususta yapılarıntamirinden, mahkûmların yaşam koşullarına hatta hapishanelerde görev yapan personellerinseçilmesine kadar pek çok alanda çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada ise TrabzonVilayeti’nin Canik Sancağı’na bağlı Çarşamba kazasında bulunan hapishane ele alınmaktadır.
Anahtar Kelime: A Study On The Reform of Prisons In The Ottoman Empire: The Prison of Çarşamba
Öz: Considering the 19th century in general, it was the century in which modernization movements were seen in many areas for the Ottoman Empire. The prison subject is just one of the areas which modernization and reformation works are carried out. The need for dealing the crime and criminals more systematically and some other standards made the improvement in the areas where criminal were kept and current conditions inevitable. In this context, it is understood that the Ottoman Empire started to create new prisons and to improve existing ones. The prison, becoming common especially after the Reform Edict of 1856, started to be seen in the every corner of the country and in this respect, some works were carried out in many areas from the repair of the buildings to the living conditions of prisoners and even the selection of the personnel working in the prisons. In this study, the prison in Çarşamba which was district of Canik in the province of Trabzon is discussed.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Dahiliye Nezareti Mebani-i Emiriye-Hapishaneler Müdüriyeti Evrakı (DH. MB. HPS):27/17, 2/7, 5/44, 143/23, 124/3, 16/49, 142/37, 27/17, 160/57, 161/52, 80/22, 155/100
- Dahiliye Nezareti Mebani-i Emiriye-Hapishaneler Müdüriyeti Müteferrik Evrakı (DH. MB. HPS. M):5/1, 20/96, 34/34, 40/60, 5/18, 12/56, 38/84, 38/93
- Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT):2158/59, 2216/82, 2177/35, 303/50
- Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu (DH. TMIK. S):56/12, 58/50, 21/16, 19/1, 38/65
- İrade Dahiliye (İ.DH.):1176/91920
- Meclis-i Vükela Mazbataları (MV.):48/55
- Yıldız Esas Evrakı (Y. EE):134/53
- Ahmed Lûtfî (Efendi), Vak’a-Nüvis Ahmed Lütfî Efendi Tarihi, C.XII, Yay. M. Münir Aktepe, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
- ÇERİBAŞ, Volkan, “Kalebend Defterlerinde Geçen Suç ve Ceza Türleri: 33 Numaralı Kalebend Defteri Örneği”, History Studies, 10/9, Aralık 2018, ss. 85-102.
- DEMİREL, Fatmagül, “1890 Petersburg Hapishaneler Kongresi”, Toplumsal Tarih, C.15, S.89 (Mayıs 2001), ss.11 -14.
- DEMİRKOL, Kurtuluş, “II. Meşrutiyet Döneminde İzmit Hapishanesi”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Ed. Haluk Selvi, M.Bilal Çelik, İzmit 2015, ss.989-1003.
- DEMİRYÜREK, Halim, “Hüdavendigar Vilayetinde Hapishaneler ve Mahpuslar (1914-1917), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.9, S.42, Şubat 2016, ss.552-562.
- DEMİRYÜREK, Halim, Osmanlı Hapishaneleri (1913-1914), Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul 2019.
- ERLER, Mehmet Yavuz, “Karadeniz’de Avrupai Bir Kent Samsun (1865-1875)”, Karadeniz Tarihi Sempozyumu, Cilt:1, Trabzon 2007, ss. 541 -581.
- İŞBİLİR, Ömer, “Kalebend”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. Ek-2, İstanbul 2016, ss.5-7.
- KARA, Tuğba, “Çarşamba Hapishanesi (1894-1920)”, Çarşamba Araştırmaları, Ed. Cevdet Yılmaz, Çarşamba Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2014, ss.61 -73.
- KARACA, Ali, “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Fahişe Hatunlara Uygulanan Cezalar: Hapis ve Sürgün”, Hapishane Kitabı, Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2018, s. 154-156.
- KARACA, Ali, Anadolu Islahâtı ve Ahmet Şâkir Paşa (1838-1899), Eren Yayınları, İstanbul 1993.
- KÖSE, Osman, “Canik’te Asayiş (1911 -1914)”, Samsun Araştırmaları, Ed. Cevdet Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2013, ss.225-242.
- GAZEL, Ahmet Ali, “Tanin Muhabiri Ahmet Şerif Beyin Notlarında Osmanlı Hapishaneleri”, Hapishane Kitabı, Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2018, ss.143-151.
- GÖNEN, Yasemin Saner, “Osmanlı İmparatorluğunda Hapishaneleri İyileştirme Girişimi, 1917 Yılı”, Hapishane Kitabı, Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2018, ss.173-183.
- SCHULL, Kent F., Prisons In The Late Ottoman Empire, Microcosms Of Modernity, Edinburgh University Press, Edinburgh 2014.
- SCHULL, Kent, “Tutuklu Sayımı: Jön Türklerin Sistematik Bir Şekilde Hapishane İstatistikleri Toplama Çalışmaları ve Bunların 1911 -1918 Hapishane Reformu Üzerine Etkileri”, Osmanlı’da Asayiş Suç ve Ceza, 18. 20. Yüzyıllar, Der. Noémi Levy, Alexandre Toumarkine, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2008, ss. 212-238.
- SERBESTOĞLU, İbrahim, Tanzimat, Teftiş ve Canik Sancağı’nda Modernleşme, Gece Akademi Yayınları, Ankara 2019.
- SOFUOĞLU, Ebubekir, “Osmanlı Hapishanelerinde Islah ve Firar Teşebbüsleri”, Hapishane Kitabı, Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2018, s.161 -172.
- Şemsettin Sami, Kâmus-ı Türkî, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2015, s.539, 540.
- ŞEN, Ömer, Osmanlı’da Mahkûm Olmak, Avrupalılaşma Sürecinde Hapishaneler, Kapı Yayınları, İstanbul 2007.
- ŞİMŞEK, Eyyup, “XX. Yüzyıl Başlarında Trabzon Hapishanesi (1900-1914)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 2017; 23, ss.143-162.
- TEKİN, Saadet, “Osmanlı’da Kadın ve Kadın Hapishaneleri”, Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 29/47, 2010, s.83-102.
- Türk Hukuk Lügatı, 3. Baskı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991, s.116.
- ÜNLÜ, Mucize, “Hapishane Reformu Sürecinde Canik Hapishanesini Islah Çalışmaları (1876- 1918),” Samsun Araştırmaları, Ed. Cevdet Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2013, s. 243-257.
- ÜNLÜ, Mucize, Volkan Çeribaş, “Kalebend Defterlerine Göre Osmanlı’da Kadın Mahkûmlar (1800-1815)”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 6/16, 2019, ss.535-553.
- YILDIZ, Gültekin, Mapusâne Osmanlı Hapishanelerinin Kuruluş Serüveni (1839-1908), Kitabevi Yayınları, İstanbul 2010.
| APA | TAN H (2020). Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. , 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| Chicago | TAN HAKAN Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. (2020): 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| MLA | TAN HAKAN Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. , 2020, ss.1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| AMA | TAN H Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. . 2020; 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| Vancouver | TAN H Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. . 2020; 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| IEEE | TAN H "Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi." , ss.1057 - 1084, 2020. 10.9737/hist.2020.867 |
| ISNAD | TAN, HAKAN. "Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi". (2020), 1057-1084. https://doi.org/10.9737/hist.2020.867 |
| APA | TAN H (2020). Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies, 12(3), 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| Chicago | TAN HAKAN Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies 12, no.3 (2020): 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| MLA | TAN HAKAN Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies, vol.12, no.3, 2020, ss.1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| AMA | TAN H Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies. 2020; 12(3): 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| Vancouver | TAN H Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies. 2020; 12(3): 1057 - 1084. 10.9737/hist.2020.867 |
| IEEE | TAN H "Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi." History Studies, 12, ss.1057 - 1084, 2020. 10.9737/hist.2020.867 |
| ISNAD | TAN, HAKAN. "Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi". History Studies 12/3 (2020), 1057-1084. https://doi.org/10.9737/hist.2020.867 |
