Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi
Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 431 - 450 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21324/dacd.711784 İndeks Tarihi: 23-12-2020
Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi
Öz: Yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra önemli seviyelere ulaşan insan kaynaklı doğa tahribatının uzun bir süre daha dünyagündemini meşgul edeceği görünüyor. Dünya nüfusundaki ve buna bağlı olarak enerji ve besin gereksinimindeki artış doğal kaynaklarüzerindeki baskıları ve tahribatları da arttırmıştır. Bu baskı ve tahribatlar ekosistemlerin işleyişinde önemli aksaklıklara ve doğaldengede kimi zaman geriye dönülemez bozulmalara neden olmaktadır. Bu çalışmada, Yusufeli Barajı’nın yapım ve üretim süreçlerindeortaya çıkan antropojenik baskıların belirlenmesi amaçlanmıştır. Kılıçkaya, Öğdem ve Yusufeli bölgeleri Yusufeli Barajı’ndanetkilendikleri için çalışma alanı olarak seçilmişlerdir. Antropojenik etkilerin belirlenmesinde uydu görüntüleri ve CBS yazılımlarıkullanılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre, Yusufeli Barajı’nın su tutmaya başlamasıyla birlikte yaklaşık 33 km2'liksu yüzeyinin oluşacağı tespit edilmiştir. Yusufeli Barajı’nın tamamlanmasının ardından yaklaşık 612 ha orman ve 62 ha tarım arazisiyok olacaktır. Arazi kabiliyet sınıfları bakımından yapılan değerlendirmelerde, I. sınıf arazilerin %100'ünün, II. sınıf arazilerin%69'unun, III. sınıf arazilerin %81'inin, IV. sınıf arazilerin %7'sinin, VI. sınıf arazilerin %1'inin ve VII. sınıf arazilerin %1'inin barajrezervuar sahası içinde kalacağı görülmüştür. Yusufeli Barajı’ndan en fazla etkilenen Yusufeli ilçe merkezinin taşınacağı yeni yerleşimalanı yaklaşık 640 ha’lık bir alana sahiptir ve üç bölgeden oluşacaktır. Bu alanların oluşturulması için önemli miktarda kazı-dolguişlemi yapılmıştır. İmar planına göre yeni yerleşim merkezinde 1300 konut için 21.6 ha, aktif yeşil alanlar için 9.65 ha ve pasif yeşilalanlar için ise 5.1 ha alan planlanmıştır. Bu çalışma ile Yusufeli Barajı ile ortaya çıkan antropojenik etkilerin olumsuz sonuçlarınınen aza indirgenmesi için planlama önerileri sunulmuştur.
Anahtar Kelime: Evaluation of the Anthropogenic Impacts of Yusufeli Dam in terms of Landscape Planning
Öz: It seems that the destruction of man-made nature, which reached important levels after the second half of the twentieth century, will occupy the world agenda for a long time. The increase in the world population and consequently the increasing need for energy and food have enhanced the pressures and damages on natural resources. These degradations lead to disruptions in the ecosystem functions and sometimes irreversible deterioration in natural balance. This study aims to determine the anthropogenic pressures in the construction and production processes of the Yusufeli Dam. Kılıçkaya, Öğdem, and Yusufeli regions were chosen as the study area because they were affected by the Yusufeli Dam. Satellite images and GIS software were used to determine the anthropogenic effects. As a result of the study, it was determined that the water surface of approximately 33km2 will be formed with the water retention of Yusufeli Dam. After the completion of the Yusufeli Dam, 612ha forest and 62ha agricultural fields will be destroyed. In the assessment of land capability, it was determined that 100% of class I, 69% of class II, 81% of class III, 7% of class IV, 1% of class VI, and 1% of class VII will remain within the dam reservoir area. The new settlement area where Yusufeli district will move has an area of 640ha and consists of three parts. A significant amount of excavation and filling operations have been carried out to create these areas. According to the zoning plan in the new settlement, 21.6 ha for 1300 residences, 9.65 ha for active green areas, and 5.1 ha for passive green areas were planned. In this study, planning suggestions are also presented to minimize the negative consequences of anthropogenic effects caused by Yusufeli Dam.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aksu G., (2015), Barhal Vadisi (Yusufeli) ve yakın çevresinin florası, Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
- Bağcı H.R., Bahadır M., (2018), Effects of climate change and anthropogenic pressure on the wetlands of Yeşilırmak Delta (Samsun), The 2nd UNIDOKAP International Symposium on “Biodiversity”, 28-30 November, Ondokuzmayıs University, Samsun.
- Demirel Ö., (1997), Çoruh Havzası (Yusufeli Kesimi) doğal ve kültürel kaynak değerlerinin turizm ve rekreasyon potansiyeli açısından değerlendirilmesi üzerine bir çalışma, Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Eminağaoğlu Ö., Tilki F., (2015), Yusufeli Barajı su aynası altında kalacak alanda bulunan risk altındaki (endemik ve endemik olmayan nadir) bitkiler ve botanik bahçesi, Yusufeli Barajının İlçeye Etkileri’nin İçinde, (Demirel F., Ed.), Yusufeli Belediyesi Yayınları, Samsun, ss. 251-287.
- Encon, (2006a), Yusufeli Barajı ve HES yeniden yerleşim eylem planı, Bölüm 6. Yeniden Yerleşim Alanları, DSİ, Ankara.
- Encon, (2006b), Yusufeli barajı ve HES projesi çevresel etki değerlendirme raporu, DSİ, Ankara.
- Ertek T.A., (2017), Antropojenik jeomorfoloji: konusu, kökeni ve amacı, Türk Coğrafya Dergisi, 69(2017), 69-79.
- Gercek D., Zeydanlı U., (2010), Object-based classification of landscape into land management units (LMUs), Third international Conference on Geographic Object-Based Image Analysis (GEOBIA), 29 June – 2 July, Ghent, Belgium.
- Göktürk T., Bucak F., Artvinli T., (2011), Mammalian fauna of Artvin, African Journal of Agricultural Research, 6(6), 1418-1425.
- Gülgün B., Tahta T.B., Esetlili M.T., Aktaş E., (2012), İzmir kent örneğinde bazı kentsel sitlerdeki antropojenik baskıların irdelenmesi üzerinde bir araştırma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49(2), 187-193.
- Gülgün B., Tahta B.T., Esetlili M.T., Turan İ.A., Aktaş E., (2011), İzmir ilinde bazı arkeolojik sit alanlarına antropolojik baskılar üzerine bir çalışma, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25, 72-78.
- Goudie A., (2007), The Human Impect of Environment, 6 th Edition, Blackwell, Oxford, 376 ss.
- Karabulut K., (2007), Yusufeli kent dokusunun tarihsel gelişimi ve sanat yapıları, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Van.
- Irmak M.A., Yılmaz S., Dursun H., (2017), Effect of different pavements on human thermal comfort conditions, Atmosfera, 30(4), 355- 366.
- Irmak M.A., Yılmaz S., Mutlu E., Yılmaz H., (2018), Analysis of different urban spaces on thermal comfort in cold regions: A case from Erzurum, 10th International Conference on Urban Climate - 14th Symposium on Urban Environment, 6-10 August, New York.
- Irmak M.A., Yılmaz S., (2019), Analysis of microclimatic thermal comfort between urban transformation areas and urban centers, International Civil Engineering and Architecture Conference, 17-20 April, Trabzon, ss. 1018-1026.
- KHGM, (2000), Erzurum ili arazi varlığı, T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, İl Rapor No: 25, 1-30, Ankara.
- Kopar İ., Çakır Ç., (2013), Tortum Gölü-Tortum Boğaz Vadisi ve yakın çevresinin (Uzundere-Erzurum ve Yusufeli-Artvin) serrano ve ruiz-flaño yöntemiyle jeoçeşitlilik derecesinin belirlenmesi, Coğrafya Dergisi, 27, 46-66.
- Kurt B., Balkız Ö., (2011), Kaçkar dağları Yusufeli bölgesi yönetim planı 2011, TEMA, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı, Ankara, 128 ss.
- Küçük F., Gülle İ., Güçlü S.S., (2018), Antalya Havzası akarsularındaki yılan balığı göçleri üzerine antropojenik baskılar, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (Ek Sayı 1), 285-296.
- Küçükbaşol Y., (2015), Çoruh Nehri ve Yusufeli Barajı: toplumsal, ekonomik ve çevresel etkileri bakımından bir baraj incelemesi, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 133-158.
- Muluk Ç.B., Turak A., Yılmaz D., Zeydanlı U., Bilgin C.C., (2009), Hı̇droelektrı̇k santral etkı̇lerı̇ uzman raporu: Barhal Vadı̇sı̇, http://sertifika.tema.org.tr/_Ki/CevreKutuphanesi/Documents/HES_Etkileri_Raporu.pdf, [Erişim 15 Mart 2020].
- Özşahin E., Eroğlu İ., (2017), Tekirdağ ilinin antropojenik biyomlarinin (antronomlarin) zamansal ve mekânsal değişimi, Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 218-227.
- Öztürk B., (2004), Kentsel açik ve yeşil alan sistemi oluşturulması: Kayseri kent bütünü örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
- Öztürk B., Özdemir Z., (2013), The effects of urban open and green spaces on life quality; a case study of Kastamonu, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1), 109-116.
- Sucu S., Dinç T., (2008), Çoruh Havzası projelerı̇, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi, 20-22 Mart, Ankara, ss.33–38.
- Şerifaki E.A., (2006), İzmir Körfezi örneğinde antropojenik etkiler ve sonuçları üzerine araştırmalar, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Türk E., Erkan G.H., (2018), Gömleğin her düğmesini yanlış iliklemek: Artvin-Yusufeli zorunlu yeniden yerleştirme sürecinin eleştirel incelemesi, Planlama Dergisi, 28(2), 218–235.
- Uçarlı, Y., (2016). Çoruh Vadisi ve Verçenik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarındaki Barajların Yaban Keçisi Üzerine Etkileri, Doktora Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
- URL-1, (2020), İklim Yusufeli, https://tr.climate-data.org/asya/tuerkiye/artvin/yusufeli-19361/, [Erişim 15 Nisan 2020].
- URL-2, (2020), Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları, https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/ 6-YABAN%20HAYATI%20 GELİŞTİRME%20SAHALARI.pdf, [Erişim 15 Nisan 2020].
- Walker H.J., (1991), Antropojenic landforms in the coastal zone, Jeomorfoloji Dergisi, Özel Sayı, 19, 1-12.
- Yavuz Özalp A., Akıncı H., Temuçin S., (2013), Artvin ı̇li arazisinin topografik ve bazı fiziksel özelliklerinin tespiti ve bu özelliklerin arazi örtüsü ile ı̇lişkisinin ı̇ncelenmesi, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(2), 292-309.
- Yetilmezsoy K., (2006), Uçaklardan kaynaklanan emisyonların çevresel etkileri, UTED Aylık Havacılık Dergisi, 171(2), 33-35.
- Yılmaz S., Irmak M.A., Matzarakıs A., (2013), The importance of thermal comfort in different elevation for city planning, Global NEST Journal, 15(3), 408-420.
| APA | Yılmam B, Turgut H (2020). Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. , 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| Chicago | Yılmam Belgin,Turgut Hilal Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. (2020): 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| MLA | Yılmam Belgin,Turgut Hilal Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. , 2020, ss.431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| AMA | Yılmam B,Turgut H Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. . 2020; 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| Vancouver | Yılmam B,Turgut H Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. . 2020; 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| IEEE | Yılmam B,Turgut H "Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi." , ss.431 - 450, 2020. 10.21324/dacd.711784 |
| ISNAD | Yılmam, Belgin - Turgut, Hilal. "Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi". (2020), 431-450. https://doi.org/10.21324/dacd.711784 |
| APA | Yılmam B, Turgut H (2020). Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2), 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| Chicago | Yılmam Belgin,Turgut Hilal Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 6, no.2 (2020): 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| MLA | Yılmam Belgin,Turgut Hilal Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, vol.6, no.2, 2020, ss.431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| AMA | Yılmam B,Turgut H Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2020; 6(2): 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| Vancouver | Yılmam B,Turgut H Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2020; 6(2): 431 - 450. 10.21324/dacd.711784 |
| IEEE | Yılmam B,Turgut H "Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi." Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6, ss.431 - 450, 2020. 10.21324/dacd.711784 |
| ISNAD | Yılmam, Belgin - Turgut, Hilal. "Yusufeli Barajı Antropojenik Etkilerinin Peyzaj Planlama Açısından Değerlendirilmesi". Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 6/2 (2020), 431-450. https://doi.org/10.21324/dacd.711784 |
