Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1 - 19 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-12-2020

Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması

Öz:
150 yılı aşkın bir belediye geçmişi olan Türkiye’de belediye başkanlarının görevegelmesi ve görevden alınmasına ilişkin tartışmalar her zaman gündemde önemli bir yerişgal etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, belediye yönetimlerinin kurulmasındanbu yana belediye başkanlarının göreve gelme ve görevden alınmasına ilişkin çeşitlidüzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Kimi zaman belediye başkanları, Osmanlı İmparatorluğudöneminde olduğu gibi Babıali’nin seçimi ve Padişahın iradesi ile atanmış, kimizaman merkezi yönetim tarafından atanmış, kimi zaman belediye başkanları belediyemeclis üyeleri arasından ve onlar tarafından seçilmiş, kimi zaman belediye başkanlığıile mülki idare amirliği birleştirilmiş, kimi zaman özellikle askeri darbeler dönemindebelediye başkanları asker kişiler arasından askeri yönetimler tarafından atanmış, kimizaman da belediye başkanları halk tarafından doğrudan seçilerek iş başına getirilmiştir.Bütün bu süreçler belediye başkanlarının ve belediyelerin diğer seçilmiş organlarınıngörevden alınmasında da geçerli olmuştur. Ancak görevden almalar, 15 Temmuz 2016tarihindeki darbe girişiminin ardından 1 Eylül 2016 tarihinde çıkarılan 674 sayılı KanunHükmünde Kararname ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45. maddesine eklenenhükümler uyarınca yapılmaya başlanmıştır. Bu düzenleme ile belediye başkanlıklarına,mülki idare amirleri belediye başkan vekili/kayyım sıfatı ile atanmış ve bir bakıma Türkkamu yönetimi sistemi içerisinde “Belediye Başkan Vekilliği Modeli” olarak nitelendirilebilecekbir model ortaya çıkmıştır. Bu yazıda literatür taraması yöntemiyle ve birbiriyleilişkili olmak üzere belediye başkanlarının göreve gelmesi ve görevden alınmasına ilişkinusul ve esaslar örnekler aracılığıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze değin dönemlendirilerekele alınacaktır.
Anahtar Kelime:

From Ottoman to Present Day Appointment and Dismissal of Mayors in Turkey

Öz:
A history of over 150 years of municipal in Turkey, mayors appointed and removed from office has been discussed and this subject has always occupied an important place on the agenda. Since the establishment of the municipal administrations in the Ottoman Empire period, various regulations have been made regarding the mayor’s appointment and removal from office. Sometimes the mayors after the election of the Bab-ali appointed by the Sultan, as were the mayors of the Ottoman Empire, sometimes appointed by central government, sometimes elected by the municipal councillors, sometimes the mayors and the governors or district governors were merged, sometimes the mayors were appointed by the military administrations among the soldiers, and sometimes the mayors were directly elected by the people. All these processes have been valid for the removal of mayors and other elected bodies of the municipalities. .However, following the coup attempt on July 15, 2016 the regulations have been changed. Thus the mayors were removed from office in accordance with the Decree No. 674 issued on 1 September 2016 and the provisions added to Article 45 of Municipal Law No. 5393. With this arrangement, the governors and district governors have been appointed as mayor/deputy mayor, and a model has emerged which can be described as a “Deputy Mayor Model” within a system of Turkish public administration. In this article, the methods and principles regarding the referral of the mayors and the relocation of the mayors, by means of the literature survey and related to each other will be handled periodically from the Ottoman Empire through examples.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Çelik, A. (2005).“Belediye Başkanlarının Geçici Olarak Görevden Uzaklaştırılması Üzerine Bir Çalışma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, www.e-sosder.com, Güz 2005 C.4 S.14 (145-159).
  • Ergin, O.N. (1995). Mecelle-i Umur-ı Belediyye, Cilt: 1-5, İstanbul, İstanbul BŞB Yayını.
  • Ergin, O.N. (1996). İstanbul Şehreminleri, İstanbul, İstanbul BŞB Yayını.
  • Güler, B.A. (2000). “Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi Adem-i Merkeziyetçilik mi?, Çağdaş Yerel Yönetimler, C.9, S. 2, s. 14-29.
  • Keleş, R. (2016). Yerinden Yönetim ve Siyaset. 10. Baskı, İstanbul, Cem Yayınevi.
  • Keleş, R., Özgül, C.G. (2017). “Belediye Organlarına ‘Kayyım’ Atamaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 72, No. 2, s. 299 - 313
  • Maliye Bakanlığı (1997). Vilayet ve Mahalli İdareler Mevzuatı, Ankara, Maliye Bakanlığı Yayını.
  • Nalbant, A. (1997). Üniter Devlet - Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye. 1. Baskı. İstanbul, YKY.
  • Oktay, T. (2011). Osmanlı’da Büyükşehir Belediye Yönetimi İstanbul Şehremaneti, 1. Baskı. İstanbul, Yeditepe.
  • Ortaylı, İ. (1974). Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler, Ankara, TODAİE.
  • Reyhan, C. (2007). Osmanlı’da İki Tarz-ı İdare, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Seyitdanlıoğlu, M.(2010). Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Tümerkan, S. (1946). Türkiye’de Belediyeler Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, İstanbul, İçişleri Bakanlığı Yayınları.
  • Yayla, Y. (1982), Anayasalarımızda Yerel Yönetim İlkeleri, Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik-i Vezaif, İÜSBF Yayınları, İstanbul.
  • Yaylı, H. (2018). “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Tarihi Gelişimi”, Ed. Görmez, K., Yaylı, H., Yerel Yönetimler, 2. Baskı, Ankara, Orion, s.60-122.
  • Ziyaoğlu, R. (1971). İstanbul Kadıları, Şehreminleri, Belediye Reisleri ve Partiler Tarihi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
APA TURAN A (2020). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. , 1 - 19.
Chicago TURAN ABDULMENAF Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. (2020): 1 - 19.
MLA TURAN ABDULMENAF Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. , 2020, ss.1 - 19.
AMA TURAN A Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. . 2020; 1 - 19.
Vancouver TURAN A Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. . 2020; 1 - 19.
IEEE TURAN A "Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması." , ss.1 - 19, 2020.
ISNAD TURAN, ABDULMENAF. "Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması". (2020), 1-19.
APA TURAN A (2020). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. Çağdaş Yerel Yönetimler, 29(2), 1 - 19.
Chicago TURAN ABDULMENAF Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. Çağdaş Yerel Yönetimler 29, no.2 (2020): 1 - 19.
MLA TURAN ABDULMENAF Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.29, no.2, 2020, ss.1 - 19.
AMA TURAN A Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2020; 29(2): 1 - 19.
Vancouver TURAN A Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2020; 29(2): 1 - 19.
IEEE TURAN A "Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması." Çağdaş Yerel Yönetimler, 29, ss.1 - 19, 2020.
ISNAD TURAN, ABDULMENAF. "Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması". Çağdaş Yerel Yönetimler 29/2 (2020), 1-19.