Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u
Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1561 - 1591 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2020.891 İndeks Tarihi: 22-12-2020
Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u
Öz: Osmanlı Donanma Cemiyeti (Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti), 1909-1919yılları arasında faaliyet yürüten millî bir cemiyettir. Döneminde vatanın korunması ve kurtarılmasıyolunda maddi-manevi büyük gayretler göstermiştir. Başta Osmanlı donanmasını güçlendirmeküzere ekonomik, ticari, sosyal, kültürel pek çok faaliyeti gerçekleştirmiş ve millî bir cemiyet olaraktarihin kendisine yüklediği misyonu başarıyla yerine getirmiştir.Millî Edebiyat (1911-1923) Döneminin önemli aydınlarından olan Aka Gündüz (1885-1958), II.Meşrutiyet sonrası yıllarda aksiyoner kimliğiyle de öne çıkar. Milliyetçi, Türkçü bir çizgide yer alanAka Gündüz, kalemini, Osmanlı Devleti’nin kurtuluşu ve yeni Türk Devleti’nin kuruluşu yolundakorkusuzca kullanır. 1910’lu yıllarda Donanma Cemiyeti’ne yardım kampanyalarında da ön saftadır.Bu bağlamda dönemin önemli devlet adamlarından Gazi Ahmet Muhtar Paşa ve Mehmet SaitPaşa’ya hitaben ve her iki devlet adamını da Donanma Cemiyeti’ne yardım etme konusunda sert birüslupla uyardığı iki ‘açık mektup’ yazar. 13 Ocak 1914 ve 18 Ocak 1914 tarihli bu iki açık mektubu,Gündüz’ün dönemin içerisinde sergilediği millî refleksler bağlamında değerlendirmek gerekir.Çalışmamızda, Aka Gündüz’ün tarihsel belge niteliği taşıyan iki açık mektubu ‘çeviri yazı’ olarakverilmiştir. Mektuplar, 1914’te Donanma Cemiyeti etrafında gelişen olaylar bağlamında ele alınmışve içerdiği özellikler bakımından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime: Aka Gündüz's Two ‘Open Letters’ About the Aid to Ottoman Naval Society
Öz: Ottoman Naval Society (Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti) was a national society operating between 1909-1919. During the period, it made a great material and moral efforts for the protection and liberation of homeland. It carried out many economic, commercial, social and cultural activities, especially strengthening the Ottoman navy and as a national society, fulfilled the mission imposed by history successfully. Aka Gündüz (1885-1958), one of the important intellectuals of the National Literature Period (1911- 1923), also stood out with his activist identity, in the years following Second Constitutional Monarchy. Aka Gündüz, who has a nationalist and Turkist line, used his pen fearlessly in the way of the liberation of the Ottoman Empire and the establishment of the new Turkish state. He was also at the forefront in the aid campaigns for the Naval Society in 1910s. In this context, he wrote two ‘open letters’ to Gazi Ahmet Muhtar Pasha and Mehmet Sait Pasha, who were the important statesmen of the period, and he warned both statesmen with a strong tune to make them help the Naval Society.These two open letters dated January 13, 1914 and January 18, 1914 should be considered in the context of the national reflexes that Gündüz displayed during the period. In our study, two open letters of Aka Gündüz, which are historical documents, are given as transcription texts. The letters were dealt with in the context of the events that took place around the Naval Society in 1914 and were evaluated in terms of their characteristics.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKA GÜNDÜZ, Zenginler Cedveli 1: Gazi Muhtar Paşa Hazretlerine Açık Mektup, Amedi Matbaası, İstanbul 1332/1916.
- AKA GÜNDÜZ, Zenginler Cedveli 2: Ebu Hâtırât Said Paşa Hazretlerine Açık Mektup, Amedi Matbaası, İstanbul 1332/1916.
- AKTAR, Yücel, İkinci Meşrutiyet Dönemi Öğrenci Olayları (1908-1918), Gündoğan Yayınları, Ankara 1999.
- ALVER, Köksal, “Mektubun Sosyo-Politiği Üzerine Bir Deneme”, Hece: Mektup Özel Sayısı, S.114/115/116, Haziran/Temmuz/Ağustos 2006, s.73-75.
- AYDIN, Hakan, “Millî Mücadele’de Kemalist Anadolu’nun Mizah Organı: Anadolu’da Peyâm-ı Sabah (1921-1922)”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.22, 2009, s.101-115.
- AYSAL, Necdet, “Osmanlı Donanma Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), S.50, Temmuz 2017, s.1-23.
- AYSAL, Necdet, “Belge Transkripsiyonu: Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.62, Bahar 2018, s.417-426.
- BULUT, Sedef, “Donanma-yı Muavenet-i Milliye Cemiyeti: İzmit Müstakil Livası Şubesinin Çalışmaları”, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Sempozyumu-II Bildirileri, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli 2016, s.959-967,
- CAN TUNALI, Ayten, “Aydın Vilayetinde Donanma Cemiyeti’ne Yapılan Yardımlarla İlgili Bir Belge”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C.25, S.39, 2006, s.161-169.
- DİNÇER, Hasan, “Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti’nin Kültürel Faaliyetleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), S.30, Eylül 2016, s.474-495.
- DOĞAN, Abide, Aka Gündüz, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1989.
- DOMMCN, Taht-ı Himâye-i Füyûzât-vâye-i Hazret-i Padişahîde Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti Nizânmnâme-i Esâsîsi ve Usûl-i Cibâyet Talimâtnâmesi, Edeb Matbaası, İstanbul 1327 (1311).
- ERCAN, Gamze-Tülay Ercoşkun, “Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti’nin Diyarbekir Hanımlar Şubesinin Kuruluşu ve Faaliyetleri (Aralık 1910-Ocak 1911)”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C.37, S.64, 2018, s.309-322.
- GÖK, Nurşen, “Donanma Cemiyeti’nin Anadolu’da Örgütlenmesine İlişkin Gözlemler”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.27, S.43, 2008, s.77-94.
- KAVCAR, Cahit-Ferhan Oğuzkan-Özlem Aksoy, Yazılı ve Sözlü Anlatım, Anı Yayıncılık, Ankara 2004.
- KURŞUN, Zekeriya, “Said Paşa, Küçük”, İslam Ansiklopedisi, C.35, TDV Yayınları, İstanbul 2008, s.576-578.
- KUTAY, Cemal, Bilinmeyen Tarihimiz-3, Dizerkonca Matbaası, İstanbul 1974.
- OKTAY, Metin, Aka Gündüz’ün Hayatı, Sanatı ve Eserleri. (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi), Konya 2008.
- ÖKSÜZ, Melek, “ ‘Trabzon’da Meşveret’ Gazetesine Göre Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti Trabzon Şubesi ve Faaliyetleri”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S.16, Bahar 2014, s.115-155.
- ÖZÇELİK, Selahattin, Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
- SARICA, Salih-Mustafa Gündüz, Güzel Konuşma Yazma: Kompozisyon, Fil Yayınevi, İstanbul 1997.
- SARISIR, Serdar-Cafer Güler, “Bir Kamuoyu Oluşturma ve Siyaset Yapma Aracı Olarak Türk Siyasi Hayatında Açık Mektuplar (1938-1950)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.37, S.64, 2018, s.347-368.
- UÇAROL, Rifat, “Gazi Ahmed Muhtar Paşa”, İslam Ansiklopedisi, C.13, TDV Yayınları, İstanbul 1996, s.445-448.
- UĞURCAN, Sema, “Aka Gündüz”, Türk Dili, C.LIV, S.427, Temmuz 1987, s.33-44.
- UĞURCAN, Sema, “Aka Gündüz”, İslam Ansiklopedisi, C.2, TDV Yayınları, İstanbul 1989, s.208-209.
- URAZ, Murat, Aka Gündüz: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Eserlerinden Parçalar, Sühulet Kitabevi, İstanbul 1938.
- YÜCEBAŞ, Hilmi, “Aka Gündüz’e Dair”. Bütün Cepheleriyle Aka Gündüz: Hayatı-HatıralarıEserleri, Haz.: Hilmi Yücebaş, Ahmet Halit Yaşaroğlu Kağıtçılık ve Kitapçılık, İstanbul 1959, s.3-8.
APA | DEMİR A (2020). Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. , 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
Chicago | DEMİR AHMET Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. (2020): 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
MLA | DEMİR AHMET Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. , 2020, ss.1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
AMA | DEMİR A Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. . 2020; 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
Vancouver | DEMİR A Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. . 2020; 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
IEEE | DEMİR A "Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u." , ss.1561 - 1591, 2020. 10.9737/hist.2020.891 |
ISNAD | DEMİR, AHMET. "Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u". (2020), 1561-1591. https://doi.org/10.9737/hist.2020.891 |
APA | DEMİR A (2020). Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. History Studies, 12(4), 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
Chicago | DEMİR AHMET Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. History Studies 12, no.4 (2020): 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
MLA | DEMİR AHMET Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. History Studies, vol.12, no.4, 2020, ss.1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
AMA | DEMİR A Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. History Studies. 2020; 12(4): 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
Vancouver | DEMİR A Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u. History Studies. 2020; 12(4): 1561 - 1591. 10.9737/hist.2020.891 |
IEEE | DEMİR A "Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u." History Studies, 12, ss.1561 - 1591, 2020. 10.9737/hist.2020.891 |
ISNAD | DEMİR, AHMET. "Aka Gündüz’ün Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne Yardım Hususunda İki ‘Açık Mektup’u". History Studies 12/4 (2020), 1561-1591. https://doi.org/10.9737/hist.2020.891 |