Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 163 - 170 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/jaren.2020.13008 İndeks Tarihi: 25-11-2020

Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme

Öz:
Hemodiyaliz tedavisi uygulanan bireylerde sık görülen kserostomi, ağız kuruluğunun subjektif algısıdır. Sakız çiğneme yöntemi, ağız kuruluğunun tedavisinde kullanılan nonfarmakolojik tedavi yöntemlerinden biridir.Hemodiyaliz uygulanan bireylerde ağız kuruluğu üzerine sakız çiğnemenin etkisini değerlendir-mektir. Tarama, yıl sınırlaması olmaksızın Science Direct, Web of Science, Springer Link, The Networked Digital Library of Theses & Dissertations, Ovid, CINAHL, Pubmed, Cochrane library, Proquest, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi, ULAKBIM veri tabanlarında yapılmıştır. Derleme Cochrane sistematik derleme kılavuzuna ve dahil etme ve dışlanma kriterleri PICOS yöntemine göre belirlenmiştir. Çalışmaya, randomize kontrollü, yarı deneysel ve pre-post test, beş çalışma dahil edilmiştir. Çalışmalarda sakız çiğnemenin ağız kuruluğuna, susamaya, aşırı hidrasyon ve interdiyalitik kilo alımına etkisi değerlendirilmiştir. Hastalardan sakız çiğnemeleri dört çalışmada ağız kuruluğu ya da susama hissettiklerinde ve bir çalışmada hemodiyaliz sırasında istenmiştir. Çalışmalarda sakız çiğneme süreleri, 10-20 dakika arasında değişmekte ve bir çalışmada ise süre belirtilmemiştir. Sakız çiğneme sıklığı, iki çalışmada günde en az altı kez, bir çalışmada günde en az üç kez, bir çalışmada hemodiyaliz seansı sırasında uygulandığı için günde dört kez ve bir çalışmada ise sıklık belirtilmemiştir. Ağız kuruluğu kserostomi envanteri ve araştırmacı tarafından hazırlanan form ile değerlendirilmiştir. Bu derlemenin sonucunda, sakız çiğnemenin ağız kuruluğu üzerinde olumlu bir etkiye sahip oldu-ğu gösterilmiştir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Akpolat T, Utaş C. Böbrek Yetmezliği: Genel Bilgiler. In: Akpolat T, Utaş C, editors. Hemodiyaliz Hekimi El Kitabı. Ceylan Ofset: Samsun; 2009. p. 1-20.
  • 2. Karadakovan A, Aslan FE. Üriner Sistem Hastalıkları. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Adana: Nobel Tıp Kitabevi; 2010. p. 919-75.
  • 3. O’Lone E, Connors M, Masson P, Wu S, Kelly PJ, Gillespie D, et al. Cognition in people with end-stage kidney disease treated with hemodialysis: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Kidney Diseases. 2016;67(6):925-35. [CrossRef]
  • 4. Davison SN, Jhangri GS. Impact of pain and symptom burden on the health-related quality of life of hemodi-alysis patients. Journal of pain and symptom manage-ment. 2010;39(3):477-85. [CrossRef]
  • 5. Dioguardi M, Caloro GA, Troiano G, Giannatempo G, Laino L, Petruzzi M, et al. Oral manifestations in chro-nic uremia patients. Renal failure. 2016;38(1):1-6. [CrossRef]
  • 6. Teratani G, Awano S, Soh I, Yoshida A, Kinoshita N, Hamasaki T, et al. Oral health in patients on haemodi-alysis for diabetic nephropathy and chronic glomerulo-nephritis. Clinical oral investigations. 2013;17(2):483-9. [CrossRef]
  • 7. Mansouri A, Vahed AS, Dehghanmehr S, Nooraien S. A Comparative Study on the Effect of Sugar-Free Gum with Sugar-Free Candies on Xerostomia in the Patients Undergoing Hemodialysis Indo American Journal of Pharmaceutical Sciences. 2017;4(12):4459-66.
  • 8. Bergdahl M, Bergdahl J. Low unstimulated salivary flow and subjective oral dryness: association with medication, anxiety, depression, and stress. Journal of Dental Research. 2000;79(9):1652-8. [CrossRef]
  • 9. Gómez-Moreno G, Guardia J, Aguilar-Salvatierra A, Cabrera-Ayala M, de-Val JEM-S, Calvo-Guirado JL. Effectiveness of malic acid 1% in patients with xerosto-mia induced by antihypertensive drugs. Medicina oral, patologia oral y cirugia bucal. 2013;18(1):e49. [CrossRef]
  • 10. López-Pintor R-M, López-Pintor L, Casañas E, de Arriba L, Hernández G. Risk factors associated with xerosto-mia in haemodialysis patients. Medicina oral, patolo-gia oral y cirugia bucal. 2017;22(2):e185. [CrossRef]
  • 11. Hopcraft M, Tan C. Xerostomia: an update for clinici-ans. Australian Dental Journal. 2010;55(3):238-44. [CrossRef]
  • 12. Orellana M, Lagravère M, Boychuk DG, Major P, Flores-Mir C, Ortho C. Prevalence of xerostomia in population-based samples: a systematic review. Journal of Public Health Dentistry. 2006;66(2):152-8. [CrossRef]
  • 13. Murtagh FE, Addington-Hall J, Edmonds P, Donohoe P, Carey I, Jenkins K, et al. Symptoms in the month before death for stage 5 chronic kidney disease patients managed without dialysis. Journal of Pain and Symptom Management. 2010;40(3):342-52. [CrossRef]
  • 14. de la Rosa García E, Padilla AM, Romo SA, Ramírez MAB. Oral mucosa symptoms, signs and lesions, in end stage renal disease and non-end stage renal disease diabetic patients. Medicina oral, patología oral y cirugía bucal Ed inglesa. 2006;11(6):3.
  • 15. Thong MS, van Dijk S, Noordzij M, Boeschoten EW, Krediet RT, Dekker FW, et al. Symptom clusters in inci-dent dialysis patients: associations with clinical variab-les and quality of life. Nephrology Dialysis Transplantation. 2008;24(1):225-30. [CrossRef]
  • 16. Bossola M, Tazza L. Xerostomia in patients on chronic hemodialysis. Nature reviews Nephrology. 2012;8(3): 176. [CrossRef]
  • 17. Azizi A, Lawaf S, Najafi M. Comparison of the Effect of different chewing gums and one mouth wash on the amount and ph of Saliva in Healthy individuals. Journal of Dentistry, Shiraz University of Medical Sciences. 2007;8(3):42-9.
  • 18. Porcu M, Fanton E, Zampieron A. Thirst distress and interdialytic weight gain: a study on a sample of hae-modialysis patients. Journal of Renal Care. 2007;33(4):179-81. [CrossRef]
  • 19. Fan W-F, Zhang Q, Luo L-H, Niu J-Y, Gu Y. Study on the clinical significance and related factors of thirst and xerostomia in maintenance hemodialysis patients. Kidney and Blood Pressure Research. 2013;37(4-5):464-74. [CrossRef]
  • 20. Karami NM, Hoseinzadeh S, Taheri S. The comparison between the effects of two saliva stimuli and ordinary chewing gums on xerostomia in hemodialysis patients. Majallah-I-Dandanpızıshkı. 2011;22(4):255-61.
  • 21. Higgins J. Green S. Cochrane handbook for systematic reviews of interventions Version 5.1. 0. The Cochrane Collaboration. Confidence intervals. 2011.
  • 22. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine. 2009;151(4):264-9. [CrossRef]
  • 23. Higgins J, Altman D, Sterne J. Chapter 8: Assessing risk of bias in included studies. In: Higgins J, Churchill R, Chandler J, Cumpston M, editors. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions version 520 (updated June 2017): Cochrane; 2017.
  • 24. Said H, Mohammed H. Effect of Chewing Gum on Xerostomia, Thirst and Interdialytic Weight Gain in Patients on Hemodialysis. Life Science Journal-Acta Zhengzhou University Overseas Edition. 2013;10(1):3492-502.
  • 25. Bots CP, Brand HS, Veerman EC, Valentijn-Benz M, Van Amerongen BM, Nieuw Amerongen AV, et al. The management of xerostomia in patients on haemodialy-sis: comparison of artificial saliva and chewing gum. Palliative Medicine. 2005;19(3):202-7. [CrossRef]
  • 26. Duruk N, Eser I. The Null Effect of Chewing Gum During Hemodialysis on Dry Mouth. Clinical nurse specialist CNS. 2016;30(5):E12-23. [CrossRef]
  • 27. Jagodzinska M, Zimmer-Nowicka J, Nowicki M. Three months of regular gum chewing neither alleviates xerostomia nor reduces overhydration in chronic hemodialysis patients. Journal of Renal Nutrition. 2011;21(5):410-7. [CrossRef]
  • 28. Bots CP, Brand HS, Veerman EC, Korevaar JC, Valentijn-Benz M, Bezemer PD, et al. Chewing gum and a saliva substitute alleviate thirst and xerostomia in patients on haemodialysis. Nephrology, Dialysis, Transplantation. 2005;20(3):578-84. [CrossRef]
  • 29. Guyton AC, Hall JE, Çavuşoğlu H, Yeğen BÇ, Aydın Z, Alican İ. Tıbbi fizyoloji: Nobel Tıp Kitabevleri; 2007.
  • 30. Büyükakyüz N, Öztürk M. Tükürüğün Yapısı ve Tanı Açısından Önemi. Turkiye Klinikleri Dishekimligi Bilimleri Dergisi. 2012;18(2).
  • 31. Karami-Nogourani M, Kowsari-Isfahan R, Hosseini-Beheshti M. The effect of chewing gum’s flavor on salivary flow rate and pH. Dental Research Journal. 2011;8(Suppl1):S71. [CrossRef]
  • 32. Dawes C, Macpherson L. Effects of nine different chewing-gums and lozenges on salivary flow rate and pH. Caries Research. 1992;26(3):176-82. [CrossRef]
  • 33. Ribelles ML, Guinot FJ, Mayné RA, Bellet LD. Effects of xylitol chewing gum on salivary flow rate, pH, buffering capacity and presence of Streptococcus mutans in saliva. European journal of paediatric dentistry: official journal of European Academy of Paediatric Dentistry. 2010;11(1):9-14.
  • 34. Bots C, Brand H, Veerman E, Van Amerongen B, Amerongen AN. Preferences and saliva stimulation of eight different chewing gums. International Dental Journal. 2004;54(3):143-8. [CrossRef]
APA YANGÖZ Ş, KARAKUŞ Z, Ozer Z (2020). Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. , 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
Chicago YANGÖZ Şefika Tuğba,KARAKUŞ Zeynep,Ozer Zeynep Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. (2020): 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
MLA YANGÖZ Şefika Tuğba,KARAKUŞ Zeynep,Ozer Zeynep Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. , 2020, ss.163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
AMA YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. . 2020; 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
Vancouver YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. . 2020; 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
IEEE YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z "Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme." , ss.163 - 170, 2020. 10.5222/jaren.2020.13008
ISNAD YANGÖZ, Şefika Tuğba vd. "Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme". (2020), 163-170. https://doi.org/10.5222/jaren.2020.13008
APA YANGÖZ Ş, KARAKUŞ Z, Ozer Z (2020). Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. Journal of Academic Research in Nursing, 6(1), 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
Chicago YANGÖZ Şefika Tuğba,KARAKUŞ Zeynep,Ozer Zeynep Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. Journal of Academic Research in Nursing 6, no.1 (2020): 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
MLA YANGÖZ Şefika Tuğba,KARAKUŞ Zeynep,Ozer Zeynep Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. Journal of Academic Research in Nursing, vol.6, no.1, 2020, ss.163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
AMA YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. Journal of Academic Research in Nursing. 2020; 6(1): 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
Vancouver YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme. Journal of Academic Research in Nursing. 2020; 6(1): 163 - 170. 10.5222/jaren.2020.13008
IEEE YANGÖZ Ş,KARAKUŞ Z,Ozer Z "Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme." Journal of Academic Research in Nursing, 6, ss.163 - 170, 2020. 10.5222/jaren.2020.13008
ISNAD YANGÖZ, Şefika Tuğba vd. "Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerde Sakız Çiğnemenin Ağız Kuruluğuna Etkisi: Sistematik Derleme". Journal of Academic Research in Nursing 6/1 (2020), 163-170. https://doi.org/10.5222/jaren.2020.13008