Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler

ERTUĞRUL, Bekir; albayrak, sevil

Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler

Bekir ERTUĞRUL, (Başkent Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, İlk ve Acil Yardım Programı, Ankara, Türkiye)

Sevil ALBAYRAK (Kırıkkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Kırıkkale, Türkiye)

Sağlık ve Toplum

42 12

Yıl: 2020 Cilt: 30 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 16 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 23-12-2020

Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler

Öz:

Araştırma sağlık okuryazarlığı düzeyinin belirlenmesinde kullanılanbazı ölçeklerin tanıtılmasının sağlanması amacıyla yapılmıştır.Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesinde birçok ölçek yer almaktadır.Bunların içinde en sık kullanılanları; REALM, TOFHLA,NVS, Avrupa Sağlık Okuryazarlığı ve Yetişkin Sağlık Okuryazarlığıölçekleridir. Ölçeklerin sayısal olarak fazla olmakla birlikte geçerlilik-güvenirlik çalışmalarının yapılması ve yeni sağlık okuryazarlıkölçeklerinin daha fazla ülkemizde akademik çalışmalarda yer almasıgerekmektedir. Araştırma, Türkiye’deki sağlık okuryazarlığı ile ilgiliölçek geliştirme ve mevcut ölçeklerin Türkçe geçerlilik ve güvenilirlikçalışmalarının yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır. Gelecekçalışmalarda, ölçek geliştirme, mevcut ölçeklerin Türkçe geçerlilikve güvenilirliğinin yapılması, bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeyininbelirlenerek buna yönelik eğitimler planlanabilmesi için buaraştırmanın yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

Some Scales That can be Used for Determining Health Literacy Level

Öz:

The study was conducted to introduce some of the scales used to determine the level of health literacy. Literature survey model was used in the research. There are many scales in determining health literacy level. Of these, the most commonly used; REALM, TOFHLA, NVS, European Health Literacy and Adult Health Literacy scales. Although the scales are numerically high, validity-reliability studies should be performed and new health literacy scales should be included in academic studies in Turkey more. Research, development and scale related to health literacy in Turkey reveals that inadequate Turkish validity and reliability study of the existing scale. In future studies, it is thought that this research will be useful for developing scale, validity and reliability of current scales in Turkish, and determining the health literacy level of individuals and planning trainings for this.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
2. Kurudayıoğlu, M. & Tüzel, S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(28), 283-298.
3. Simonds, S.K. (1974). Health Education as Social Policy. Health Education Monograph, 2(1), 1-10.
4. Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. et al. (2012). Health Literacy and Public Health: A Systematic Review and Integration of Definitions and Models. BMC Public Health, 12, 80.
5. Beaglehole, R., Bonita, R., Horton, R., Adams, C., Alleyne, G., Asaria, P. et al. (2011). Priority Actions for The Non-Communicable Disease Crisis. The Lancet, 377(9775), 1438-1447.
6. Ilgaz, A. & Gözüm, S. (2016). Tamamlayıcı Sağlık Yaklaşımlarının Güvenilir Kullanımı için Sağlık Okuryazarlığının Önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(2), 67-77.
7. Avcı, Y. D. (2015). Kişisel Sağlık Sorumluluğu. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 259-266.
8. Akcilek, E. (2017). Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
9. Davis, T., Crouch, M., Long, S., Jackson, R., Bates, P., George, R. et al. (1991). Rapid Assessment of Literacy Levels in Adult Primary Care Patients. Family Medicine, 23, 433–435.
10. Davis, T. C., Long, S. W., Jackson, R. H., Mayeaux, E. J., George, R. B., Murphy, P. W. et al. (1993). Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine: A Shortened Screening Instrument. Journal of Family Medicine, 25(6), 391-395.
11. Davis, T. C., Michielutte, R., Askov, E. N., Williams, M. V. & Weiss, B. D. (1998). Practical Assessment of Adult Literacy in Health Care. Health Education & Behavior, 25(5), 613-624.
12. Mancuso, J. M. (2009). Assessment and Measurement of Health Literacy: An Integrative Review of The Literature. Nursing & Health Sciences, 11(1), 77-89.
13. Murphy, P. W., Davis, T. C., Long, S. W., Jackson, R. H. & Decker, B. C. (1993). Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine (REALM): A Quick Reading Test for Patients. Journal of Reading, 37(2), 124-130.
14. Özdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y. & Bilgel, N. (2010). Health Literacy Among Adults: A Study from Turkey. Health Education Research, 25(3), 464-477.
15. Nielsen-Bohlman, L., Panzer, A. M. & Kinding, D. A. (2004). Health Literacy: A Prescription to End Confusion. Washington, DC: The National Academies Press.
16. Kendir, C., Akkaya, K., Arslantaş, İ. & Kartal, M. (2017). Health Literacy of Students Who Applied to Medical and Nursing Faculty in Dokuz Eylul University. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 11(3), 144-151.
17. Parker, R. M., Baker, D.W., Williams, M. V. & Nurss J. R. (1995). The Test of Functional Health Literacy in Adults: A New Instrument for Measuring Patients’ Literacy Skills. Journal of General Internal Medicine, 10(10), 537-541.
18. Üçpunar, E. (2014). Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testinin Uyarlama Çalışması. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
19. Nurss, J. R., Parker, R. M. & Baker, D. W. (2001). TOFHLA: Test of Functional Health Literacy in Adults. Snow Camp, NC: Peppercorn Books & Press.
20. Weiss, B. D., Mays, M. Z., Martz, W., Castro, K. M., De- Walt, D. A., Pignone, M. P. et al. (2005). Quick Assessment of Literacy in Primary Care: The Newest Vital Sign. The Annals of Family Medicine, 3(6), 514-522.
21. Çiftçi, F. (2017). Bir Eğitim Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı 18-65 Yaş Bireylerin Sağlık Okuryazarlığı Durumunun Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Aile Hekimliği Kliniği, Tıpta Uzmanlık Tezi, Bursa.
22. HLS-EU Consortium (2012). Comparative Report of Health Literacy in Eight EU Member States. The European Health Literacy Survey HLS-EU. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018, European Commission: http://ec.europa.eu/eahc/documents/ news/Comparative_report_on_health_literacy_in_ eight_EU_member_states.pdf adresinden alındı
23. Abacıgil, F., Harlak, H. & Okyay, P. (2016). Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe Uyarlaması. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Ed: Pınar Okyay & Filiz Abacıgil. Ankara, Anıl Matbaa; 21-41.
24. Özdemir, Y. (2018). Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Hastaların Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi: Kahramanmaraş İli Örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
25. Sezer, A. & Kadıoğlu, H. (2014) Yetişkin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 165-170.
26. Pleasant, A. (2008). Measuring Health Literacy: A Challenge to Curriculum Design and Evaluation. Research Briefs on Adult Literacy, No 1. The Centre for Literacy of Quebec, Canada.

APA	ERTUĞRUL B, albayrak s (2020). Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. , 16 - 22.
Chicago	ERTUĞRUL Bekir,albayrak sevil Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. (2020): 16 - 22.
MLA	ERTUĞRUL Bekir,albayrak sevil Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. , 2020, ss.16 - 22.
AMA	ERTUĞRUL B,albayrak s Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. . 2020; 16 - 22.
Vancouver	ERTUĞRUL B,albayrak s Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. . 2020; 16 - 22.
IEEE	ERTUĞRUL B,albayrak s "Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler." , ss.16 - 22, 2020.
ISNAD	ERTUĞRUL, Bekir - albayrak, sevil. "Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler". (2020), 16-22.

APA	ERTUĞRUL B, albayrak s (2020). Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. Sağlık ve Toplum, 30(2), 16 - 22.
Chicago	ERTUĞRUL Bekir,albayrak sevil Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. Sağlık ve Toplum 30, no.2 (2020): 16 - 22.
MLA	ERTUĞRUL Bekir,albayrak sevil Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. Sağlık ve Toplum, vol.30, no.2, 2020, ss.16 - 22.
AMA	ERTUĞRUL B,albayrak s Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. Sağlık ve Toplum. 2020; 30(2): 16 - 22.
Vancouver	ERTUĞRUL B,albayrak s Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler. Sağlık ve Toplum. 2020; 30(2): 16 - 22.
IEEE	ERTUĞRUL B,albayrak s "Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler." Sağlık ve Toplum, 30, ss.16 - 22, 2020.
ISNAD	ERTUĞRUL, Bekir - albayrak, sevil. "Sağlık Okuryazarlık Düzeyini Belirlemede Kullanılabilecek Bazı Ölçekler". Sağlık ve Toplum 30/2 (2020), 16-22.