ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ

Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 51 - 63 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-11-2020

ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ

Öz:
Orta Çağ, dinin itici güç olduğu, insanların siyasi ve sosyal yönden kendilerinifarklı yöntemlerle ispatlamaya çalıştığı çağ olarak kabul görür. Böyle bir resminoluşmasının birçok sebebi bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri,Hristiyanlığın ve İslamiyet’in bu çağda yaygın hale gelmesidir. İki din,yayıldıkları bölgelerin siyasi, sosyo-ekonomik ve kültürel hayatında büyükdeğişimlere neden olmuştur. Dolayısıyla, tarihi değere sahip birçok olayın arkaplanında doğrudan ya da dolaylı olarak dini etmenlerin etkili olduğugörülmektedir. Bunun yanı sıra hükümdarların, çoğu zaman, gerek din ve gereksedin adamları aracılığıyla hedeflerine ulaştığı olmuştur. Konuyla ilgili olarakKarolenj İmparatoru Charlemagne ve Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Beydönemleri örnek gösterilebilir. Çağdaş olmayan iki hükümdarın yaşadıklarıdönem arasında yaklaşık iki buçuk asırlık zaman farkı bulunmaktadır. AyrıcaCharlemagne Hristiyan, Tuğrul Bey ise Müslümandır. Bu farklılıklara rağmenCharlemagne’nın Papa III. Leo tarafından “Roma imparatoru” ilan edilmesinde veTuğrul Bey’e Halife el-Kaim tarafından “Doğu’nun ve Batı’nın Hükümdarı”unvanının verilmesinde, benzer özellikteki dini ve siyasi nedenlerin etkili olduğugörülmüştür. Bu çalışmada Charlamagne-Papa ve Tuğrul Bey-Halife ilişkileritemel alınarak, din ve devlet ilişkilerine yönelik bir karşılaştırma yapılacaktır.
Anahtar Kelime:

AN EXAMPLE ABOUT COMPARISON of RELIGION and STATE RELATIONS BETWEEN EAST and WEST in the MIDDLE AGES: PERIODS of CHARLEMAGNE and SULTAN TUGRUL

Öz:
Middle Ages is an accepted era in which religion is dominant and people try to prove themselves differently, either politically or socially. There are many reasons for the formation of such a picture. One of the most important of them is that Christianity and Islam become widespread in this age. Two religions have made major changes in the political, socio-economic and cultural life of the regions in which they have spread. Therefore, it is seen that the religion factor is directly or indirectly influenced by the background of many historical values. Besides the rulers have reached their aims through the religion and also the clergy. As an example of this subject, we can show the periods of the Emperor of Carolingian, Charlemagne and the Sultan of Great Seljuk, Tugrul Bey. There are about 250 years between the two non-contemporary monarchs. Additionally Charlemagne was a Christian and Tugrul Bey was a Muslim. Despite these differences, there had become effective similar religious and political reasons, Charlemagne had declared “Roman emperor” by Pope III. Leo and had given the title of “The Ruler of the East and the West” to Tugrul Bey by Caliph al-Kaim. In this study, a comparison will be made on the basis of religion and state relations based on the relation of Charlamagne-Pope and Tugrul Bey-Caliph.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adalıoğlu, Hasan Hüseyin. (1986), “Büyük Selçuklu Devleti ile Abbasî Halifeliği Münasebetleri”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Agibalova, Ye ve G. Donskoy. (2017), Ortaçağ Tarihi, Çev. Çağdaş Sümer, İstanbul:Yordam Yayınları.
  • Barthold, Vasilij Vladimiroviç. (2006), Halife ve Sultan, Çev. İlyas Kamalov, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
  • Black, Antony. (2010), Peygamberden Bugüne Siyasal İslam Düşüncesi Tarihi, Çev. Sevda Çalışkan-Hamit Çalışkan, Ankara: Dost Yayınları.
  • Boba, Imre. (1990), La Donatio Constantini e L’oratio del Valla a Confronto. Angelicum: Periodicum Trimestre Pontificiae Studiorum Universitatis a Sancto Thoma Aquinate in Urbe. 67.2, 215-239.
  • Boba, Imre, The Donatio Constantini and Valla’s Oratio Confronted, http://faculty.washington.edu/ewebb/BobaDonatioConstantini.pdf(Son erişim tarihi, 05.05.2018,
  • Cahen, Claude. (1969), “The Turkish Invasion: The Selchükids”, A History of the Crusades, Ed. Marshall W. Baldwin, London: The University of Wisconsin Press, c. 1, 135-176.
  • Collins, Roger. (1998), Charlemagne, London: Macmillan Press.
  • Collins, Roger. (2009), Keepers of the Keys of Heaven-A History of the Papacy, New York: Basic Books.
  • Cosman, Madeleine Pelner ve Linda Gale Jones. (2008), Handbook to Life in the Medieval World, New York: Facts on File, Inc.
  • Deanesly, Margaret. (2005), A History of the Medieval Church (590-1500), Taylor & Francis e-Library.
  • Einhard. (1960), The Life of Charlemagne, Michigan: The University of Michigan Press.
  • Fichtenau, Heinrich. (1964), The Carolingian Empire the Age of Charlemagne, Çev. Peter Munz, New York: Harper and Row Publishers.
  • Genç, Özlem. (2013), Birleşik Avrupa’nın Mimarı Şarlman ve Karolonj Rönesansı, Ankara: Lotus Yayınevi.
  • Genç, Özlem. (2016), Orta Çağ’ın İlk Laik Biyografisi-Einhard Vita Karoli Magni, Ankara: Gece Kitaplığı.
  • Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus). (1987), Abû’l-Farac Tarihi, Çev. Ömer Rıza Doğrul, c. 1, Ankara: TTK.
  • Gündüz, Şinasi. (2015), Hıristiyanlık, İstanbul: İSAM Yayınları.
  • Chrysostomides, Julian ve Beatrice Heuser. (2006), “Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç”, Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış, Ed. Anja V. Hartmann ve Beatrice Heuser, Çev. Onur Atalay, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
  • Hasan, İ. Hasan. (1985), “Abbasilerin İkinci Dönemi (232-447/847-1055)”, Siyasî-Dinî- Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, c.4. İstanbul: Kayıhan Yayınları,
  • Henderson, Ernest F. (1903), Select Historical Documents of the Middle Ages, London: George Bell and Sons Press.
  • Hitti, Philip K. (1989), Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, Çev. Salih Tuğ, c. 2, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • İbnü’l Cevzî. (2014), Abdurrahman, El-Muntazam fî Târîhi’l-Ümem, Yay. Ali Sevim, Ankara: TTK.
  • İbnü’l-Esir. (1991b), el Kâmil fi’t-Tarih, Çev. Abdülkerim Özaydın, c. 9, İstanbul: Bahar Yayınları.
  • İbnü’l-Esir. (1991a), el Kâmil fi’t-Tarih, Çev. Ahmet Ağırakça, c. 8, İstanbul: Bahar Yayınları.
  • James, Edward. (1982), The Origins of France form Clovis to the Capetians 500-1000, London: Macmillan Press.
  • Kapanşahin, Muhittin. (2012), “Büyük Selçuklu Sultanları ile Abbasi Halifelerinin İlişkileri”, History Studies 4, Kasım, ss. 191-218.
  • Kılıçbay, Mehmet Ali. (2005), “Ortaçağ’ın Orta Malı Olmadığına Dair”, Doğu Batı Düşünce Dergisi 33, ss. 69-81.
  • Köymen, Mehmet Altay. (1976), Tuğrul Bey ve Zamanı, İstanbul: MEB Basımevi.
  • Le Goff, Jacques. (2017), Avrupa’nın Doğuşu, Çev. Timuçin Binder, İstanbul: Literatür Yayınevi.
  • Le Goff, Jacques. (1988), Medieval Civilization 400-1500, Oxford: Blackwell Publishers.
  • Le Goff, Jacques. (2015), Ortaçağ Batı Uygarlığı, Çev. Hanife Güven-Uğur Güven, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  • Logan, F. Donald. (2002), A History of the Church in the Middle Ages, London: Routledge Publisher.
  • Merçil, Erdoğan. (1992), “Büveyhîler”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 6, ss. 496-500.
  • Nelson, Jinty. (2014), “Charlemagne and Europe”, Journal of the British Academy, December, ss. 125-152.
  • Noth, Albrecht. (1999), Müslümanlıkta ve Hristiyanlıkta Kutsal Savaş ve Mücadele, Çev. İhsan Çatay, İstanbul: Özne Yayınları.
  • Ocak, Ahmet. (2002), Selçukluların Dinî Siyaseti (1040-1092), İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
  • Özdemir, Mehmet Nadir. (2008), “Abbasi Halifeleri ile Büyük Selçuklu Sultanları Arasındaki Münasebetler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 24, ss. 315-367.
  • Özgüdenli, Osman G. (2013), Selçuklular, c. 1, İstanbul: İSAM Yayınları.
  • Pirenne, Henri. (2012), Hazreti Muhammed ve Şarlman, İslam Fetihleri ve Ortaçağ Batı Uygarlığı, Çev. Muhsin Önal Mengüşoğlu, İstanbul: Pınar Yayınları.
  • Roberts, J. M. (2015), Avrupa Tarihi, Çev. Fethi Aytuna, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
  • Saunders, John Joseph. (2002), A History of Medieval Islam, London: Taylor&Francis e- Library.
  • Schâferdiek, Knut. (2008), “Germanic and Celtic Christianities”, The Cambridge History of Christianity Constantine to c. 600, (ed.) Augustine Casiday, Frederick W. Norris), Cambridge: Cambridge University Press, ss. 63-64.
  • Serdar, Murat. (2018), “Sultan Melikşah Dönemine Kadar Selçukluların Abbasi Hilafetine Dair Düşünceleri”, Selçuklu Tarihçiliğinin Zamansız Kaybı, Prof. Dr. Feda Şamil Arık’a Armağan, Türk Tarihine Dair Yazılar III, Ed. Alpaslan Demir, Ankara: Gece Kitaplığı, ss. 37-50.
  • Sıbt İbnü’l-Cevzî. (2011), Mir’âtü’z-Zamân fî Târih’l-Âyân, Yay. Ali Sevim, Ankara: TTK.
  • Şankıtî, Muhammed b. El-Muhtar. (2016), Haçlı Savaşlarının Etkisi Altında Sünni-Şii İlişkileri, Çev. İdris Çakmak, İstanbul: Mana Yayınları.
  • Thatcher, Oliver J. ve Edgar Holmes McNeal. (1905), A Source Book for Medieval History, New York: Charles Scribner’s Sons Press.
  • Watt, W. Montgomery. (2013), İslam’ın Ortaçağ Avrupası Üzerindeki Etkisi, Çev. Ümit Hüsrev Yolsal, Ankara: BilgeSu Yayınları.
  • Wilson, Derek. (2006), Charlemagne, New York: Double Day.
  • Wise Bauer, Susan. (2014), Ortaçağ Dünyası, Çev. Mehmet Moralı, İstanbul: Alfa Yayınları.
  • Zeydan, Corcî. (2012), İslam Uygarlıkları Tarihi, Çev. Nejdet Gök, c. 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
APA ÇAYLI M (2019). ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. , 51 - 63.
Chicago ÇAYLI MURAT ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. (2019): 51 - 63.
MLA ÇAYLI MURAT ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. , 2019, ss.51 - 63.
AMA ÇAYLI M ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. . 2019; 51 - 63.
Vancouver ÇAYLI M ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. . 2019; 51 - 63.
IEEE ÇAYLI M "ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ." , ss.51 - 63, 2019.
ISNAD ÇAYLI, MURAT. "ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ". (2019), 51-63.
APA ÇAYLI M (2019). ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(1), 51 - 63.
Chicago ÇAYLI MURAT ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 14, no.1 (2019): 51 - 63.
MLA ÇAYLI MURAT ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.14, no.1, 2019, ss.51 - 63.
AMA ÇAYLI M ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2019; 14(1): 51 - 63.
Vancouver ÇAYLI M ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2019; 14(1): 51 - 63.
IEEE ÇAYLI M "ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14, ss.51 - 63, 2019.
ISNAD ÇAYLI, MURAT. "ORTA ÇAĞ’DA DOĞU VE BATI’DAKİ DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA BİR ÖRNEK: CHARLEMAGNE VE SULTAN TUĞRUL DÖNEMLERİ". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 14/1 (2019), 51-63.