On üçüncü yüzyılın büyük astronomlarından Ebû Ali el-Hasan el-Merrâküşî birçok astronomi aletinin yapım ve kullanımkılavuzunu barındıran Câmi‘u’l-mebâdî ve’l-gâyât fî ilmi’l-mîḳât (A’dan Z’ye Mîkât İlmi Ansiklopedisi) isimli eserin yazarıdır.Bu makalede, söz konusu eserde zerkâliyye adı verilen aletin yapımına ilişkin kılavuzu çevrilmiş, dayandığı çalışma prensibiincelenmiş ve günümüz okuyucusuna yönelik olarak matematiksel yorumu yapılmıştır. Genel hatlarıyla bütün düzlemusturlaplar, her bir enlem için ayrı ayrı oluşturulmuş diskler yardımıyla ölçüm yapabilmektedirler. Bu makalede ela aldığımızdisk ise özellikle Endülüslü astronom Zerkâlî (ö. 493/1100) tarafından geliştirilmiş olup İslam astronomisine özgü olan,her enlemde ölçüm yapmayı mümkün kılan zerkâliyye ya da Batı’da bilinen adı ile safîhaya ilişkindir. Enlemden bağımsızçalışabilmesi sebebiyle de günümüzde evrensel usturlap olarak nitelendirilmiştir. Merrâküşî’nin kendi çağında zerkâliyye adıverilen bu evrensel diski ele almış olması, bir bakıma İslam bilim havzaları arasında bilginin aktarımı ve dolaşımının anlaşılmasıhususunda somut bir örnektir ve bu yönüyle de makalemizde değerlendirilmiştir. Makalede Merrâküşî’nin eserinin konusu veönemi, evrensel usturlabın izdüşüm prensibi modern gösterimleri ve matematiksel açıklamaları ele alınmıştır. Ayrıca aletinçizimi için gerekli formüller oluşturulmuş ve Fransa Milli Kütüphanesi (Or. No.2507-2508) kayıtlı Paris nüshası kullanılarakaletin bu ilişkilere dayalı çizimi yapılmıştır. Alet üzerinde yer alan yıldız ve kopça ay isimleri de türetilen tablolar halindesunulmuştur. Son olarak farklı nüshalar karşılaştırılarak metin çevirisine ve yorumuna yer verilmiştir