Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 254 - 269 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/MEGARON.2020.37108 İndeks Tarihi: 13-11-2020

Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği

Öz:
Çalışmada İstanbul’daki merdivenli sokaklar afet ve erişilebilirlik kapsamında değerlendirilmiştir. Yerleşimlerin ulaşım ağı, afet ve acil durum sürecinde güvenli tahliye ve acil durum birimlerine ulaşım açısından önemli görev üstlenmektedir. Bu nedenle ulaşım ağında afetöncesi mevcut risklerin tespiti ve güvenli kullanımı arttırıcı önlemlerin alınması önemlidir. Merdivenli sokaklar bulunduğu topografya veçevresindeki kullanımla şekillenen, yaya ulaşımının önemli bileşenidir. Sokağın merdivenli yapısı kendine özgü koşulları da beraberindegetirmektedir. Farklı fiziksel yapı, malzeme ve çevre dokusuyla bütünleşen merdivenli sokakların günümüzde afet riskleri açısından daele alınmaya ihtiyacı bulunmaktadır. Bu kapsamda deprem riski yüksek İstanbul’da farklı semtlerden 100 basamağın üzerinde seçilen 26örnek incelenmiştir. Yerinde tespit ve incelemede merdivenli sokakların topografya ile ilişkisi, peyzaj, bina bağlantıları, basamak yapısı,kullanım amacı, yoğunluğu ve deprem başta olmak üzere, sel, yangın gibi afet ve acil durum riskleri değerlendirilmiştir. Depremle ilişkiliolarak bina dışı yaralanmalara neden olabilecek yapısal olmayan sorunlar dikkate alınmıştır. Ani su baskını, sel kapsamında mevcut drenajyapısı incelenmiştir. Yangın açısından ise merdiven çevresindeki binalar yapı malzemesi, kullanım türü yangın riskleri açısından dikkate alınarak, mevcut yangın altyapısı değerlendirilmiştir. İncelenen sokakların büyük kısmında yangın ve ani yağışa bağlı su baskınları açısındanönlemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Araştırma sonuçları İstanbul merdivenli sokaklarının afet ve acil durum riskleri açısından ayrıntılıele alınması gerektiğini göstermektedir.
Anahtar Kelime:

Multi-Disaster Risk Evaluation and Accessibility for Stair Streets: The Case of Istanbul

Öz:
In the study, stair streets in Istanbul were evaluated within the scope of disaster risk and accessibility. The transportation network of the settlements plays an important role during the disaster and emergency in terms of safe evacuation and reaching to the emergency units. Determining existing risks and taking preventive measures for safe use of transportation networks before a disaster therefore become important. Stair streets, shaped by the topography and the use in their surroundings, are an important component of pedestrian transportation. The structure of street with stairs comes with its own set of challenges. Stair streets that are integrated with different materials and environmental texture in different regions need to be evaluated in terms of disaster risks today. In this context, 26 samples selected over 100 steps from different districts of İstanbul with high earthquake risk were examined. The stair streets were evaluated in on-site examination and observation in terms of their relationship with the topography, landscape, building connections, step features, purpose of use and intensity and their disaster risks such as flood, fire and especially earthquake. Non-structural building problems that may lead to outdoor injuries associated with earthquakes were taken into account. The existing drainage system in the stair streets were evaluated in the context of flash flooding. Buildings around the stairs were evaluated in terms of the existing infrastructure considering building materials, type of use and fire risks. In most of the streets studied, preventive measures need to be developed regarding flooding and fire risks. The overall research results show that the stair streets in Istanbul should be studied in detail in terms of emergency and disaster risks.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksu, Ö. V. (2014) “Kentsel Dış Mekânlarda Merdiven Tasarımlarının Trabzon Kenti Örneğinde İrdelenmesi”, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Sayı 1, s.79-92.
  • Aliağaoğlu, A. (2003) “Afyon’da Şehir Morfolojisinin iki unsuru Cadde-Sokak Sistemi ve Konutlar”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı 2, s.63-83.
  • Barka, A. ve Er, A. (2002) Depremini Bekleyen Şehir İstanbul, İstanbul, Om Yayınevi.
  • Bursa Büyükşehir Belediyesi. (2016) “Yangına Karşı Yerinde Önlem Yerinde Müdahale”, https://www.bursa.bel.tr/yanginakarsi-yerinde-onlem-yerinde-mudahale/haber/22544 [Erişim tarihi 05 Aralık 2019].
  • Çetinkale, S. G. ve Açıksöz, S. (2007) “Kentsel Peyzajda Geleneksel Dokunun Sürdürülebilirliği: Bartın Örneği”. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, Sayı 2, s.81-88.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2018) Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, (Mükerrer Resmi Gazete, Tarih: 18 Mart 2018, Sayı: 30364).
  • Ercan, G.S. (2018) “Zile Geleneksel Kent Dokusunda Sokak Çözümlemeleri”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi. Ersoy, Ş. (2016) 2015 Yılının Doğa Kaynaklı Afetleri “Dünya ve Türkiye, İstanbul, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/cb5590ed725b536_ ek.pdf [Erişim tarihi 15 Aralık 2019].
  • Federal Emergency Management Agency, FEMA. (2012) “E-74 / Reducing the Risks of Nonstructural Earthquake Damage- A Practical Guide”, http://www.fema.gov/earthquake-publications/fema-e-74-reducing-risks-nonstructural-earthquakedamage [Erişim tarihi 15 Aralık 2019].
  • Gökçe, O., Özden, Ş., ve Demir, A. (2008) Türkiye’de Afetlerin Mekansal ve İstatiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri, Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı.
  • İBB (2020) TC İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İtfaiye Daire Başkanlığı, Merkez İtfaiye Müdürlüğü. İstanbul Merdivenli Sokaklara ilişkin afet ve erişilebilirlik kapsamında değerlendirme. Tarih: 06.06.2020, Sayı: 69201763-180.99/678/25651.
  • İBB Atatürk Kitaplığı. (2019) “Merdivenlerden Akan Sel Suları”, Mimar Hüsrev Tayla Arşivi, Foto_035947, https://katalog.ibb. gov.tr/yordambt/yordam.php?aTumu=Foto_035947 [Erişim tarihi 15 Aralık 2019].
  • IBB-JICA. (2002) The Study on A Disaster Prevention / Mitigation Basic Plan in Istanbul including Seismic Microzonation in the Republic of Turkey. Final Report http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/ SubSites/DepremSite/PublishingImages/JICA_ENG.pdf [Erişim tarihi 15 Aralık 2019]
  • Kartal Belediyesi. (2018) “Kartal’ın Örnek Bir Projesi Daha Hayata Geçti”, https://www.kartal.bel.tr/tr/haberler/Habergoster. aspx?id=17247 [Erişim tarihi 05 Ocak 2020]. Kayra, C. (2009) İstanbul’un Yokuş ve Merdivenleri, İstanbul, Sel Yayıncılık.
  • Kılıç, A.(2013) “Türkiyede Yangın Güvenliğinin Yeterli Olmama Nedenleri”, Yangın ve Güvenlik. Sayı 162, s.8-14.
  • Köse, E. (1998) “Kentsel Alanlarda Kamu Kullanımlı Merdivenli Sokaklar: Beyoğlu İlçesi Örneği”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
  • Kuruçay, A. (2011) İstanbul’un Yüz Merdiveni, Istanbul’un Yüzleri Serisi, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür A.Ş.
  • Lagorio, H. J. (1990) Earthquakes: An Architect’s Guide to Nonstructural Seismic Hazards, New York, Wiley.
  • Munich RE. (2019) “Risks Posed by Natural Disasters”, https:// www.munichre.com/en/risks/natural-disasters-losses-aretrending-upwards.html#1995343501 [Erişim Tarihi 23 Kasım 2019]
  • Orman ve Su İşleri Bakanlığı. (2018) Araştırma Dairesi Başkanlığı Meteorolojik Afetler Şube Müdürlüğü, Meteorolojik Karakterli Doğal Afetler 2017 Yılı Değerlendirmesi, https://www. mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/2017MeteorolojikAfetlerD egerlendirmesi.pdf [Erişim tarihi 15 Aralık 2019].
  • Pervititch, J. (2000) Sigorta Haritalarında İstanbul, İstanbul, AxaOyak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Şehla, C. (2010) “Kentsel Mekân Tasarımında Merdivenli Sokaklar Üzerine Tipolojik Bir Yaklaşım”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
  • Taşke, N. (2002) “Stairways as Spatial Elements in an Urban Environment”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi.
  • TS 12576. (2012) TS 12576. Şehir içi yollar - Kaldırım ve yaya geçitlerinde ulaşılabilirlik için yapısal önlemler ve işaretlemelerin tasarım kuralları, Ankara, Türk Standartları Enstitüsü.
  • UN (United Nations). (2015) Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015–2030, https://www.unisdr.org/files/43291_ sendaiframeworkfordrren.pdf, [Erişim tarihi 15 Aralık 2019].
  • UN (United Nations). (2019) Economic and Social Council, Special edition: progress towards the Sustainable Development Goals, Report of the Secretary-General, s.17, https://undocs. org/E/2019/68 [Erişim tarihi 05 Şubat 2020].
  • UNDRR. (2019) “Turkey Disaster & Risk Profile (1990-2014)”, https://www.preventionweb.net/countries/tur/data [Erişim Tarihi 23 Kasım 2019].
  • UNISDR. (2017) How To Make Cities More Resilient, A Handbook For Local Government Leaders, A contribution to the Global Campaign 2010-2020, Geneva, United Nations.
  • Yücel, G. ve Arun, G. (2008) “Deprem ve Binalarda Strüktürel Olmayan Bileşen Sorunları”, Mimar İst, Sayı 30, s. 25-30.
  • Yücel, G. ve Arun, G. (2010) “Mevcut Yerleşimlerin Deprem için Fiziksel ve Sosyal Etkilenebilirliğinin Belirlenmesi: Avcılar Örneği. Megaron Dergisi, Sayı 1, s.23-32.
APA Yücel G, ciritci i (2020). Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. , 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
Chicago Yücel Gül,ciritci ilke Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. (2020): 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
MLA Yücel Gül,ciritci ilke Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. , 2020, ss.254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
AMA Yücel G,ciritci i Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. . 2020; 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
Vancouver Yücel G,ciritci i Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. . 2020; 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
IEEE Yücel G,ciritci i "Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği." , ss.254 - 269, 2020. 10.14744/MEGARON.2020.37108
ISNAD Yücel, Gül - ciritci, ilke. "Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği". (2020), 254-269. https://doi.org/10.14744/MEGARON.2020.37108
APA Yücel G, ciritci i (2020). Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. Megaron, 15(2), 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
Chicago Yücel Gül,ciritci ilke Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. Megaron 15, no.2 (2020): 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
MLA Yücel Gül,ciritci ilke Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. Megaron, vol.15, no.2, 2020, ss.254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
AMA Yücel G,ciritci i Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. Megaron. 2020; 15(2): 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
Vancouver Yücel G,ciritci i Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği. Megaron. 2020; 15(2): 254 - 269. 10.14744/MEGARON.2020.37108
IEEE Yücel G,ciritci i "Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği." Megaron, 15, ss.254 - 269, 2020. 10.14744/MEGARON.2020.37108
ISNAD Yücel, Gül - ciritci, ilke. "Merdivenli Sokaklar İçin Çoklu Afet Risk Değerlendirme ve Erişilebilirlik: İstanbul Örneği". Megaron 15/2 (2020), 254-269. https://doi.org/10.14744/MEGARON.2020.37108