HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ

Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 121 - 140 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-11-2020

HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ

Öz:
Sahihini sakiminden ayıklamak suretiyle rivayetlerde aidiyet meselesini çözümekavuşturmak, hadis ilimlerinin en önemli mevzularından olmuştur. Muhakkikmuhaddisler bu uğurda ciddi çabalar sarf ederek, biri haberden önce muhabireodaklanmak şeklinde özetlenebilen sened tenkidi, öteki içeriğin İslam’a ve ilmîtecrübeye uygunluğunun test edildiği metin tenkidi olmak üzere iki önemli ilmîkaide geliştirmişlerdir.Hadise dair problemlerin çözümü için kaleme alınan eserler incelendiğinde,sened ve metin tenkid sistemlerinin icrasına, birbirine yakın oranlardabaşvurulmadığı görülecektir. Bu bağlamda muhaddislerin, sened tenkidini tercihederek metin tenkidinde çekingen davrandıkları bilinen bir gerçektir. Onlarıböyle bir davranışa sevk eden farklı âmiller söz konusu olmuşsa da haklılıklarınayorumlanabilecek bazı durumların olduğu da malumdur.Sened tenkidinin metin tenkidine nazaran daha uygun bir saha olması ve dahaçok sonuca götürmesi, dinî ve ilmî tecrübe ile manen uyumlu görülen haberleriniçerik tenkidlerinin imkânsızlığı, manen çeşitli problemler barındıran haberleriçin te’vilin imkân dâhilinde olması ve içerik tahlilinin genel anlamda fukahayabırakılması gibi farklı bileşenler, muhaddisleri sened tenkidine zorlayanetmenler olmuştur. Konumu ve atfedilen değer neticesinde hadisin ayrılmaz birparçası haline gelen sened tahlillerinin tercih nedenlerini gün yüzüne çıkartmakaraştırmamızın ana temasını oluşturmaktadır.Çalışmamızın, isnad merkezli olması nedeniyle eleştiri konusu olan klasik hadisusulü anlayışına farklı bir boyut kazandıracağı ve güncelliğini koruyan sened vemetin esaslı tartışmalara katkı sunacağı ümidindeyiz..
Anahtar Kelime:

REASONS TO PREFER SANAD CRITICISM FOR HADITH IDENTIFICATION

Öz:
It has been one of the most important issues of hadith sciences to resolve the belonging issue in rivayats (reporting) by distinguishing sahih (soundauthentic) hadiths from saqim (ailing-defective) one. Researcher hadith scholars invested a great effort on this issue and established two critical scientific principles. One of those is sanad criticism (the chain of hadith transmitters) focusing on narrator more than khabar (report), while the other one is matn criticism (actual text of hadith) assessing the consistency of content with Islam and scientific experiences. In the historical process, the priority in giving verdict on khabars, which are clearly against Islam and scientific experiences, of being mau’du (forged or fabricated) was attributed to matn criticism. On the other hand, sanad criticism is mostly preferred in other cases. The works authored to resolve hadith related problems reveal that sanad and matn criticism systems have not been exerted to the same extent. The review of related works shows that critics regard the scrutiny of rijal (the narrators of hadith) as required and often employ sanad criticism. In this context, it is wellknown that hadith scholars prefer sanad criticism and refrain from matn criticism. There are various reasons leading them to prefer that way. Besides, the presence of certain states which can be interpreted in favor of their rightfulness is undeniable. In assessing the authenticity of khabars, it is regarded as reasonable to prefer primarily sanad criticism and the intense use of isnad (plural form of sanad) analysis with respect to matn one, because of multiple factors.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AHMED NAİM, Babanzâde. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. Ankara: DİB Yayınları, 1987.
  • ALİ el-KÂRÎ. el-Esrâru’l-Merfûa fi’l-Ahbâri’l-Mevzûa el-Ma‘rûf bi’l-Mevzûâti’lKubrâ. Thk. Muhammed b. Lütfi es-Sabbâğ. Beyrut: el-Mektebetu’lİslâmî, 1986.
  • ALİ el-KÂRÎ. el-Masnû’ fî Marifeti’l-Hadîsi’l-Mevzû ve Huve el-Mevzûa‘tu’sSuğrâ. Thk. Abdulfettâh Ebû Ğudde. Haleb: el-Matbûa’tu’l-İslamiyye, 1994.
  • BAĞDÂDÎ, Hatib. el-Kifâye fi Ma’rifeti Usûli İlmi’r-Rivâye. Thk. Ebî İshak İbrahim b. Mustafa. Ysz.: Dâru’l-Hudâ, 2002.
  • BAĞDÂDÎ, Hatib. Şerefu Ashâbi’l-Hadis. Ankara: DİB Yayınları, 1991.
  • CEZÂİRÎ, Tahir b. Salih. Tevcîhu’n-Nazar ilâ Usûli’l-Eser. Beyrut: Dâru’lMa’rife, ts.
  • ÇAKAN, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
  • EBÛ GUDDE, Abdulfettâh. el-İsnâdu mine'd-Dîn ve Safhatün Müşrikatün min Târihi Semâ'i'l-Hadîs 'inde'l-Muhaddisîn. Beyrut: Mektebu’lMatbuâ’ti’l-İslamiyye, 2014.
  • EBÛ GUDDE, Abdulfettâh. Mevzû Hadisler, trc. Enbiya Yıldırım. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
  • EBU ŞEHBE, Muhammed. Sünnet Müdafaası. trc. Mehmed Görmez - M. Emin Özafşar. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1990.
  • GÖRMEZ, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • HATÎB, Muhammed Accâc. es-Sunne Kable’t-Tedvîn. Kahire: Mektebetu’lVehbe, 1988.
  • HATİPOĞLU, Mehmed Said. İslami Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu. Ankara: OTTO Yayınları, 2016.
  • HOŞAB, Fahri. “Hadîslerin Doğru Anlaşılmasında Mecâzın Önemi ve Tokalaşmaya Dair Bir Hadîsin Tahlîli”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 24 (Temmuz-Aralık, 2014): 71-87.
  • HUT, Muhammed Dervîş. Esne’l-Metâlib fî Ehâdîsi Muhtelifi’l-Merâtîb. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1983.
  • İBN EBÎ HÂTİM er-RÂZÎ, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed. Takdimetu’l-Ma’rife li Kitâbi’l-Cerhi ve’t-Ta’dîl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye, 1952.
  • İBN KUTEYBE, Abdullah b. Müslim ed-Dineverî. Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs. Thk. Muhammed Abdürrahim Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
  • İBN MANZÛR, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem. “Snd”. Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Me‘arif, ts.
  • İBN RÜŞD, Ebu’l-Velîd. Faslu’l-Makâl fîmâ Beyne’l-Hikmeti ve’ş-Şerî‘ati mine’lİttisâl. Thk. Muhammed Ammâre. Kahire: Dâru’l-Me’arif, 1992.
  • İBN TEYMİYYE, Takıyyuddîn. Ehâdîsu’l-Kussâs. Thk. Ahmed Abdullah Bâcûr. Kahire: Dâru’l-Mısrıyyetu’l-Lübnaniyye, 1993.
  • İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Abdurrahman. Kitabü’l-Mevzûât. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: Mektebetu’s-Selefiyye, 1966.
  • İBNÜ'S-SALÂH, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî. Ulûmu'lhadîs. Thk. Nurettin Itr. Dımaşk: Dâru'l-fikr, 1986.
  • KANDEMİR, M. Yaşar. “Şa’bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 217-218. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • KAYA, Murat. “Mevzû Hadislerin Yapısı ve Kullanım Yaygınlığı”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2016): 56-74.
  • KAYA, Murat. “Mevzûat Edebiyatında Metin Tenkid Faaliyetleri”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2018): 65-91.
  • KELEŞ, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • KIRBAŞOĞLU, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
  • KÜÇÜK, Raşit. “İsnad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 154-159. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • LEKNEVÎ, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdulhay. el-Asâru’l-merfûa fi’l ahbâri’l-mevzûa. Thk. Muhammed es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1984.
  • LEKNEVÎ, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdulhay. el-Ecvibetu’l-Fâdıla li’lEsileti’l-Aşareti’l-Kâmile. Thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. Kahire: Mektebu’l-Matbu’âtu’l-İslâmiyye, 1984.
  • MUSTAFA, İbrahim v.dğr. “Snd”. Mu’cemu’l-Vasît. Kahire: Mektebetu’şŞurûki’d-Develiyye, 2004.
  • MÜSLİM, Ebi’l-Huseyn Müslim b. Haccâc. “Mukaddime”. Sahihu Müslim. 9, 10. Riyad: Dâru’s-Selâm, 2000.
  • POLAT, Selahattin. “Buhari’nin Sahihi’ne Yapılan Tenkidler”. Büyük Türkİslam Bilgini Buhari Sempozyumu Bildirileri (Kayseri, Haziran 1987).
  • Haz. Ahmet Hulûsi Köker, 85-99. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü, 1987.
  • POLAT, Selahattin. “Hadiste Metin Tenkidi I”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (1989): 113-130.
  • POLAT, Selahattin. Hadis Araştırmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • POLAT, Selahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
  • RÂMEHURMUZÎ, Ebû Muhammed Hasan b. Abdurrahman. el-Muhaddisu’lFâsıl beyne’r-Râvî ve’l-Vâ‘î. Thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1771.
  • SAKALLI, Talat. Hadis Tenkidi. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.
  • SALİH, Subhi. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları. trc. M. Yaşar Kandemir. İstanbul: İFAV Yayınları, 2010.
  • SUYÛTÎ, Celâluddin Ebu’l-Fadl Abdurrahman. el-Leâliu’l-Masnûa fi’lEhâdîsi’l-Mevzûa. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.
  • SUYÛTÎ, Celâluddin Ebu’l-Fadl Abdurrahman. Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevâvî. Thk. Ebû Abdurrahman Salah b. Muhammed b. U’veyde. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1996.
  • SÜBKÎ, Tâcuddîn Abdulvehhâb. Tabakâtu’ş-Şâfiiyyeti’l-Kübrâ. Thk. Abdulfettâh Muhammed el-Halevî-Mahmud Muhammed etTenâhî. Kahire: Dâru İhyâi'l-Kütübi'l-Arabiyye, ts.
  • ŞÂFİÎ, Muhammed b. İdris. er-Risâle. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
  • ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali. el-Fevâidu’l-mecmûa fi’l-ehâdîsi’d-daîfeti ve’lmevzûa. Thk. Rıdvan Câmi Rıdvan. Mekke: Mektebetu Nezzâr Mustafa el-Bâz, h.1415.
  • ÜNAL, Yavuz. Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış. İstanbul: Ensar Yayınları, 2010.
  • YILDIRIM, Enbiya. Hadiste Metin Tenkidi. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
  • YÜCEL, Ahmet. Hadis İlminde Tenkit Terimleri ve İlgili Çalışmalar. İstanbul: İFAV Yayınları, 1998.
  • YÜCEL, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
  • ZEHEBÎ, Osman b. Kaymaz. Kitâbu Tezkireti’l-Huffâz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye, ts.
APA YAPICI M (2019). HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. , 121 - 140.
Chicago YAPICI Murat Kaya HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. (2019): 121 - 140.
MLA YAPICI Murat Kaya HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. , 2019, ss.121 - 140.
AMA YAPICI M HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. . 2019; 121 - 140.
Vancouver YAPICI M HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. . 2019; 121 - 140.
IEEE YAPICI M "HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ." , ss.121 - 140, 2019.
ISNAD YAPICI, Murat Kaya. "HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ". (2019), 121-140.
APA YAPICI M (2019). HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. Bilimname, 0(37), 121 - 140.
Chicago YAPICI Murat Kaya HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. Bilimname 0, no.37 (2019): 121 - 140.
MLA YAPICI Murat Kaya HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. Bilimname, vol.0, no.37, 2019, ss.121 - 140.
AMA YAPICI M HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. Bilimname. 2019; 0(37): 121 - 140.
Vancouver YAPICI M HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ. Bilimname. 2019; 0(37): 121 - 140.
IEEE YAPICI M "HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ." Bilimname, 0, ss.121 - 140, 2019.
ISNAD YAPICI, Murat Kaya. "HADİSLERİN TESBİTİNDE SENED TENKİDİNİN TERCİHİ NEDENLERİ". Bilimname 37 (2019), 121-140.