COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı

Sakarya, Sibel; Unal, Belgin; Ergin, Isil; Inandi, Tacettin

COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı

Tacettin İNANDI, (Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Bölümü, Hatay, Türkiye)

Sibel SAKARYA, (Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Belgin ÜNAL, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Bölümü, İzmir, Türkiye)

Işıl ERGİN (Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Bölümü, İzmir, Türkiye)

Sağlık ve Toplum

2 2

Yıl: 2020 Cilt: 30 Sayı: Özel Sayı Sayfa Aralığı: 27 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-10-2020

COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı

Öz:

COVID-19 salgını hızla ilerleyen, insan sağlığını olumsuz etkileyebilecekve hızlı müdahale edilmesi gereken akut halk sağlığı olayıdır.Henüz etkin tedavisi ve aşısı olmayan ve kolay bulaşabilen böylebir salgını önlemek ve kontrol altına almak; salgının her evresinderisk değerlendirmesi yapmayı, müdahalelerin gözden geçirilmesini,zaman zaman önlemlerin güçlendirilip, gevşetilmesini gerektirmektedir.Bu yazıda risk değerlendirilmesi kavramı ele alınmış, ardındanülkemizde yerel düzeyde uygulamak üzere, uluslararası rehberlergözden geçirilerek COVID-19 salgınının yükselme ve iniş dönemlerindekullanılabilecek risk göstergeleri ile bu riski yönetmek içingerekli olan müdahale göstergeleri incelenmiştir. İl düzeyinde kararvericilerin kendi durumlarını değerlendirirken dikkate alabileceklerideğişkenler sunulmuştur. Salgının kontrolüne yönelik müdahalelereyön vermede gerekli olan risk değerlendirmesinin yapılabilmesiiçin, uzman ekiplerin oluşturulması, sektörler ve kurumlar arasıişbirliği, doğru soruların sorulması, salgınla ilgili bilgilerin erişilebilirve şeffaf olması, etkin bir risk iletişiminin ve toplum katılımınıngerekliliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelime:

Risk Assessment Approach for Decision Makers Specific to the COVID-19 Outbreak

Öz:

The COVID-19 epidemic is an acute public health event that is rapidly progressing, which can adversely affect human health and requires rapid intervention. In order to prevent and control such an epidemic that does not yet have an effective treatment and vaccine and can be transmitted easily, it is necessary to make risk assessments, review interventions, and strengthen and relax the measures from time to time. In this article, the concept of risk assessment is discussed, and then, the international guidelines are reviewed and the risk indicators that can be used during the ups and downs of the COVID-19 outbreak and the intervention indicators required to manage this risk are examined. Variables that can be considered when evaluating their own situation at the provincial level are presented. In order to carry out the risk assessment required to direct the interventions to control the outbreak, it was emphasized that expert teams need to be formed, cooperation between sectors and institutions should be established, the right questions should be asked, information about the outbreak should be accessible and transparent, and effective risk communication and community participation should be assured.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

[1] W. H. Organization, Rapid Risk Assessment of Acute Public Health Events. 2012.
[2] World Health Organization, Managing epidemics. 2018.
[3] World Health Organization, “Risk assessment,” 2020. Accessed: May 27, 2020. [Online]. Available: https://www. who.int/publications-detail/risk-.
[4] ECDC, European Centre for Disease Prevention and Control.Technical Document:Operational guidance on rapid risk assessment methodology. 2011.
[5] C. Rivers et al., “Public Health Principles for a Phased Reopening During COVID-19: Guidance for Governors 2 AUTHORS,” 2020.
[6] S. Gottlieb, C. Rivers, M. B. Mcclellan, L. Silvis, and C. Watson, “National Coronavirus Response A ROAD MAP TO REOPENING,” 2020.
[7] Wikipedia, “Basic reproduction number - Wikipedia.” https://en.wikipedia.org/wiki/Basic_reproduction_number (accessed May 27, 2020).
[8] and the N. C. I. Centers for Disease Control and Prevention, “Implementation of Mitigation Strategies for Communities with Local COVID-19 Transmission.” https://www. cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/downloads/community-mitigation- strategy.pdf (accessed May 27, 2020).
[9] World Health Organization, “Guidance for the use of the WHO Mass Gatherings Sports: addendum risk assessment tools in the context of COVID-19.” https://www.who. int/who-documents-detail/guidance-for-the-use-of-the-whomass- gatherings-sports-addendum-risk-assessment-toolsin- the-context-of-covid-19 (accessed May 27, 2020).
[10] World Health Organization, “How to use WHO risk assessment and mitigation checklist for Mass Gatherings in the context of COVID-19.” https://www.who.int/publications- detail/how-to-use-who-risk-assessment-and-mitigation- checklist-for-mass-gatherings-in-the-context-of-covid-19 (accessed May 27, 2020).
[11] World Health Organization, “How to use the WHO mass gathering religious addendum risk assessment tool in the context of COVID-19.” https://www.who.int/publications- detail/how-to-use-the-who-mass-gathering-religiousaddendum- risk-assessment-tool-in-the-context-of-covid-19 (accessed May 27, 2020).
[12] Sağlık Bakanlığı, “COVID-19 (SARS-CoV-2 ENFEKSİ- YONU) REHBERİ.”
[13] “Guidance for the use of the WHO Mass Gatherings Sports: addendum risk assessment tools in the context of COVID-19.” https://www.who.int/who-documents-detail/ guidance-for-the-use-of-the-who-mass-gatherings-sportsaddendum- risk-assessment-tools-in-the-context-of-covid-19 (accessed May 27, 2020).
[14] Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, “Türkiye’de Hazırlıklılık ve Yanıt: 56. Gün Değerlendirmesi - Yeni Koronavirüs Hastalığı 2019.” https://korona.hasuder.org.tr/turkiyede-hazirliklilik- ve-yanit-56-gun-degerlendirmesi/ (accessed May 27, 2020).
[15] H. DURAN, “DEVLETLERİN KORONAVİRÜSLE KARŞILAŞTIRMALI MÜCADELE STRATEJİLERİ ANALiZ.” [16] Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, “Bu belge 5070 sayılı elektronik imza kanuna göre güvenli elektronik imza ile imzalanmıstır. Evrakın elektronik imzalı suretine http://e-belge. saglik.gov.tr adresinden b2d2d3de-59c3-4d17-bd94-a- 19fe1af9356 kodu ile erişebilirsiniz.,” vol. 0, no. 312, p. 97577848, 2011, doi: 10.1016/j.physc.2010.11.001.
[17] Wikipedia, “Knowledge-based decision making - Wikipedia.” https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge-based_decision_ making (accessed May 27, 2020).
[18] UNAIDS, “Rights in the time of COVID-19 — Lessons from HIV for an effective, community-led response | UNAIDS.” https://www.unaids.org/en/resources/documents/2020/ human-rights-and-covid-19 (accessed May 27, 2020).
[19] World Health Organization, “WHO | Global Strategy for Women’s, Children’s and Adolescent’s Health & Every Woman Every Child Initiative.” https://www.who.int/life- course/partners/global-strategy/en/ (accessed May 27, 2020).
[20] L. Villadiego, “Spaniards find beauty in helping each other amid COVID-19 crisis | Europe | Al Jazeera.” https:// www.aljazeera.com/indepth/features/spaniards-find-beauty- helping-covid-19-crisis-200319105933362.html (accessed May 27, 2020).

APA	Inandi T, Sakarya S, Unal B, Ergin I (2020). COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. , 27 - 38.
Chicago	Inandi Tacettin,Sakarya Sibel,Unal Belgin,Ergin Isil COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. (2020): 27 - 38.
MLA	Inandi Tacettin,Sakarya Sibel,Unal Belgin,Ergin Isil COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. , 2020, ss.27 - 38.
AMA	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. . 2020; 27 - 38.
Vancouver	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. . 2020; 27 - 38.
IEEE	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I "COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı." , ss.27 - 38, 2020.
ISNAD	Inandi, Tacettin vd. "COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı". (2020), 27-38.

APA	Inandi T, Sakarya S, Unal B, Ergin I (2020). COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. Sağlık ve Toplum, 30(Özel Sayı), 27 - 38.
Chicago	Inandi Tacettin,Sakarya Sibel,Unal Belgin,Ergin Isil COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. Sağlık ve Toplum 30, no.Özel Sayı (2020): 27 - 38.
MLA	Inandi Tacettin,Sakarya Sibel,Unal Belgin,Ergin Isil COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. Sağlık ve Toplum, vol.30, no.Özel Sayı, 2020, ss.27 - 38.
AMA	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. Sağlık ve Toplum. 2020; 30(Özel Sayı): 27 - 38.
Vancouver	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı. Sağlık ve Toplum. 2020; 30(Özel Sayı): 27 - 38.
IEEE	Inandi T,Sakarya S,Unal B,Ergin I "COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı." Sağlık ve Toplum, 30, ss.27 - 38, 2020.
ISNAD	Inandi, Tacettin vd. "COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı". Sağlık ve Toplum 30/Özel Sayı (2020), 27-38.