DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 962 - 974 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020
DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ
Öz: Dîvân-ı Hikmet’in Kökşetav nüshası Doğu Türkçesiyle; DoğuTürkçesinin de iki tarihî döneminden biri olan Çağatay Türkçesiyleyazılmıştır. Kökşetav nüshasında toplam 58 hikmet vardır ve hikmetlerintoplam satır sayısı 1940’tır. Nüsha 88 varaktır ve her sayfada ortalama 11satır bulunmaktadır.Çağdaş Türk lehçelerinden Kazak ve Özbek Türkçelerinin bazı fonetik vemorfolojik özellikleri itibarıyla Kökşetav nüshasını etkilemiş olmasınüshanın Çağatay Türkçesinin klasik sonrası devrinde kaleme alınmışolabileceği ihtimalini güçlendirmektedir. Kökşetav nüshasında Kıpçak grubuTürk lehçelerinden Kazak Türkçesinin ve Karluk grubu Türk lehçelerindenÖzbek Türkçesinin fonetik ve morfolojik özelliklerinin sirayet etmesiyanında bazı Oğuzca özellikler de görülür.Makalede Kökşetav nüshasındaki lehçe özellikleri tespit edilmiş; kimtarafından nerede ve hangi dönemde kaleme alınmış olabileceği yönündegörüşler bildirilmiştir.
Anahtar Kelime: PHONETIC AND MORPHOLOGICAL EVIDENCES OF DIALECTS IN THE KOKSHETAU COPY OF DIVAN-I HIKMET
Öz: The Kokshetau copy of Divan-ı Hikmet [Book of Wisdom] is written in Eastern Turkish; and it is written in Chagatai Turkish, which is one of the two historical periods of Eastern Turkish. There are 58 aphorisms in the Kokshetau copy, and the total number of aphorism lines is 1940. The copy consists of 88 sheets and has an average of 11 lines per page. The fact that Kazakh and Uzbek Turkish, two of the contemporary Turkish dialects, influenced the Kokshetau copy in terms of some phonetic and morphological features reinforces the possibility that the copy may have been written in the post-classical era of Chagatai Turkish. In the Kokshetau copy, some Oghuz features are observed besides the phonetic and morphological features of Kazakh language, which belongs to the Kipchak group of Turkic dialects, and of Uzbek language, which belongs to the Karluk group of Turkish dialects. In the article, the dialect features in the Kokshetau copy have been determined, and the opinions have been expressed on by whom, where and at what time it might have been written.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akobirov, S. vd. (1981). Uzbek tiliniñ izohli lugati. C. I-II, Moskva: İzdatel’stvo Russkiy Yazık.
- Argunşah, M. (2019). Harezm Türkçesiyle yapılan Kur'an çevirisinin beş nüshası. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 654-698.
- Eckmann, J. (2009). Çağatayca el kitabı (Çev. Prof. Dr. Günay Karaağaç). 4. Basım, İstanbul.
- Eraslan, K. (1994). Dîvân-ı Hikmet. İslâm ansiklopedisi. C. 9, Türkiye Diyanet Vakfı, s. 429- 430.
- Ercilasun, A. B. (2019). Arap harfli Türkçe tarihi metinler nasıl okunmalı?. Uluslararası Türkçe Tarihi Metin Araştırmaları Sempozyumu. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü, 13-14 Haziran 2019, Almatı/KAZAKİSTAN.
- Gaydarci, G. A. vd. (1991). Gagauz Türkçesinin sözlüğü. (çev. İsmail Kaynak, A. Mecit Doğru), Ankara: Kültür Bakanlığı
- Januzaqov, T. vd. (2008). Qazaq tiliniñ tüsindirme sözdigi. Almatı: Dayk-Press.
- Köprülü, M. F. (1978). Ahmed Yesevî. İslam ansiklopedisi. İstanbul: MEB Yayını.
- Nurahmetulı, İ. (2016). Koja Ahmet Yasaviy hikmetteriniñ Kökşetav nuskası jäne onıñ avdarıluvı hakında. Koja Ahmet Yasaviy Murası: Mañızdılıgı, Siypatı Jäne Giybratı, Aymakaralık Gılımiy Konferentsiya Materiyaldarı. Kökşetav, s. 4-8.
- Rahimi, F. (2018). Çağatay Türkçesi sözlükleri bibliyografyası. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 69-104
- Ölmez, M. vd. (1995). Türkmence-Türkçe sözlük. Ankara: Simurg.
- Tosun, N. (2015). Ahmed Yesevî. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, İnceleme Araştırma Dizisi, Yayın No: 23, Ankara.
| APA | Petek E (2020). DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. , 962 - 974. |
| Chicago | Petek Ercan DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. (2020): 962 - 974. |
| MLA | Petek Ercan DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. , 2020, ss.962 - 974. |
| AMA | Petek E DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. . 2020; 962 - 974. |
| Vancouver | Petek E DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. . 2020; 962 - 974. |
| IEEE | Petek E "DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ." , ss.962 - 974, 2020. |
| ISNAD | Petek, Ercan. "DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ". (2020), 962-974. |
| APA | Petek E (2020). DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 962 - 974. |
| Chicago | Petek Ercan DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9, no.3 (2020): 962 - 974. |
| MLA | Petek Ercan DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.9, no.3, 2020, ss.962 - 974. |
| AMA | Petek E DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 962 - 974. |
| Vancouver | Petek E DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 962 - 974. |
| IEEE | Petek E "DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9, ss.962 - 974, 2020. |
| ISNAD | Petek, Ercan. "DÎVÂN-I HİKMET’İN KÖKŞETAV NÜSHASINDA LEHÇELERİN FONETİK VE MORFOLOJİK İZLERİ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9/3 (2020), 962-974. |
