Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri

Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 540 - 554 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30910/turkjans.625792 İndeks Tarihi: 22-11-2020

Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri

Öz:
Dünyanın pek çok bölgesinde, meyve örneklerindeki radyonüklitlerin radyasyon aktivitelerininbelirlenmesi ve bu aktivitelerden maruz kalınan yıllık etkin doz değerlerinin hesaplanması ile ilgiliaraştırmalar yapılmaktadır. Ancak, Cennet Hurması (Diospyros kaki L.) meyvesindeki radyonüklitlerinradyasyon aktivite düzeyleri hakkında yeterli miktarda veriye rastlanmamaktadır. Bu çalışmada Rizeilinde yetişen Cennet hurması örneklerinde doğal (${}^{238}U$, ${}^{232}Th$, ${}^{40}K$) ve yapay (${}^{137}Cs$) radyonüklitlerinaktivite konsantrasyonlarının belirlenmesi ve bu meyvenin tüketiminden yöre halkının maruzkalabilecekleri yıllık etkin doz değerlerinin hesaplanması amaçlanmıştır. Örneklerin analizi için yükseksaflıkta germanyum dedektörü (HPGe) ve gama spektrometre sistemi kullanılmış olup, örneklerdeki 238U,${}^{232}Th$, ${}^{137}Cs$ ve ${}^{40}K$ radyonüklitleri için ortalama aktivite konsantrasyonları sırasıyla 5.01±0.48 Bq $kg^{-1}$,5.87±0.93 Bq $kg^{-1}$, 21.25±0.74 Bq $kg^{-1}$ve 1438.69±22.14 Bq$kg^{-1}$ olarak bulunmuştur. Aynı radyonüklitleriçin ortalama yıllık etkin doz değerleri sırasıyla 0.632 µSv $y^{-1}$, 3.787 µSv $y^{-1}$, 0.774 µSv $y^{-1}$ve 24.976 µSv$y^{-1}$ olarak elde edilmiştir. Toplam yıllık etkin doz değerleri 18.215 µSv $y^{-1}$ile 45.990 µSv $y^{-1}$ aralığındahesaplanmıştır. Bu değerler, Birleşmiş Milletler Atomik Radyasyonun Etkileri Bilimsel Komitesi(UNSCEAR) tarafından belirtilen, insanların doğal radyoaktif kaynaklardan gıda yoluyla maruz kaldıklarıyıllık ortalama radyasyon dozu olan 0.29 mSv değerinden oldukça düşük olup halk sağlığı açısındanherhangi bir risk teşkil etmemektedir.
Anahtar Kelime:

Determination of Activity Concentrations of Natural and Artificial Radionuclides in Diospyros kaki L. Samples Grown in Rize Province and Annual Effective Dose Values

Öz:
In many regions of the world, researches are carried out to determine the radiation activities of radionuclides in fruit samples and to calculate the annual effective dose values exposed from these activities. However, there is not enough data about the radiation activity levels of radionuclides in the Diospyros kaki L. fruit. In this study it was aimed to determine the activity concentrations of natural (${}^{238}U$, ${}^{232}Th$, ${}^{40}K$) and artificial (${}^{137}Cs$) radionuclides in the Diospyros kaki L. samples grown in Rize province and to calculate the annual effective dose values that the local people are exposed from the consumption of this fruit. The high purity germanium detector (HPGe) and gamma spectrometry system were used for the analysis of the samples, and the average activity concentrations for the ${}^{238}U$, ${}^{232}Th$, ${}^{137}Cs$ and ${}^{40}K$radionuclides in the samples were found as 5.01±0.48 Bq $kg^{-1}$ , 5.87±0.93 Bq $kg^{-1}$ , 21.25±0.74 Bq kg-1 and 1438.69±22.14 Bq $kg^{-1}$ , respectively. The mean annual effective dose values for the same radionuclides were obtained as 0.632 µSv $y^{-1}$ , 3.787 µSv $y^{-1}$ , 0.774 µSv$y^{-1}$ and 24.976 µSv $y^{-1}$ , respectively. The total annual effective dose values were calculated between 18.215 µSv $y^{-1}$ and 45.990 µSv $y^{-1}$ . These values are considerably lower than the annual average radiation dose of 0.29 mSv, which is specified by the United Nation Scientific Committe on the Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR), to which people are exposed from natural radioactive sources in foodstuff, and poses no risk to public health.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anonim. 2016a. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 14. 05. 2020)
  • Anonim. 2016b. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Ürün Denge Tabloları. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 14. 05. 2020)
  • Anonim. 2017. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 10.07.2017).
  • Anonim. 2019. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Rize İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. (https://rize.tarimorman.gov.tr (Erişim tarihi: 12.08.2019).
  • Anonymous. 1989. International Atomic Energy Agency, 1989. Measurement of Radionuclides in Food and Environment, Technical Reports Series No: 295.
  • Anonymous. 2000. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation. Sources and Effects of Ionizing Radiation, UNSCEAR 2000 Report to the General Assembly, with Scientific Annexes Volume I: Sources, Annex B: Exposures From Natural Radiation Sources, United Nations, New York.
  • Anonymous. 2003. Chernobyl: assessment of radiological and health impacts. 2002 Update of Chernobyl: ten years on. Paris: Nuclear Energy Agency of the Organization for Economic Cooperation and Development, 2003.
  • Anonymous. 2004a. Agency for Toxic Substances and Disease Registry. Toxicological Profile for Cesium, Atlanta, Georgia.
  • Anonymous. 2004b. International Atomic Energy Agency, 2004. Division of Public Information, Report No: INISXA703, Radiation, people and the environment, Ford, J. (Ed.), Austria, Vienna.
  • Anonymous. 2004c. International Commission on Radiological Protection, 2004. Protecting people against radiation exposure in the aftermath of a radiological attack. Final TG draft.
  • Anonymous. 2008. Poptop Transplantable Photon Detector User Manual, Ortec Advanced Measurement Technology Inc., USA.
  • Anonymous. 2012. Compendium of Dose Coefficients based on ICRP Publication 60. ICRP Publication 119. Ann. ICRP 41(Suppl.).
  • Anonymous. 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/faostat/en/#data/ QC (Erişim tarihi: 28. 06. 2017).
  • Aktepe Tangu, N., Erenoğlu, B. ve Yalçınkaya, E. 2010. Bazı Trabzon hurması çeşitlerinin Yalova ekolojisindeki performansları. Bahçe, 39(2), 1‐8.
  • Al-Masri, S.M. and Abdul-aziz, A. 2007. First proficiency test for the determination of NORM in contaminated soil from the oil field. Accreditation and Quality Assurance,12, 249–256.
  • Aswood, M.S., Jaafar, M.S., and Salih, N. 2017. Estimation of annual effective dose due to natural radioactivity in ingestion of vegetables from Cameron Highlands, Malaysia. Environmental Technology & Innovation, 8, 96-102.
  • Butt, M.S., Sultan, M.T., Aziz, M., Naz, A., Ahmed, W., Kumar, N. and Imran, M. 2015. Persimmon (Diospyros kaki) fruit: hidden phytochemicals and health claims. EXCLI Journal, 4 (14): 542-561.
  • Caciolli, A. Depalo, R. and Rigato, V. 2019. A new study of the 10B(p,$alpha_{1}gamma$α1γ)7Be reaction from 0.35 to 1.8 MeV. The European Physical Journal A, 55, 1-6.
  • Çalışkan, G. ve Dirim, S.N. 2015. Freeze drying kinetics of Persimmon puree. Gıda, 40 (1): 9-14.
  • Harb, S. 2015. Natural radioactivity concentration and annual effective dose in selected vegetables and fruits. Journal of Nuclear and Particle Physics, 5(3): 70-73.
  • Jackson, D. 1986. The persimmon. “Alınmıştır: Temperate and subtropical fruit production. (ed) Monselise, S.P.. Butterworth, Wellington, New Zealand.
  • Kaplankıran, M. 2011. Subtropik Meyveler II (Ders Notları). Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Hatay (Yayımlanmamış).
  • Karaaslan, S. 2014. Trabzon Hurmasının mikrodalga ile kurutulmasında uygun kuruma modelinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9 (1): 8-15.
  • Keser, R. 2009. Rize İli Sahil Kumlarında ve Bazı Kayaçlarda Doğal Gama Radyoaktivite Seviyelerinin Belirlenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon, 162 s.
  • Khandaker, M.U., Mohd Nasir N.L., Asaduzzaman, K., Olatunji, M.A., Mohd Amin, Y., Abu Kassim, H., Bradley, D.A., Jojo, P.J. and Alrefae, T. 2016. Evaluation of radionuclides transfer from soil-to-edible flora and estimation of radiological dose to the Malaysian populace. Chemosphere, 154, 528‐536.
  • Kuzucu, F.C., 2003. Çanakkale-Lapseki Koşullarında Yetiştirilen Trabzon Hurmalarında Meyve Gelişimi, Olgunlaşma ve Depolama Karakteristikleri Üzerinde Araştırmalar. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Tekirdağ, 171 s.
  • Nasreddine, L., El Samad, O., Hwalla, N., Baydoun, R., Hamze M. and ParentMassin, D. 2008. Activity concentrations and mean annual effective dose from gamma emitting radionuclides in the Lebanese diet. Radiation Protection Dosimetry, 131(4), 545–550.
  • Onur, S. 1990. Trabzon hurması. Derim, 7 (1): 4- 47.
  • Onur, S. 1985. Trabzon hurması. Derim, 2 (2): 38-42.
  • Onur, C. ve Onur, S. 1997. Karadeniz Bölgesi Trabzon hurması (Diospyros kaki L.) Seleksiyonu. Derim, 14 (4): 146-156.
  • Öz, A.T. ve Özelkök, İ.S. 2003. “Moralı” Trabzon hurması (Diospyros kaki L.) meyvesinin burukluğunun giderilmesinde kuru buz uygulamasının etkisi. Bahçe, 32 (1-2): 7- 13.
  • Özcan, M. 2018. Türkiye'de Trabzon hurması (Diospyros kaki L.) yetiştiriciliğinin sorunları ve geleceği. Black Sea Journal of Agriculture, 1 (2): 38-43.
  • Özdemir, A. E., Toplu, C., Yıldız, E., Duman, C., Ünlü, M. 2014. Vainiglia Trabzon hurması çeşidinde soğukta muhafazanın burukluğu önlemeye etkisi. 6. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 22-25 Eylül, Bursa, s. 221-227.
  • Parmaksız, A, 2004. Gama Spektrometrik Yöntem ile Fosfojipsteki 226Ra, 232Th, 40K Aktivitelerinin Ölçülmesi. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fizik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 43 s.
  • Parseker Yönel, S, Uylaşer, V. ve Yonak, S. 2008. Trabzon hurmasının bileşimi ve besleyici değeri. Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs, Erzurum, s. 339- 342.
  • Salih, N. F. 2019. Determination of 226Ra, 232Th and 40K in teeth by use of gamma spectroscopy. Isotopes in Environmental and Health Studies, 55 (1) :80-91.
  • Sargın, S.A., Akçiçek, E. ve Selvi, S. 2013. An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alasehir (Manisa) in Turkey. Journal of Ethnopharmacology, 150 (3): 860-874.
  • Toplu, C., Özdemir, A.E., Yıldız, E., Coşkun, G., Güzel, U., Duman, C. ve Ünlü, M. 2016. Amankaki ve Vainiglia Trabzon Hurması Çeşitlerinde Etanol Uygulamalarının Burukluğu Önlemeye Etkisi. Bahçe Özel Sayı: 7. Uulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt I: Meyvecilik, 390-395.
  • Tuzcu, Ö. ve Yıldırım, B. 2000. Trabzon hurması (Diospyros kaki L) ve yetiştiriciliği. TÜBİTAK TARP Yayınları, Adana.
  • Vardal, E. 2009. Rize İli Pazar ve Ardeşen İlçelerinde Yetişen Trabzon Hurmalarının (Diospyros kaki L.) Seleksiyon Yolu ve Islahı. Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 59 s.
  • Yıldız, E., Kaplankiran, M. ve Toplu, C. 2012. Genetik kaynaklarımızda yer alan bir meyve türü: Yeșil hurma (Diospyros oleifera Cheng). Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17 (1): 41-46.
  • Ying, L., Brenna, R., Yuen, R. and Hoskins, C. 2015. Spectrum quantification of radium isotopes in hydraulic fracturing wastes. International Journal of Environmental Monitoring and Analysis, 3 (2-1): 7-10.
  • Yücecan, S. 2008. Optimal Beslenme. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı, Yayın No: 726, Ankara, Türkiye
APA Akcay N (2020). Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. , 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
Chicago Akcay Nilay Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. (2020): 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
MLA Akcay Nilay Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. , 2020, ss.540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
AMA Akcay N Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. . 2020; 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
Vancouver Akcay N Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. . 2020; 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
IEEE Akcay N "Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri." , ss.540 - 554, 2020. 10.30910/turkjans.625792
ISNAD Akcay, Nilay. "Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri". (2020), 540-554. https://doi.org/10.30910/turkjans.625792
APA Akcay N (2020). Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3), 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
Chicago Akcay Nilay Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7, no.3 (2020): 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
MLA Akcay Nilay Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, vol.7, no.3, 2020, ss.540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
AMA Akcay N Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 2020; 7(3): 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
Vancouver Akcay N Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 2020; 7(3): 540 - 554. 10.30910/turkjans.625792
IEEE Akcay N "Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri." Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7, ss.540 - 554, 2020. 10.30910/turkjans.625792
ISNAD Akcay, Nilay. "Rize İlinde Yetişen Cennet Hurması Örneklerinde Doğal ve Yapay Radyonüklitlerin Aktivite Konsantrasyonlarının Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Değerleri". Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7/3 (2020), 540-554. https://doi.org/10.30910/turkjans.625792