MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 37 - 66 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-11-2020

MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz:
Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin mizah anlayışları ile dindarlığın farklıgörüntüleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama modelindeyürütülen çalışma, basit rastlantısal yöntemle seçilen 577 kişiden oluşmaktadır.Araştırmanın verilerini toplamak üzere hazırlanan anket formunda sosyodemografik değişkenlere dair sorular, Çok Boyutlu Mizah Duygusu Ölçeği, İçselDinî Yönelim Ölçeği ve Dinî Dogmatizm Ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca 10’lu likerttipi sorular aracılığıyla katılımcılardan dine önem verme düzeyi, öznel mizahalgısı ve öznel dindarlık algısı hususunda kendilerini değerlendirmeleriistenmiştir. Verilerin çözümlenmesinde bağımsız gruplar t-testi, PearsonMoment korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon teknikleri kullanılmıştır. Eldeedilen sonuçlara göre mizah anlayışı ile dindarlığın farklı görüntüleri (dinîdogmatizm, içsel dinî yönelim ve dine önem verme düzeyi) arasında negatifyönde, anlamlı ve düşük düzeyde ilişkiler vardır. Mizah anlayışı ile özneldindarlık algısı arasında ise herhangi bir ilişki tespit edilmemiştir. Bu dörtdeğişken, mizah anlayışı puanlarındaki toplam varyansın %4’ünüaçıklamaktadır. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlarıincelendiğinde ise dinî dogmatizm değişkeninin mizah anlayışı üzerinde anlamlıbir yordayıcı olduğu, içsel dinî yönelim, dine önem verme düzeyi ve özneldindarlık algısı değişkenlerinin ise anlamlı bir yordayıcı olmadığı görülmüştür.Buna göre dindarlık değişkenlerinden sadece dinî dogmatizmin mizah anlayışınıyordama hususunda düşük düzeyde bir etkiye sahip olduğu sonucunavarılmıştır. Ulaşılan bulgular, ilgili alan yazın çerçevesinde tartışılmıştır.
Anahtar Kelime:

A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN SENSE OF HUMOR AND DIFFERENT APPEARENCES OF RELIGIOSITY

Öz:
In this study, the relationships between the sense of humor and different appearences of religiosity among university students is examined. The study designed as a survey method consisted of a total of 577 participants selected by simple random method. Questionnaire on socio-demographic variables, The Multidimensional Sense of Humor Scale, Intrinsic Religious Motivation Scale and Religious Dogmatism Scale were used to collect the data of the study. In addition, through a 10-point likert type questions, participants were asked to evaluate themselves about the importance of religion in their personal life, their selfhumor and self-religiosity. Data were analyzed by using independent groups ttest, Pearson Moment correlation analysis and multiple linear regression analysis. According to the results, there are negative, significant and low-level correlations between the sense of humor and different appearences of religiosity (religious dogmatism, intrinsic religious motivation and importance of religion in personal life). No relation was found between the sense of humor and perception self-religiosity. These four variables explained the 4% of the total variance in sense of humor. As the t-test results related to the significance of regression coefficients were investigated, it was found that the variable of religious dogmatism was a significant predictor for the sense of humor while intrinsic religious motivation, importance of religion in personal life and perception self-religiosity were not detected. According to this, it was concluded that only religious dogmatism, among the variability of religiosity, has a low effect on predicting humor. The findings were discussed in the context of the relevant literature.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AHMED B. HANBEL. (1995). Müsned. (Ahmed Muhammed Şâkir-Hamza Ahmed ez-Zeyn, Çev.) (C. I-XX). Kahire: Dâru’l-Hadîs.
  • ALLPORT, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart and Winston.
  • ARISTOTELES. (2004). Retorik. (M. H. Doğan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • ASLAN, H. S., ALPARSLAN, Z. N., ASLAN, O., EVLİCE, Y. E. ve CENKSEVEN, F. (1999). Çok Boyutlu Mizah Duygusu Ölçeği: Faktör yapısı, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 7(1), 33-39.
  • ASLAN, H. S., EVLİCE, Y. E., ALPARSLAN, Z. N., ASLAN, O. ve CENKSEVEN, F. (1996). Mizah duygusunun depresyon ve kişilikle ilişkisi. Depresyon Dergisi, 1(3), 99-102.
  • BAHADIR, A. (2002). İnsanın anlam arayışı ve din: Logoterpik bir araştırma. İstanbul: İnsan Yayınları.
  • CAPPS, D. (2006). Religion and humor: Estranged bedfellows. Pastoral Psychology, 54(5), 413-438.
  • COLLICUTT, J. ve GRAYB, A. (2012). A merry heart doeth good like a medicine: Humour, religion and wellbeing. Mental Health, Religion & Culture, 15(8), 759-778.
  • DIONIGI, A. ve GREMIGNI, P. (2012). The psychology of humor. Humor and health promotion içinde (ss. 1-14). New York: Nova Science Publishers, Inc.
  • DOĞAN, Y. (2004). Hz. Peygamber ve mizah. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 191-203.
  • EBÛ DÂVUD, S. b. el-Eş‘as. (2009). Sünenü Ebî Dâvud. (Şu‘ayb elArnaût vd., Çev.) (C. I-VII). Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Alemiyye.
  • EMRE, Y. ve YAPICI, A. (2015). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlarının değer yönelimleri. Turkish Studies, 10(2), 329-350.
  • EYNSENCK, H. J. (1972). Foreword. J. H. Goldstein ve P. E. McGhee (Ed.), The psychology of humor: Theoretical perspectives and empirical issues içinde (ss. xiii-xvii). New York: Academic Press.
  • FEINBERG, L. (2004). Mizahın sırrı. Millî Folklor, 16(62), 105-113.
  • FREUD, S. (2003). Espiriler ve bilinçdışı ile ilişkileri. (E. Kapkın, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
  • GÜRSES, İ. (2002). Dogmatik zihnin bazı özellikleri. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 183-192.
  • HEHL, F. J. ve RUCH, W. (1985). The location of sense of humor within comprehensive personality. Personality and individual differences, 6(6), 703-715.
  • HOBBES, T. (2007). Leviathan veya bir din ve dünya devletinin içeriği, biçimi ve kudreti. (S. Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
  • HOGE, D. R. (1972). A validated intrinsic religious motivation scale. Journal for the Scientific Study of Religion, 11(4), 369-376.
  • JAMES, W. (2017). Dinsel deneyimin çeşitleri: İnsan doğası üzerine bir inceleme. (İ. H. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • JENSEN, K. E. (2009). Humor. Tr.scribd.com. https://tr.scribd.com/document/256458680/mod4 adresinden erişildi.
  • JOSÉ, H., PARREIRA, P., THORSON, J. A. ve ALLWARDT, D. (2007). A factoranalytic study of the multidimensional sense of humor scale with a portuguese sample. North American Journal of Psychology, 9(3), 595- 610.
  • KAĞITÇIBAŞI, Ç. (1973). Gençlerin tutumları: Kültürler arası bir karşılaştırma. Ankara: ODTÜ.
  • KARACA, F. (2000). Ölüm psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları.
  • KARACA, F. (2001). Din psikolojisinde metot sorunu ve bir dindarlık ölçeğinin Türk toplumuna standardizasyonu. EKEV Akademi Dergisi, 3(1), 187–201.
  • KAYIKLIK, H. (2011). Tasavvuf psikolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KAYIKLIK, H. ve YAPICI, A. (2005). Gençlerde dinsel hayatın ötekine yönelik tutumlara etkisi: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 5-38.
  • KUIPER, N. A. ve MARTIN, R. A. (1998). Laughter and stress in daily life: Relation to positive and negative affect. Motivation and Emotion, 22(2), 133–153.
  • MARTIN, R. A. (1998). Approaches to the sense of humor: A historical review. W. Ruch (Ed.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic içinde (ss. 15–62). New York: Mouton de Gruyter.
  • MARTIN, R. A. (2000). Humor and laughter. A. E. Kazdin (Ed.), Encyclopedia of psychology, Vol. 4. içinde (ss. 202-204). Washington: American Psychological Association. doi:10.1037/10519-086
  • MARTIN, R. A. (2003). Sense of humor. S. J. Lopez ve C. R. Snyder (Ed.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. içinde (ss. 313-326). Washington: American Psychological Association. doi:10.1037/10612-020
  • MORREALL, J. (1997). Gülmeyi ciddiye almak. (K. Aysevener ve Ş. Soyer, Çev.). İstanbul: İris Yayıncılık.
  • MORREALL, J. (1999). Comedy, tragedy, and religion. Albany N.Y.: State University of New York Press.
  • NEVO, O., AHARONSON, N. ve AVIGDOR, K. (1998). The development and evaluation of a systematic program for improving sense of humor. W. Ruch (Ed.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic içinde (ss. 385–404). New York: Mouton de Gruyter.
  • PARGAMENT, K. I. (1997). The psychology of religion and coping: Theory, research, practice. New York, NY: Guilford Press.
  • PAULOS, J. A. (2003). Matematik ve mizah. (T. Doğan, Çev.). Ankara: Doruk Yayımcılık.
  • PLATON. (1998). Yasalar. (C. Şentuna ve S. Babür, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • RAPPOPORT, L. (2005). Punchlines: The case for racial, ethnic, and gender humor. Westport: Praeger Publishers.
  • RASKIN, V. (1998). The sense of humor and the truth. W. Ruch (Ed.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic içinde (ss. 95– 108). New York: Mouton de Gruyter.
  • ROKEACH, M. (1960). The open and closed mind. Oxford, England: Basic Books.
  • RUCH, W. ve HEHL, F. J. (1998). A two-mode model of humor appreciation: Its relation to aesthetic. W. Ruch (Ed.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic içinde (ss. 109–142). New York: Mouton de Gruyter.
  • RUCH, W. ve KOHLER, G. (1998). A temperament approach to humor. W. Ruch (Ed.), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic içinde (ss. 203–230). New York: Mouton de Gruyter.
  • SAROGLOU, V. (2002a). Religiousness, religious fundamentalism and quest as predictors of humor creation. International Journal for the Psychology of Religion, 12(3), 177-188.
  • SAROGLOU, V. (2002b). Religion and sense of humor: An a priori incompatibility? Theoretical considerations from a psychological perspective. Humor, 15(2), 191– 214.
  • SAROGLOU, V. (2004). Being religious implies being different in humour: evidence from self- and peer-ratings. Mental Health, Religion & Culture, 7(3), 255–267.
  • SAROGLOU, V. (2014). Religion. Encyclopedia of humor studies içinde (ss. 636-641). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • SAROGLOU, V. ve JASPARD, J.-M. (2001). Does religion affect humour creation? An experimental study. Mental Health, Religion & Culture, 4(1), 33-46.
  • SCHWARTZ, S. H. ve HUISMANS, S. (1995). Value priorities and religiosity in four western religions. Social Psychology Quarterly, (58), 88–107.
  • SEMRUD-CLIKEMAN, M. ve GLASS, K. (2010). The relation of humor and child development: Social, adaptive, and emotional aspects. Journal of Child Neurology, 25(10), 1248-1260.
  • SHEPARD, B. (2014). Play and humor. (S. Attardo, Ed.) Encyclopedia of humor studies 2. Los Angeles, London: SAGE Publications, Inc.
  • SULS, J. M. (1983). Cognitive processes in humor appreciation. P. E. McGhee ve J. H. Goldstein (Ed.), Handbook of Humor Research içinde (C. 1-1, ss. 39–57). New York: Springer.
  • THORSON, J. A. ve POWELL, F. C. (1991). Measurement of sense of humor. Psychological Reports, 69(2), 691–702.
  • THORSON, J. A. ve POWELL, F. C. (1993). Development and validation of a multidimensional sense of humor scale. Journal of Clinical Psychology, 49(1), 13-23.
  • THORSON, J. A., POWELL, F. C., SARMANY-SCHULLER, I. ve HAMPES, W. P. (1997). Psychological health and sense of humor. Journal of Clinical Psychology, 53(6), 605-619.
  • USTA, Ç. (2009). Mizah dilinin gizemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • YAPICI, A. (2002). Dinî yaşayışın farklı görüntüleri ve dogmatik dindarlık. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 75-117.
  • YAPICI, A. (2004). Din kimlik ve ön yargı. Adana: Karahan Kitabevi.
  • YAPICI, A. ve ZENGİN, Z. S. (2003). İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 173-206.
APA Yapıcı A, EMRE Y (2019). MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 37 - 66.
Chicago Yapıcı Asım,EMRE YUSUF MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. (2019): 37 - 66.
MLA Yapıcı Asım,EMRE YUSUF MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 2019, ss.37 - 66.
AMA Yapıcı A,EMRE Y MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2019; 37 - 66.
Vancouver Yapıcı A,EMRE Y MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2019; 37 - 66.
IEEE Yapıcı A,EMRE Y "MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." , ss.37 - 66, 2019.
ISNAD Yapıcı, Asım - EMRE, YUSUF. "MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". (2019), 37-66.
APA Yapıcı A, EMRE Y (2019). MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Bilimname, 0(40), 37 - 66.
Chicago Yapıcı Asım,EMRE YUSUF MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Bilimname 0, no.40 (2019): 37 - 66.
MLA Yapıcı Asım,EMRE YUSUF MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Bilimname, vol.0, no.40, 2019, ss.37 - 66.
AMA Yapıcı A,EMRE Y MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Bilimname. 2019; 0(40): 37 - 66.
Vancouver Yapıcı A,EMRE Y MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Bilimname. 2019; 0(40): 37 - 66.
IEEE Yapıcı A,EMRE Y "MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." Bilimname, 0, ss.37 - 66, 2019.
ISNAD Yapıcı, Asım - EMRE, YUSUF. "MİZAH ANLAYIŞI İLE DİNDARLIĞIN FARKLI GÖRÜNTÜLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Bilimname 40 (2019), 37-66.