ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 987 - 1001 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020
ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
Öz: Türk dilinin zaman içinde geçirdiği değişim ve gelişimin tespit edilmesiaçısından ağızlardan veri toplanması son derece önemlidir. Bu serüveni tamolarak anlayabilmenin en sağlıklı yolu ya yazılı eserleri incelemek ya dadeğişimden habersiz o değişimi taşıyan tanıklar olan biz konuşurlardanderleme yapmaktır.Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili ilk çalışma V. A Maksimov’un 1867yılında St. Petersburg’da basılmış olan Opıt izsledovanija tyurskich dialektovv Chudave digare-i Karamanii adlı çalışmasıdır. 1924’te kurulan TürkiyatEnstitüsü ve 1932’de açılan Türk Dili Tetkik Cemiyeti ile ağız çalışmaları hızkazanarak günümüze kadar ulaşmıştır. Eskişehir ili Türkmen ağızlarıhakkında 1993 yılında Canan İleri tarafından “Eskişehir Türkmen Ağızları”adlı bir çalışma yapılmış, metinler çok daha sınırlı bir alandan 21 köydenderlenmiştir. Bu çalışmada derlemeler “Eskişehir İli Dil Atlası” adlı ve112K405 numaralı TÜBİTAK projesi kapsamında yapılmış ve bu proje ileEskişehir’de bulunan Türkmenlerin yerleşim yerlerinin tamamı belirlenmiş,veriler Türkmenlerin çoğunlukta yaşadığı 28 köyden toplanmıştır;kullanılacak metinler ise proje kapsamında hazırlanan “Ağız AtlaslarıHazırlama Yöntemleri ve Eskişehir İli Türkmen Ağızları” başlıklı yükseklisans tezinden alınmıştır. Bu metinlerin incelenmesi sonucunda Türkmenağızlarının ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı özellikleri ile ilgili tespitleryapılmıştır.
Anahtar Kelime: ESKİŞEHİR TURKMEN DIALECTS AND CHARACTERISTIC PROPERTIES
Öz: It is extremely important to collect data from the dialects in order to determine the change and development of the Turkish language over time. The healthiest way to fully understand this adventure is either to examine written works or to compile from the speakers who are witnesses of that change, unaware of change. V. A Maksimov’s “Opıt izsledovanija tyurskich dialektov v Chudave digare-i Karamanii” work is the first study on Turkish. This work was carried out in St. Petersburg in 1867. With the Turkic Institute established in 1924 and the Turkish Language Tekkik Society opened in 1932, dialects studies have gained speed and reached today. In 1993, Canan İleri conducted a study on the Turkmen dialects of Eskişehir called “Eskişehir Turkmen Dialects, and the texts were collected from 21 villages from a much more limited area. In this study, compilations have been made within the scope of TUBITAK project numbered 112K405 named “Language Atlas of Eskisehir” and with this project, all settlements of the Turkmen in Eskişehir were determined and the data were collected from 28 villages where the majority of Turkmen lived. The texts to be used were taken from the master thesis titled Dialect Atlas Preparation Methods and Turkmen Dialects of Eskişehir. As a result of the examination of these texts, determinations were made about the phonology, morphology and vocabulary features of Turkmen dialects.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Boz, E. ve Günay Aktaş, S. (2013). Eskişehir ili dil atlası çalışmaları (yerli ve göçmen ağızları). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Özel Sayısı, 14, 59-72.
- Boz, E. ve Günay Aktaş, S. (2015). Eskişehir ili kırsalı güncel etnik yapı. Diyalektolog, 10, 134.
- Caferoğlu, A. (1950). Eskişehir ağızları üzerine bir deneme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, IV(1-2), 15-33.
- Demir, N. (2013). Ankara örneğinde ağızların belgelenmesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Doğru, F. (2017). Eskişehir ili Manav ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Doğru, F. (2017). Eskişehir ili Manav ağızlarının genel özellikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 6(2), 828-846.
- Doğru, H. (2005). XVI. yüzyılda Eskişehir ve Sultanönü Sancağı. Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi Kültür Yayınları.
- Görgülü, G. (2014). Türkler, Türkmenler, Yörükler (kökleri, göçleri, gelenekleri, örf ve âdetleri). İstanbul: Bilgeoğuz.
- Gümüşçü, O. (2002). XVI. yüzyıl Anadolusu’nda Oğuz boy adlı yerleşmeler. Türkler, VI, 358- 364 ve Genel Türk Tarihi, IV, 65-76. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- İlbaş, S. (2015). Eskişehir ili Balkan muhacir ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- İlbaş, S. (2019). Eskişehir İli Balkan Muhacir Ağızları ve karakteristik özellikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(3), 1385-1401.
- İleri, C. (1993). Eskişehir Türkmen ağızları (fonetik, morfolojik inceleme- metinler-sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Karahan, L. (1996). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Sakin, O. (2010). 16. yy. Osmanlı arşiv kayıtlarına göre Anadolu’da Türkmenler ve Yörükler (boylar, kabileler, cemaatler). İstanbul: Ekim.
- Sert, G. (2015). Eskişehir ili Yörük ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Sert, G. (2018). Eskişehir ili Yörük ağızlarının genel özellikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 7(3), 1604-1623.
- Sümer, F. (2009). Türkmenler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 36, 380-384.
- Sümer, F. (2012). Anadolu Selçukluları. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 41, 607- 611.
- Tunçdilek, N. (1953-1954). Eskişehir bölgesinde yerleşme tarihine toplu bir bakış. İktisat Fakültesi Mecmuası, 15, 189-208.
- Ülker, N. (2002). Batı Anadolu’nun Türkleşmesi: İzmir örneği Türkler, ed. Hasan C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca, 6, 288-293, Ankara.
- Yıkmış, S. (2015). Ağız atlasları hazırlama yöntemleri ve Eskişehir ili Türkmen ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
APA | YIKMIŞ S (2020). ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. , 987 - 1001. |
Chicago | YIKMIŞ SEZERGÜL ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. (2020): 987 - 1001. |
MLA | YIKMIŞ SEZERGÜL ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. , 2020, ss.987 - 1001. |
AMA | YIKMIŞ S ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. . 2020; 987 - 1001. |
Vancouver | YIKMIŞ S ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. . 2020; 987 - 1001. |
IEEE | YIKMIŞ S "ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ." , ss.987 - 1001, 2020. |
ISNAD | YIKMIŞ, SEZERGÜL. "ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ". (2020), 987-1001. |
APA | YIKMIŞ S (2020). ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 987 - 1001. |
Chicago | YIKMIŞ SEZERGÜL ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9, no.3 (2020): 987 - 1001. |
MLA | YIKMIŞ SEZERGÜL ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.9, no.3, 2020, ss.987 - 1001. |
AMA | YIKMIŞ S ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 987 - 1001. |
Vancouver | YIKMIŞ S ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 987 - 1001. |
IEEE | YIKMIŞ S "ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9, ss.987 - 1001, 2020. |
ISNAD | YIKMIŞ, SEZERGÜL. "ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9/3 (2020), 987-1001. |