Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1050 - 1066 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020

İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ

Öz:
XIX. yüzyılın sonu XX. yüzyılın başı, Rusya Türklerinin tarihindefikirsel, kültürel ve toplumsal hayatlarındaki gelişmeler açısından çokönemlidir. Türk dünyası bu dönemde pek çok aydın yetiştirmiştir. Buaydınlardan bazılarının hayatları ve yaşadıkları dönemlerde RusyaTürklerinin medenî gelişmesine katkıları henüz yeterince bilinmemektedir.Bu aydınlardan biri de Mehmetşah Akçurin’dir. Akçurin bahsedilen dönemdeKırım ve İdil-Ural sahası Türklerinin siyasi ve kültürel hayatında yeniliktaraftarı faaliyetlerde bulunarak yıllarca Tercüman gazetesinin sekreterliğiniyürütmüş, aralarında birçoğu usul-i cedid okullarında okutulmak üzerehazırlanmış ders kitaplarının yanı sıra küçük çapta kitaplar da yazmıştır.Çalışmamızda bugüne kadar ihmal edilmiş bu aydının hayatı ve eserleritanıtılarak 1897 yılında Tercüman gazetesi matbaasında basılan Çoban Kızadlı hikâyesinin muhteva unsurları açısından incelenmiş ve dili hakkındabilgi verilmiştir. Realist hikâye özellikleri gösteren bu eser, söz konusu türünilk örnekleri arasında yer alması nedeniyle Kırım ve Rusya Türklerininedebiyatı ve dil tarihi açısından büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelime:

A STORY PUBLISHED IN TERCUMAN PUBLISHING HOUSE BY ISMAIL BEY GASPRINSKI’S: THE SHEPHERD GIRL

Öz:
In parallel with the developments in the world, the Crimean Tatar people begin to meet Western-style literature at the end of the XIX. century. In that period, the development of Crimean Tatar literature takes place İsmail Bey Gasprinski centered. During this period, Gasprinski both wrote new prose samples and created a new intellectual mass in Crimea and influenced them with his ideas about literature. It is seen that the Crimean Tatar literature was represented by a limited number of authors in the mentioned period. One of these authors is Mehmetşah Akçurin. This intellectual, which has not been mentioned in the history of Crimean Tatar literature to date wrote opuscules on various topics by engaging in activities in favor of innovation in the 1880- 1890s, which was important for the Crimean Tatars to meet the modern era. In these books, which are small in volume, Akçurin, like other Crimean Tatar intellectuals of the period, wrote his works to raise awareness of the society, direct the society in a positive way and draw attention to important issues of the society. One of the works he wrote for this purpose is the story of the The Shepherd Girl, where he describes the tragic life of an orphaned girl. This opuscule, which shows the characteristics of the realist story, is worth considering because it is among the first examples of this genre in Crimean Tatar literature.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, S. (2010). St. Petersburg devlet üniversitesi şarkiyat fakültesi (восточный факультет) kütüphanesinde bulunan Kırım tarihi ile ilgili eserlerin bibliyografyası. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. 10, S. 2, 39-49.
  • Akçokraklı, O. (2011). Seit Abdullah Ozenbaşlı kim edi? Emel, S. 236-237 (Temmuz-Aralık), 20-22.
  • Aliyev, R. (2012). K voprovu o posledstviyah emigratsionnıh protsesov krımskih tatar 60-h gg. XIX v.. Etnografiya Krıma XIX –XXI vv. İ sovremennıye etnokulturnıye protsessı, Simferopol', 132-139.
  • Defoe, D. (1889). Hikâye-i Robenson (Ter. M. Akçurin). Bahçesaray: Tercüman.
  • Gaspıralı, İ. (2004). Seçilmiş eserleri: 2 fikri eserleri. (Neşr. Yavuz Akpınar). İstanbul: Ötüken.
  • Gaspıralı, İ. (2014). Roman ve hikâyeleri. (Neşr. Yavuz Akpınar, Bayram Orak, Nazım Muradov). İstanbul: Ötüken.
  • Gaspıralı, İ. (2017). seçilmiş eserleri: ııı, dil – edebiyat –seyahat yazıları. (Neşr. Yavuz Akpınar). İstanbul: Ötüken.
  • Elmas, N. (2011). Romanın kapıları, tanzimat romanında mukaddimeler ve hâtimeler. Konya: Çizgi.
  • Klimoviç, L. (1993). Na slujbe prosvyaşeniya, Gasprinskiy İsmail Bey, Possiya i Vostok. Kazan: Fond Jiyen.
  • Lazzerini, E. J. (1975). Ǧadidism at the turn of the twentieth century: A view from within. Cahiers du Monde russe et soviétique, XVI (2), 245-277.
  • Seyitmemetova, S. (2015). Neobhodimost' rekonstruktsii knijnogo sobraniya İsmaila Gasprinskogo kak neotyemlemoye usloviye razvitiye muzeya prosvetitelya. Krımskiy arhiv, No. 1 (16), 45-56.
  • Seyitvaniyeva, G. ve Seyitmemetova, S. (2016). Polnoye Sobtraniye Soçineniy İsmaila Gasprinskogo. Simferopol': İnstitut istorii im. Ş. Marcani, Akademii nauk Respubliki Tatarstan, Krımskiy nauçnıy tsentr, T. 1.
  • Tairov, N. (2002). Akçurinı. Kazan': Tatarskoye knijnoye izdatel'stvo.
  • Tairov, N. (2009). Rol' tatarskih predprenimateley Povoljya i Priural'ya v razvitii pereodiçeskih izdaniy na tatarskom yazıke (Vtoraya polovina XIX – naçalo XX veka). Vestnik çelabinskogo gosudarstvennogo universiteta, no 37 (175), Vıp. 36, 59-64.
  • Tihonova, N. (2019). Rol' krımskotatarskoy gazetı “Perevodçik-Terciman” v etnokul'turnom i politiçeskom diskurse v Rossii v 1880-1910-e gg.. Sankt-Peterburg.
  • Vozgrin, V. (1992). İstoriçeskiye Sudbı Krımskih Tatar. Moskva: Mısl'.
  • Yasa, A. (2012). Türkçeye Robinson tercümeleri. Kebikeç, No: 2012/33, 353-422.
  • Yüksel, Z. (1992). Kırım Türk Edebiyatı. Türk dünyası el kitabı. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, C. 3, 684-704.
  • Kerimov, T. http://kerimofftahir.blogspot.com (Erişim Tarihi 2019/05/20).
APA Er E (2020). İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. , 1050 - 1066.
Chicago Er Elvina İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. (2020): 1050 - 1066.
MLA Er Elvina İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. , 2020, ss.1050 - 1066.
AMA Er E İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. . 2020; 1050 - 1066.
Vancouver Er E İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. . 2020; 1050 - 1066.
IEEE Er E "İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ." , ss.1050 - 1066, 2020.
ISNAD Er, Elvina. "İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ". (2020), 1050-1066.
APA Er E (2020). İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 1050 - 1066.
Chicago Er Elvina İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9, no.3 (2020): 1050 - 1066.
MLA Er Elvina İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.9, no.3, 2020, ss.1050 - 1066.
AMA Er E İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 1050 - 1066.
Vancouver Er E İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2020; 9(3): 1050 - 1066.
IEEE Er E "İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9, ss.1050 - 1066, 2020.
ISNAD Er, Elvina. "İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN TERCÜMAN GAZETESİ MATBAASINDA BASILAN BİR HİKÂYE: ÇOBAN KIZ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 9/3 (2020), 1050-1066.