ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kılıç, Muhammet Fatih

ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Muhammet Fatih KILIÇ (Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye)

Bilimname

40 2

Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 7 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-12-2020

ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:

Tarih ve hadis kaynaklarımızda adaleti yeryüzüne hâkim kılacak kurtarıcı kişiyiifade eden mehdinin farklı özelliklerini belirten rivayetler mevcuttur. “İsmiismime, babasının ismi babamın ismine uygun” şeklinde tarif edilen mehdihadisinin tarihte ilişkilendirildiği ilk kişi, Hz. Hasan’ın torunlarından “Nefsü’zZekiyye” lakaplı Muhammed b. Abdullah’tır. Böylece o, Abbâsî Devleti’ndeki ilkmehdi olarak kaynaklara yansımıştır. İlk defa Mugîre b. Saîd tarafından onamehdi denildiği ve onun ilgili rivayeti delil olarak getirdiği görülmektedir.Dolayısıyla rivayetin Şiî eğilimli kaynaklara girişinin kaynağı burası olmalıdır.Öte taraftan aynı rivayetler, Üçüncü Abbâsî Halifesi Muhammed b. Abdullah içinde kullanılmıştır. Hatta onun Mehdi lakabı kaynaklarımızda adının önünegeçmiştir. Böylece rivayetimiz Sünnî kaynaklarda da görülmeye başlamış vehadis kaynaklarında ilgili mehdi rivayetleri yerini almıştır.Sünnî kaynaklarda konumuzla ilgili olan mehdi rivayetleri, Ebû Dâvud veTirmizî’nin sünenlerinde ve başka hadis kaynaklarında geçmektedir. Dört farklışekilde gördüğümüz hadis rivayetlerinin senetleri genel itibariyle zayıftır. Hasenolduğu kabul edilen bir rivayetin senedindeki Ebü’n-Nücûd Âsım b. Behdele’niniyi bir kıraat âlimi olmakla birlikte hadisçiliğinde ihtilaf vardır.Konumuzla ilgili mehdi rivayeti birçok tarih kaynağımızda nakledilmiştir. Ancakbunun, bazı tarihçiler tarafından Muhammed Nefsü’z-Zekiyye, bazılarıtarafından ise Üçüncü Abbâsî Halifesi Muhammed b. Abdullah ileilişkilendirilmesi dikkat çekmektedir. Hatta söz konusu rivayetin Abbâsî HalifesiMüstekfî’nin oğlu Ebü’l-Hasan Muhammed b. Abdullah için de kullanıldığı ifadeedilmiştir. Bu durum da hadis ilmi açısından zayıf olan rivayetin, tarihin farklıdönemlerinde siyasete malzeme olarak kullanıldığını açıkça ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelime:

MUHAMMAD B. ABDULLAH, THE FIRST MAHDI OF THE ABBASID PERIOD AND THE EVALUATION OF NARRATIVES ABOUT ITS MAHDIHOOD

Öz:

In our history and hadith sources, there are narrations stating the different characteristics of the mahdi, who expresses the savior who will establish justice on the earth. In the history, Muhammad b. Abdullah (nicknamed as Al-Nafs alZakiyya), who was the grandson of Hasan, was the first associated person with the definition of mahdi narration as “the name matches my name, the name of his father matches my father's name”. Thus, he was mentioned in the sources as the first mahdi of the Abbasid State. It is seen for the first time that he was called as mahdi by Mughira b. Saîd and he claimed the relevant narration as evidence. Therefore, that should be the source of the entry of this narration into Shia sources. On the other hand, the same narration was also used for the third Abbasid Caliph, Muhammad b. Abdullah. Even his nickname ‘Mahdi’ has surpassed his name in our sources. Thus, this narration has started to be seen in Sunni sources as well, and the relevant mahdi narrations have taken place in hadith sources. In Sunni sources, mahdi narrations related to our topic are mentioned in the Sunans of Abu Davud and Tirmidhi and in other hadith sources. We see the isnads of hadith narrations in four different forms which are generally weak. Abu-Nücûd Âsım b. Bahdala who is in the isnad of a narration which is accepted as a hasan (good), is a good qiraah scholar, but there is a controversy in his hadith profession. Mahdi narration about our subject has been conveyed in many historical sources. However, it is noteworthy that some historians has associated this with Muhammad Al-Nafs al-Zakiyya and others by the third Abbasid Caliph, Muhammad b. Abdullah. In fact, it was stated that the relevant narration was also used for Abu'l-Hasan Muhammad b. Abdullah who was the son of Mustakfi, the Abbasid Caliph. This situation clearly reveals that the narration, which is weak in terms of hadith science, has been used as an instrument for politics in different periods of history.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Abdülkâhir el-Bağdâdî, Ebû Mansûr b. Tâhir et-Temîmî. el-Fark beyne’l-Fırak. 2. Bs. Beyrut: Dâru’l-Âfâkı’l-Cedîde, 1977.
Abdülmuhsin b. Hamd. Şerhu Süneni Ebî Dâvud. el-Mektebetü’ş-Şamile, t.y.
AĞIRMAN, Cemal. “Kütüb-i Tis’a Kaynaklarında Yer Alan Mehdî ile İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi ve Bu Rivayetlerle İlgili Yapılan Yorumlar”. Uluslararası Mehdilik Sempozyumu Bildirileri. Ed. Mehmet Tıraşçı vd. 2: 336-362. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh. el-Ilel ve Ma‘rifeti’r-Ricâl. Thk. Vasıyyüllâh b. Muhammed Abbâs. 2. Bs. Riyad: Dâru’l-Hânî, 2001. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh. Müsnedü Ahmed. Beyrut: Müessesetü’rRisâle, 2001.
AKGÜN, Hüseyin. “Mehdilik Hadislerinin Hadis Rivayet Coğrafyası Açısından İncelenmesi”. Hadis ve Siyer Araştırmaları Dergisi 5/2 (2019): 311- 331.
Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mirkâtü’l-Mefâtîh Şerhu Mişkâtü’lMesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
ASLANOĞLU, Mert. “Hz. Mehdi’nin İsmi Ne Olacaktır?”
http://mertaslanoglu.blogspot.com/. 2013.
http://mertaslanoglu.blogspot.com/2013/08/hz_18.html.
AŞIKKUTLU, Emin. “Cerh ve Ta’dîl”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 7: 394-401. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
ATVAN, Hüseyin. ed-Da‘vetü’l-Abbâsiyye, Mebâdi‘ ve Esâlib,. Beyrut, 1984.
AYDINLI, Abdullah. “Muan‘an”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 30: 326. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
AZÎMÂBÂDÎ, Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b. Emîr Alî. Avnü’lMa’bûd Şerhu Süneni Ebî Dâvud. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1415.
BELÂZÛRÎ, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Yahyâ b. Câbir el-. Ensâbü’l-Eşrâf. Thk. Süheyl Zekkar- ve Riyad ez-Ziriklî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1996.
BESTEVÎ, Abdülalîm Abdülazîm. el-Mehdiyyü’l-Müntezar fî Davi’l-Ehâdîs ve’lÂsâri’s-Sahîha. Mekke: Dâru İbn Hazm, 1999.
BESTEVÎ, Abdülalîm Abdülazîm. el-Mevsûa fî Ehâdîsi’l-Mehdî ed-Daîfeti ve’lMevdûati. Mekke: Dâru İbn Hazm, 1999.
BEZZÂR, Ebûbekir Ahmed b. Amr el-Basrî el-. Müsnedü’l-Bezzâr. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hıkem, 2009.
BOZKURT, Nahide. Oluşum Sürecinde Abbâsî İhtilali. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
ÇELİK, Ali. “Nuaym bin Hammâd’ın Hadisçiliği ve ‘Kitâbu’l-Fiten’i Üzerine Bir Değerlendirme”. Dinî Araştırmalar 2/6 (2000): 99-118.
DÂREKUTNÎ, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer. el-Ilelü’l-Vâride fî Ehâdîsi’n-Nebeviyye. Thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah es-Selefî. Riyad: Dâru Taybe, 1985.
DÛRÎ, Abdülaziz ed-. “Abbâsî Propagandası Sürecinde ve Abbâsîler’in İlk Asrında Mehdî Tasavvuru”. İstem. Trc. M. Bahaüddin Varol 2/3 (2004): 219-231.
DURMUŞ, Mehmet Ali. Mitolojik Kurtarıcı Mehdi. 2. Bs. İstanbul: İşaret Yayınları, 2015.
Ebû Zür‘a, Ubeydullâh b. Abdilkerîm er-Râzî. Kitâbü’d-Duafâ‘. Medine: Imâdetü’l-Bahsi’l-Ilmî, 1992.
Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Alî b. el-Hüseyn. Mekâtilü’t-Tâlibiyyîn. Beyrut: Dâru’lMarife, t.y.
EREN, Muhammed Emin. “Olgudan Rivayete Ya da Yorumun Rivayetleşmesi: Nu’aym b. Hammâd’a Ait Bir Rivayetin Tahlili”. İslam ve Yorum -Temel Tartışmalar, İmkanlar ve Sorunlar-. Ed. Fikret Karaman. 2: 651-661. Ankara: TDV Yayınları, 2017.
ESER, Mithat. Abbâsîlerin İlk Döneminde Seyyidler ve Şerifler. İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.
GÜNEŞ, Hüseyin. “İslam Tarihinin İlk Mehdisi: Muhammed b. Hanefiyye”. Uluslararası Mehdilik Sempozyumu Bildirileri. Ed. Mehmet Tıraşçı vd. 136-158. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
GÜZEL, Ahmet. Abbâsî Halifesi Mehdi b. Mansûr. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2012.
GÜZEL, Ahmet. “Ebû Ca’fer el-Mansûr ve Muhammed en-Nefsüzzekiyye Arasındaki Siyasî Mücadelede Mehdî Anlayışının Rolü”. Uluslararası Mehdilik Sempozyumu Bildirileri. Ed. Mehmet Tıraşçı vd. 49-66. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî. Târîhu Bağdâd. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2002.
ICLÎ, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh el-. Târîhu’s-Sikât. Mekke: Dâru’l-Bâz, 1984.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullâh. el-Kâmil fî Duʿafâʾi’r-Ricâl. Thk. Âdil Ahmet Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Alî b. el-Hasen ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Târîhu Medîneti Dımeşk. Thk. Ömer b. Garâme el-Amravî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-Taʿdîl. Haydarâbâd: Tab‘atü Meclisi Dâireti’l-Meârifi’l-Osmânî, 1952.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed el-Absî el-Kûfî. Müsnedü İbn Ebî Şeybe. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1415.
İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü Dâireti’l-Meârifi’n-Nizâmiyye, 1326.
İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed el-Hadramî el-Mağribî et-Tûnis. Kitâbü’l-Iber ve Dîvânü’l-Mübtedeʾ ve’l-Haber fî Eyyâmi’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve men-Âsârahüm min-zevi’sSulṭâni’l-Ekber. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed. el-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn. Thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. Riyad: Dâru’s-Sumayî, 2000.
İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. Kitâbü’s-Sikât. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1973.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. en-Nihâye fi’l-Fiten ve’l-Melâhım. Thk. Muhammed Ahmed Abdülaziz. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1988.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Muhtasaru Târîhi Medîneti Dımeşk. Thk. Rûhiyye en-Nehhâs vd. Dımeşk: Dâru’lFikr, 1984.
İbn Miskeveyh, Ebû Alî Ahmed b. Muhammed el-Hâzin. Tecâribü’l-Ümem ve Teʿâkibü’l-Himem. Thk. Ebü’l-Kasım İmâmî. 2. Bs. Tahran: Serûş, t.y.
İbn Receb el-Hanbelî, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed. Şerhu Ileli’t-Tirmizî. Zerkâ: Mektebetü’l-Menâr, 1987.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. Beyrut: Dâru’lIlmiyye, 1990.
İbn Şâhîn, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed el-Bağdâdî. Târîhu Esmâi’s-Sikât. Thk. Subhî es-Sâmerrâî. Kuveyt: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1984.
İbn Teymiye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm. Minhâcü’sSünneti’n-Nebeviyye, Thk. Muhammed Reşad Sâlim. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suudü’l-İslamiyye, 1986.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali. el-Muntaẓam fî Târîḫi’l-Mülûk ve’l-Ümem. Thk. Muhammed Abdülkadir Atâ-Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
İbnü’l-Esîr, İzzuddin Ebu’I-Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-Târîh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
İbnü’t-Tıktakâ, Muhammed b. Ali b. Tabâtabâ. el-Fahrî fi’l Adâbi’s-Sultâniyye ve’d-Düveli’l-İslâmiyye. Thk. Abdülkadir Muhammed Mâyû. Beyrut: Dâru’l-Kalemi’l-Arabî, 1997.
İLHAN, Avni. “Kütübü Sittedeki Hadislere Göre Mehdilik”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7 (1992): 101-124.
İLHAN, Avni. Mehdîlik. İstanbul: Akyay Kaynak Yayınları, 1976.
KILIÇ, Hulusi. “Ebü’l-Ferec el-İsfahânî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 10: 316-318. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
MAKDİSÎ, Ebû Nasr el-Mutahhar b. Tâhir el-. el-Bed‘ü ve’t-Târîh. Porsaid: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, t.y.
MES‘ÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-. et-Tenbîh ve’l-İşrâf. Thk. Abdullah İsmâil es-Sâvî. Kahire: Mektebetü’ş-Şarkı’l-İslâmiyye, 1938.
MİZZÎ, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân el-. Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
Muhsin el-Emîn, Ebû Muhammed el-Bâkır. A‘yânü’ş-Şîa. Thk. Hasan el-Emîn. Beyrut, 1986.
Nuaym b. Hammâd, Ebû Abdillâh el-Huzâî el-Mervezî. Kitâbü’l-Fiten. Kahire: Mektebetü’t-Tevhîd, 1412.
ÖZ, Mustafa. “Muhammed b. Abdullah el-Mehdi”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 30: 489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
SAFEDÎ, Salâhuddîn Halil b. Aybek. Kitabü’l-Vâfi bi’l-Vefeyât. Thk. Ahmed Arnaûd- ve Mustafa Türkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 2000.
SÜYÛTÎ, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-. el-Urfü’l-Verdî fî aḫbâri’lMehdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2006.
SÜYÛTÎ, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-. Târîhu’l-Hulefâ‘. Thk. Hamdi Demirtaş. Mekke: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 2004.
ŞEHRİSTÂNÎ, Ebü’l-Feth Tâcüddîn Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’nNiḥal. Mektebetü’ş-Şâmile, t.y.
TABERÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed. Mu‘cemü’l- Kebîr. Thk. Hamdi Abdülmecit. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 1994.
TABERÎ, Ebû Cafer İbn Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Târîhu’l-Ümem ve’lMülûk. 2. Bs. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 1387.
TOPALOĞLU, Fatih. “Şîa’daki Mehdi İnancının Zerdüştlükle İlişkisi”. Uluslararası Mehdilik Sempozyumu Bildirileri. Ed. Mehmet Tıraşçı vd. 101-116. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
TUCKER, William F. “Asiler ve Gnostikler: el-Muğire İbn Sa’id ve Muğiriyye”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi. Trc. Ethem Ruhi Fığlalı 5 (1982): 203-216.
UKAYLÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr. ed-Duafâü’l-Kebîr. Thk. Abdülmu‘tî Emin el-Kal‘acî. Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l-Ilmiyye, 1984.
UYAR, Gülgün. Ehl-i Beyt, İslam Tarihinde Ali-Fatıma Evladı. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004.
VAROL, M. Bahaüddin. Hilafet Mücadelesinde Ehl-i Beyt Nesli. Konya: Yediveren Kitap, 2004.
YA‘KÛBÎ, Ahmed b. Ebî Ya‘kûb b. Ca’fer el-. Târihu’l-Ya‘kûbî. Beyrut, 1995.
YAVUZ, Yusuf Şevki. “Mehdi”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 28: 371-374. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
YILMAZ, Orhan. “Mehdi İnancına Kaynaklık Teşkil Eden Hadislerin Değeri”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 12/2 (2017): 265-282.
YÜCEL, Ahmet. “Mehdi Hadislerinin Temel Kaynaklarındaki Anlamı”. Beklenen Kurtarıcı İnancı. 141-173. Editör: Yusuf Şevki Yavuz. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
ZEHEBÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî ez-. Mîzânü’l-İ‘tidâl fî Nakdi’r-Ricâl. Thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1963.
ZEHEBÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî ez-. Siyeru A‘lâmi’n-Nübelâ. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’rRisâle, 1985.
ZEHEBÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî ez-. Târîhu’l-İslâm. Thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî. 2. Bs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1993.
ZEHEBÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî ez-. Tehzîbü Tehzîbi’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîsiyye li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 2004.
ZİRİKLÎ, Hayruddîn. el-A’lâm: Kâmûsu Terâcim li-Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâ mine’l-Arabi’l-Müsta’ribîn ve’l-Müsteşrikîn. 15. Bs. Beyrut: Dâru’l-Ilm li’l-Melâyîn, 2002.
ZORLU, Cem. Abbâsîlere Yönelik Dinî ve Siyasî İsyanlar. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2001.

APA	Kılıç M (2020). ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 7 - 38.
Chicago	Kılıç Muhammet Fatih ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2020): 7 - 38.
MLA	Kılıç Muhammet Fatih ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2020, ss.7 - 38.
AMA	Kılıç M ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2020; 7 - 38.
Vancouver	Kılıç M ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2020; 7 - 38.
IEEE	Kılıç M "ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.7 - 38, 2020.
ISNAD	Kılıç, Muhammet Fatih. "ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2020), 7-38.

APA	Kılıç M (2020). ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Bilimname, 0(41), 7 - 38.
Chicago	Kılıç Muhammet Fatih ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Bilimname 0, no.41 (2020): 7 - 38.
MLA	Kılıç Muhammet Fatih ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Bilimname, vol.0, no.41, 2020, ss.7 - 38.
AMA	Kılıç M ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Bilimname. 2020; 0(41): 7 - 38.
Vancouver	Kılıç M ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Bilimname. 2020; 0(41): 7 - 38.
IEEE	Kılıç M "ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ." Bilimname, 0, ss.7 - 38, 2020.
ISNAD	Kılıç, Muhammet Fatih. "ABBÂSȊLER DÖNEMİNİN İLK MEHDİSİ MUHAMMED B. ABDULLAH VE ONUN MEHDİLİĞİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ". Bilimname 41 (2020), 7-38.