“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi
Yıl: 2019 Cilt: 17 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 35 - 75 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34234/ded.453093 İndeks Tarihi: 09-12-2020
“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi
Öz: Almanya’da anayasaya uygun, düzenli bir İslam din dersi yolunda önemligelişmeler kaydedilmektedir. Fakat bu gelişim sürecinde, devlet denetimindeverilen ders modelleri ile İslam’ın Batı bağlamında yeni bir şekilde yorumlanması, Alman şekilli, liberal bir İslam anlayışının oluşturulması, bu anlamda “İslam’ın yerlileştirilmesi” ve neticede “Alman İslamı” oluşturulması gibitartışmalar söz konusudur. Bu çalışmada, bahsi geçen iddiaları ders kitaplarıörnekleminde analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Almanya’da çoğunluklaİslam bilgisi/kültürü ders modelinde, 5-8. sınıf düzeyinde okutulmakta olan ikifarklı ders kitap serisi (Saphir ve Ein Blick in den Islam) örneklem olarak seçilmiş ve içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Söz konusu tartışmaların kitaplarayansıma durumunu tespit etmek amacıyla analiz kategorileri geniş tutulmuş ve“İslam dininin tasviri” ile “hassas dinî kavram ve konuların sunumu” şeklindeiki analiz kategorisi belirlenmiştir. Böylece kitaplarda nasıl bir İslam anlayışının ortaya konduğu tespit edilmiş ve bu çerçevede Alman İslamı ve İslam’ınyerlileştirilmesinden bahsetmenin imkânı tartışılmıştır. Çalışmanın sonunda,ders kitaplarında İslam’ın nasıl takdim edildiği çeşitli alt kategorilerle ortayakonmuştur. Bu bağlamda Saphir ders kitaplarında İslam’ın barış dini olduğuyönündeki vurguların dikkat çektiği, Ein Blick in den Islam ders kitaplarındaise tek bir vurgunun temayüz etmediği görülmüştür. Fakat elde edilen bulgulardan hareketle ders kitaplarında Alman İslamının inşa edildiği şeklinde net birsonuca ulaşmak zordur. Hassas dinî kavram ve konuların sunumu kategorisineilişkin olarak da her iki yayında da cihat ve kısas gibi İslam dininin bazı meselelerinden kaçınıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Saphir ders kitaplarındabenimsenen ayet tercüme usulü ile anayasa ve demokrasi değerleriyle önemliölçüde örtüşen bir İslam anlayışının takdim edildiği görülmüştür. Saphir derskitaplarında Kur’an’ın ve İslam’ın yerlileştirilmesine işaret eden bu içeriğekarşılık Ein Blick in den Islam ders kitaplarında bu kapsamda bir içerik tespitedilmemiştir.
Anahtar Kelime: Content Analysis of Islamic Religion Culture/Information Textbooks in German Language Under the Scope of “German Islam” and “Localizing Islam” Concepts
Öz: In Germany, significant progress has been made on the way of setting regular Islamic religious courses. In the course of this development, however, there are debates regarding the claim that in state-controlled course models, Islam will be interpreted in the Western context and consequently “German Islam” will be created. In order to handle this controversial issue, two different series of textbook publications (Sapphire and Ein Blick in den Islam) (5-8th grade) which are mostly used in Islamic knowledge/culture course model in Germany were examined with content analysis technique. At the end of the study, in terms of Islamic descriptions both books -but with a persistent emphasis at Saphir textbooks- emphasize that although Islam is often associated with violence, it is a religion of peace. In the context of the “Localizing Islam” concept it is observed that sensetive concepts of Islam such as “jihad” and “Retaliation” (Qisas) were avoided in both series of publications and at Saphir textbooks those concepts were often presented with modern juristic expressions.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Altunbaş, A. U. (2008). Konzepte Islamischer religionspaedagogik anhand von experteninterviews: Eine qualitativ-emprische untersuchung. Norderstedt: GRIN Verlag.
- Aydın, H., Halm, D. und Şen, F. (2003). “Euro-Islam”, Das neue Islamverstaendnis der Muslime in der migration, Stiftung Zentrum für Türkeistudien/Renner Institut, Essen, Erişim: 2 Eylül 2015, http://archiv.renner-institut.at/download/texte/euroisla.pdf.
- Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
- Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde i̇çerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. (3. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Ceylan, R. (2008). Islamische religionspaedagogik in moscheen und schulen: ein sozialwissenschaftlicher vergleich der ausgangslage, lehre und ziele unter besonderer berücksichtigung der auswirkungen auf den integrationsprozess der muslimischen kinder und jugendlichen in Deutschland. Hamburg: Dr. Kovač Verlag.
- Çetin, M. E. (2006). Der Islamische religionsunterricht. Eine stellungnahme der DİTİB. (Hrsg.: C. D.-Sander und F. Kraft) Islamischer religionsunterricht –Wohin führt der weg?– Zwischenbilanz und ausblick, (42-45). Hannover: Haus kirchlicher dienste der evangelisch-lutherischen landeskirche Hannovers.
- Davarcı, A. (2006). Alman ilk ve orta öğretim tarih ders kitaplarında metodoloji ve Türk imajı üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- de M., T. (2011). Islamischer religionsunterricht in deutschland: ein wertvoller beitrag zur integration. (Dokumentation Deutsche Islam Konferenz) Islamischer religionsunterrricht in Deutschland: perspektiven und herausforderungen, (6-19). Nürnberg, Erişim: 14 Eylül 2015, http://www.deutsche-islam-konferenz.de/shareddocs/anlagen/dik/de/downloads/sonstiges/dokumentation%20iru-tagung%201011.Pdf?__blob=publicationfile. Dokumentation der fachtagung der beauftragten der bundesregierung für migration. (2005). Islam einbürgern – Auf dem Weg zur Anerkennung muslimischer Vertretungen in Deutschland. Flüchtlinge und Integration, Berlin.
- Gebauer, K. (2006). Islamkunde in NRW. (Hg. S. Reichmuth ve dğr.) Staatlicher Islamunterricht in Deutschland: Die Modelle in NRW und Niedersachsen im Vergleich, (27-52). Berlin: Lit Verlag.
- Gemein, G. (2012). Genehmigung von schulbüchern als instrument von qualitaets-sicherung. (Hrsg.: K. Spenlen und S. K.-Othman) Integrationsmedium Schulbuch: Anforderungen an Islamischen religionsunterricht und seine bildungsmaterialen, (61-72). Göttingen: V & R Unipress.
- Gesetz zur einführung von Islamischem religionsunterricht als ordentliches lehrfach (7. Schulrechtsänderungsgesetz). Erişim: 24 Eylül 2017. https://recht. nrw.de/lmi/owa/br_vbl_detail_text?anw_nr=6&vd_id=13088&menu=1&sg=1&keyword=schule.
- Jacobs, A. (2006). Einbürgerung des Koran, Financial times Deutschland, Erişim: 11 Kasım 2015, http://www.woehaus.De/islam/einburgerung%20des%korans.htm.
- Kaddor, L., Müller R. und Behr, H. H. (Hrsg.). (2008). Saphir 5/6: Religionsbuch für junge musliminnen und muslime, (Band 1), Kösel Verlag.
- Kaddor, L., Müller R. und Behr, H. H. (Hrsg.). (2011). Saphir 7/8: Religionsbuch für junge musliminnen und muslime, (Band 3), Kösel Verlag.
- Khalfaoui, M. (2010). Gaengige erwartungen und erziehungsvorstellungen der Muslime: Was die zufriedenheit verbirgt?. (Hg.: B. Uçar und D. Bergmann) Islamischer religionsunterricht in Deutschland. Fachdidaktische konzeptionen: Ausgangslage, Erwartungen und Ziele (113-123), Göttingen: V & R Unipress.
- Kiefer, M. (2001). Islamische unterweisung in deutscher sprache eine skizze zu gründen, problemen und lösungsmöglichkeiten. (Hrsg.: E. Gottwald und D. C. Siedler) “Islamische unterweisung” in deutscher sprache: Berichte, stellungnahmen und perspektiven zum schulversuch in nordrhein-westfalen, (61-64). Neukirchen: Vluyn.
- Kiefer, M. (2005). Islamkunde in deutscher sprache in nordrhein-westfalen: Kontext, Geschichte, verlauf und akzeptanz eines schulversuchs. Münster: Lit Verlag.
- Kiefer, M. (2012). ‘Saphir 5/6’ und ‘EinBlick in den Islam 5-6’ – kritische Anmerkungen aus Islamwissenschaftlicher Perspektive. (Hrsg.: K. Spenlen und S. K.-Othman) Integrationsmedium Schulbuch: Anforderungen an Islamischen Religionsunterricht und seine Bildungsmaterialen, (99-112). Göttingen: V & R Unipress.
- Köktaş, M. E. und Kurt, H. (2010). Integration ohne anerkennung? – Die zukunft der muslime in Deutschland. (Hg.: B. Uçar) Die Rolle der Religion im Integrationsprozess: Die deutsche Islamdebatte, (437-458). Frankfurt am main: Peter Lang Verlag.
- Lau, J. (2007). Einbürgerung des Islam, Zeit Online, Erişim: 11 Kasım 2015, http:// blog.zeit.de/joe rglau/2007/06/28/die-einburgerung-des-islam_595.
- Lerch, W. G. (2006). Auf dem weg zum Euro-Islam?, Leitartikel, FAZ, Erişim: 10 Kasım 2015, http://www.faz.net/aktuell/politik/leitartikel-auf-dem-wegzum-euro-islam-1380180.html.
- Liberal-Islamische Bund e. V. Erişim: 15 Mart 2019. https://lib-ev.jimdo.com/ Mohagheghi, H. (2010). Islamischer religionsunterricht aus sicht der muslime in Deutschland. (Hrsg.: H. H. Behr ve dğr.) Was soll ich hier?: Lebensweltorientierung muslimischer schülerinnen und schüler als herausforderung für den Islamischen religionsunterricht, (223-227.) Münster: Lit Verlag.
- Oebbecke, J. (2010). Das grundgesetz und der religionsunterricht. (Hrsg.: B. Uçar ve dğr.) Religionen in der schule und die bedeutung des Islamischen religionsunterrichts, (53-63). Osnabrück: V & R Unipress.
- Richter, E. (2005). Die Einbürgerung des Islam, Aus Politik und Zeitgeschichte-APUZ, Erişim: 11 Kasım 2015, http://www.bpb.de/apuz/29054/dieeinbuergerung-des-islams-essay?p=all. Roy, O. (2006). Der islamische Weg nach Westen: Globalisierung, Entwurzelung und Radikalisierung, Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung. Sarıkaya, Y. (2008). Almanya’da İslam din dersi: Talepler, uygulamalar, tartışmalar, Diyanet İlmi Dergi, 44(1), 127-144.
- Spenlen, K. (2012). ‘Saphir’ und ‘EinBlick in den Islam’ – kritische anmerkungen aus paedagogischer perspektive. (Hrsg: K. Spenlen und S. K.-Othman) Integrationsmedium schulbuch: Anforderungen an islamischen religionsunterricht und seine bildungsmaterialen, (113-137). Göttingen: V & R Unipress.
- Uçar, B. (2008). Didaktik, methodik und inhalte eines Islamischen religionsunterrichts in Deutschland: Versuch einer grundlagendarstellung und künftige forschungsaufgaben. (Hrsg: H. H. Behr, M. Rohe und H. Schmid) “Den Koran zu lesen genügt nicht!”, Fachliches Profil und realer Kontext für ein neues Berufsfeld Auf dem Weg zum Islamischen Religionsunterricht, (105- 121). Berlin: Lit Verlag
- Uçar, B. (Hg.). (2010). Ein blick in den Islam 5/6, Schulbuchverlag Anadolu.
- Uçar, B. (Hg.). (2012). Ein blick in den Islam 7/8, Schulbuchverlag Anadolu.
- Uslucan, H.-H. (2011). Islamischer religionsunterricht in Deutschland – Erwartungen und Vorbehalte. (Dokumentation Deutsche Islam Konferenz) Islamischer Religionsunterrricht in Deutschland: Perspektiven und herausforderungen, 27-49. Nürnberg, Erişim: 14 Eylül 2015, http://www.deutsche-islam-konferenz.de/shareddocs/anlagen/dik/de/downloads/sonstiges/dokumentation%20iru-tagung%201011.Pdf?__blob=publicationFile.
- Weiße, W. (2010). Worin liegt die zukunft der Islamischen religionspaedagogik in Deutschland?. Islamische Studien in Deutschland, Tagung, 13./14. Juli 2010, (Koreferat zum Beitrag von Harry Harun Behr). Erişim: 12 Mayıs 2016. http://www.wissenschaftsrat.de/download/archiv/Weisse.pdf.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
| APA | ÇİNEMRE S (2019). “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. , 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| Chicago | ÇİNEMRE SEMRA “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. (2019): 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| MLA | ÇİNEMRE SEMRA “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. , 2019, ss.35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| AMA | ÇİNEMRE S “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. . 2019; 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| Vancouver | ÇİNEMRE S “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. . 2019; 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| IEEE | ÇİNEMRE S "“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi." , ss.35 - 75, 2019. 10.34234/ded.453093 |
| ISNAD | ÇİNEMRE, SEMRA. "“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi". (2019), 35-75. https://doi.org/10.34234/ded.453093 |
| APA | ÇİNEMRE S (2019). “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| Chicago | ÇİNEMRE SEMRA “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi 17, no.37 (2019): 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| MLA | ÇİNEMRE SEMRA “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, vol.17, no.37, 2019, ss.35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| AMA | ÇİNEMRE S “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi. 2019; 17(37): 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| Vancouver | ÇİNEMRE S “Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi. 2019; 17(37): 35 - 75. 10.34234/ded.453093 |
| IEEE | ÇİNEMRE S "“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi." Değerler Eğitimi Dergisi, 17, ss.35 - 75, 2019. 10.34234/ded.453093 |
| ISNAD | ÇİNEMRE, SEMRA. "“Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi". Değerler Eğitimi Dergisi 17/37 (2019), 35-75. https://doi.org/10.34234/ded.453093 |
