Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 97 - 107 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17827/aktd.555013 İndeks Tarihi: 13-10-2020

Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım

Öz:
Sağlık profesyonelleri advers ilaç reaksiyonları ile, bilinenin aksine, klinik pratikte daha sık karşılaşmaktadır.Farmakovijilans sisteminin spontan bildiriminden bağımsız olarak, bu profesyoneller, özellikle hekimler, bu problemlerihızlı bir şekilde çözmelidirler. Ancak, ilk önce advers olaylar ile ilaçlar arasındaki nedensellik ilişkisini değerlendirmelerigerekmektedir ve daha sonra gerekli tedavi girişimleri başlatmalıdırlar. Hekimler ilaçların hastaların şikâyetlerindeki olasırollerini görmezden gelip yeni tedavi hedeflerine yönelik daha fazla ilaç yazma yoluna giderlerse, yeni advers olaylarınoluşması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle advers ilaç reaksiyonlarının varlığı her zaman doğru bir şekilde sorgulanmalıve gerektiğinde tedavi protokolündeki değişikliklerle hastanın esenliği sağlanmalıdır. Bu derlemede advers ilaçreaksiyonlarının tipleri, nedensellik analizi ile ilişkili prensipler ve temel tedavi yaklaşımları özetlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Approach to Adverse Drug Reactions

Öz:
Healthcare professionals, contrary to what is known, more frequently encounter adverse drug reactions during clinical practice. Irrespective from spontaneous reporting of pharmacovigilance system, these professionals, particularly physicians, should solve these problems immediately. However, at first they have to evaluate the causal relationship between adverse events and drugs and then initiate the necessary therapeutic interventions. If physicians ignore the potential roles of medications in the etiology of complaints of patients and instead prescribe new drugs towards new treatment goals, new adverse events would be unavoidable. Therefore, the presence of adverse drug reactions should always be questioned correctly and, if necessary, the patient's well-being should be ensured by essential changes in the treatment protocol. In this review, types of adverse drug reactions, principles regarding causality assessment and basic treatment approaches are outlined.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydınkarahaliloğlu ND, Kayaalp O. Farmakovijilans. In Klinik Farmakolojinin Esasları, 4üncü baskı (ed Kayaalp SO): Ankara, Pelikan Yayıncılık. 2008;287-342.
  • World Health Organization: Safety of medicines: A guide to detecting and reporting adverse drug reactions-why health professionals need to take action. Geneva. 2002.
  • Uppsala Monitoring Centre. Available from: https://www.who-umc.org/. Accessed: 10 March 2019.
  • Ergün Y, Ergün TB, Toker E, Ünal E, Akben M. Knowledge attitude and practice of Turkish health professionals towards pharmacovigilance in a university hospital. Int Health. 2019;11:177-184.
  • Kongkaew C, Noyce PR, Ashcroft DM. Hospital admissions associated with adverse drug reactions: a systematic review of prospective observational studies. Ann Pharmacother. 2008;42:1017-25.
  • Lundkvist J, Jönsson B. Pharmacoeconomics of adverse drug reactions. Fundam Clin Pharmacol. 2004;18:275-80.
  • Pirmohamed M, Breckenridge AM, Kitteringham NR, Park BK. Adverse drug reactions. BMJ. 1998; 316:1295-8.
  • İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik. Resmî gazete: 15.04.2014/28973.
  • Fotis M, Budris W. Clinical Analysis of Adverse Drug Reactions. In Principles of Clinical Pharmacology, 3rd ed (eds Atkinson AJ, Huang S-M, Lertora JJL, Markey SP): UK, Academic Press Elsevier. 2012;395-416.
  • Kaufman G. Adverse drug reactions: classification, susceptibility and reporting. Nurs Stand. 2016 Aug 10;30(50):53-63. doi: 10.7748/ns.2016.e10214.
  • Pirmohamed M, Park BK. Genetic susceptibility to adverse drug reactions. Trends Pharmacol Sci. 2001;22:298-305.
  • Schatz SN, Weber RJ. Adverse Drug Reactions. PSAP 2015 CNS/Pharmacy Practice.
  • Daly AK. Pharmacogenomics of adverse drug reactions. Genome Med. 2013;5:5. doi: 10.1186/gm409.
  • Ma JD, Lee KC, Kuo GM. HLA-B*5701 testing to predict abacavir hypersensitivity. PLoS Curr. 2010; Dec 7;2:RRN1203. doi: 10.1371/currents.RRN1203.
  • Beach SR, Celano CM, Sugrue AM, Adams C, Ackerman MJ, Noseworthy PA, et al. QT Prolongation, Torsades de Pointes, and Psychotropic Medications: A 5-Year Update. Psychosomatics. 2018;59:105-122. doi:10.1016/j.psym.2017.10.009.
  • Kayaalp SO, Akıcı A. İlaçların toksik tesirleri ve toksikolojinin temel kavramları. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO): Ankara, Pelikan Yayıncılık. 2012;114-122.
  • Gurgle HE, Blumenthal DK. Drug Therapy for Dyslipidemias. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-Dandan R, Knollmanl BC): location US, McGraw-Hill Education, Kindle Edition. 2018;28591-29211.
  • The use of the WHO-UMC system for standardised case caulity assessment. Available from: https://www.who.int/medicines/areas/quality_safety/safety_efficacy/WHOcausality_assessment.pdf. Accessed: 18 March 2019.
  • Naranjo CA, Busto U, Sellers EM, Sandor P, Ruiz I, Roberts EA, et al. A method for estimating the probability of adverse drug reactions. Clin Pharmacol Ther. 1981;30:239-45.
  • Lazarou J, Pomeranz BH, Corey PN. Incidence of adverse drug reactions in hospitalized patients: a meta-analysis of prospective studies. JAMA. 1998;279:1200-5.
  • İlbars H. Klinik Araştırmalar Sözlüğü. Ankara, Bilimsel Tıp Yayınevi. 2013.
  • American Society of Health-System Pharmacist. ASHP guidelines on adverse drug reaction monitoring and reporting. Am J Helath Syst Pharm. 1995;52:417-9.
  • Edwards IR, Aronson JK. Adverse drug reactions: definitions, diagnosis, and management. Lancet. 2000;356:1255-9.
  • Oflaz H, Sever MŞ. Kardiyopulmoner Resüsitasyon. In Dahili-Cerrahi-Adli Aciller El Kitabı, 2inci baskı (eds Sever MŞ, Yazıcı H ): 1-12. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri Tic. Ltd. Şti. 2016.
  • Hatice Sebila Dökmetaş HS, Korkmaz S. Adrenokortikotropik Hormon ve Hastalıkları. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2006;2:37-44.
  • İskit A, Kayaalp SO. İlaçların Etkisini Değiştiren Faktörler. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13. Baskı (ed Kayaalp SO): 90-103. Ankara, Pelikan Yayıncılık. 2012.
  • UpToDate. Available from: https://www.uptodate.com/contents/medroxyprogesterone-acetate-druginformation? search=Medroxyprogesterone&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank =1#F192030. Accessed: 20 March 2019.
  • UpToDate. Available from: https://www.uptodate.com/druginteractions/? search=sertraline&topicId=9886&source=responsive_topic#di-analyze. Accessed: 22 March 2019.
  • Kayaalp SO. Tüberküloz ve Diğer Mikobakteri İnfeksiyonlarında Kullanılan İlaçlar. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO: Ankara, Pelikan Yayıncılık. 2012;271-282.
  • Kayaalp SO, Akıcı A. Makrolid, Linkozamid ve Streptogramin Antibiyotikler ve Linezolid. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO): Ankara, Pelikan Yayıncılık. 2012;217-224.
  • Rozich JD, Haraden CR, Resar RK. Adverse drug event trigger tool: a practical methodology for measuring medication related harm. Qual Saf Health Care. 2003;12:194-200.
  • Erickson MA, Penning TM. Brunton, Laurence. Drug Toxicity and Poisoning. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-Dandan R, Knollmanl BC): location. US, McGraw- Hill Education, Kindle Edition. 2018;3032-3504.
  • O’Donnell JM, Bies RR, Shelton RC. Brunton, Laurence. Drug Therapy of Depression and Anxiety Disorders. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-Dandan R, Knollmanl BC): location US, McGraw-Hill Education, Kindle Edition. 2018;3032-3504.
  • Nurnberg HG. Managing treatment-emergent sexual dysfunction associated with serotonergic antidepressants: before and after sildenafil. J Psychiatr Pract. 2001;7:92–108.
  • Witt DM, Nieuwlaat R, Clark NP, Ansell J, Holbrook A, Skov J, et al. American Society of Hematology 2018 guidelines for management of venous thromboembolism: optimal management of anticoagulation therapy. Blood Adv. 2018;2:3257-3291. doi: 10.1182/bloodadvances.2018024893.
APA Ergün Y, Altıntaş Aykan D (2020). Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. , 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
Chicago Ergün Yusuf,Altıntaş Aykan Duygun Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. (2020): 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
MLA Ergün Yusuf,Altıntaş Aykan Duygun Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. , 2020, ss.97 - 107. 10.17827/aktd.555013
AMA Ergün Y,Altıntaş Aykan D Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. . 2020; 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
Vancouver Ergün Y,Altıntaş Aykan D Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. . 2020; 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
IEEE Ergün Y,Altıntaş Aykan D "Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım." , ss.97 - 107, 2020. 10.17827/aktd.555013
ISNAD Ergün, Yusuf - Altıntaş Aykan, Duygun. "Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım". (2020), 97-107. https://doi.org/10.17827/aktd.555013
APA Ergün Y, Altıntaş Aykan D (2020). Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(2), 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
Chicago Ergün Yusuf,Altıntaş Aykan Duygun Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 29, no.2 (2020): 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
MLA Ergün Yusuf,Altıntaş Aykan Duygun Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, vol.29, no.2, 2020, ss.97 - 107. 10.17827/aktd.555013
AMA Ergün Y,Altıntaş Aykan D Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29(2): 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
Vancouver Ergün Y,Altıntaş Aykan D Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29(2): 97 - 107. 10.17827/aktd.555013
IEEE Ergün Y,Altıntaş Aykan D "Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım." Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29, ss.97 - 107, 2020. 10.17827/aktd.555013
ISNAD Ergün, Yusuf - Altıntaş Aykan, Duygun. "Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım". Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 29/2 (2020), 97-107. https://doi.org/10.17827/aktd.555013