BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER

Türk, Emrullah

BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER

Emrullah TÜRK (Batman Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Batman, Türkiye)

Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi

3 0

Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 230 - 244 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-12-2020

BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER

Öz:

Türkiye’de güvenlikli sitelerin ortaya çıkışı ve yayılışında 1980 sonrasında benimsenen neo-liberal politikalarınetkisi büyüktür. Başlangıçta İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde örneklerine rastlanan güvenlikli siteler,zamanla Anadolu’nun tüm kentlerinde farklı niteliklerde inşa edilmeye başlamıştır. Güvenlikli siteler açısındanBatman kentleşme süreci özgün bir yere sahiptir; çünkü Batman’ın kentleşme süreci güvenlikli bir site etrafındakiyerleşimlere dayanmaktadır. 1955 yılında kurulan petrol rafinerisi ve rafineri işçilerinin barınması için yapılankonutlardan oluşan Site yerleşkesinin korunması için örülen duvarlar, güvenlik önlemleri ve sosyal donatılar, odönemlerde Türkiye’nin ilk güvenlikli site örneklerinden birini oluşturmuştur. Bu aynı zamanda Batman kentleşmesürecini başlatmıştır. Batman’da bu yerleşke dışında güvenlikli site örneklerine aradan geçen yarım asır boyuncaçok az rastlanmıştır. 2000’li yılların başından itibaren inşaat firmalarının güvenlik ve ayrıcalıklı yaşam vaadi ileinşa ettiği sitelerde (yükselen duvarlar, güvenlik teknolojileri ve gözetleme mekanizmaları, özel güvenlikpersonelleri) yeni mekânsal örgütlenme biçimi, sakinlerine farklı yaşam olanakları sunmakta, eş zamanlı olarakyarattığı sınırlarla kentin diğer sakinlerinden de bu kesimi ayrıştırmaktadır. Araştırma, Batman’da iki farklıgüvenlikli sitede oturan 24 kişiyle yapılan derinlemesine görüşmelerden derlenen verilere dayanmaktadır.Araştırma sonuçlarına göre, güvenlikli site seçiminde “güvenlik” kaygısı ve “ayrıcalıklı” bir yaşam isteğibelirleyici olmaktadır. Ayrıca kentsel mekândaki yeni düzen, toplumsal sınıflar arasındaki fiziksel sınırlarlabirlikte toplumsal sınırları da keskinleştirmektedir.

Anahtar Kelime:

GATED COMMUNITIES AS A REFLECTION OF SPATIAL AND SOCIAL SEPARATION IN BATMAN

Öz:

The effect of neo-liberal policies adopted after 1980 is great in the emergence and spread of gated communities in Turkey. Security sites, which are available primarily in cities such as Istanbul, Ankara and Izmir, have started to be built in all cities of Anatolia with different qualities over time. In terms of safe sites, the urbanization process of Batman has an original place; because the urbanization process of Batman is based on settlements around a safe site. The walls, security measures and social equipment built to protect the Site campus, which consists of houses built for the housing of refinery workers and oil refineries established in 1955, were one of the first gated community examples in Turkey at the time. This has also started the urbanization process of Batman. There have been very few examples of gated community except for this campus in Batman over the past half a century. Since the early 2000s, the new form of spatial organizing on sites built by construction companies with the promise of security and privileged life (rising walls, security technologies and surveillance mechanisms, private security guard) offers different living opportunities to its residents, simultaneously, it separates this segment from other residents of the city. The research is based on data compiled from in-depth interviews with 24 people sitting on two different gated communities in Batman. According to the results of the research, "safety concern” and a "privileged" life wish are decisive in the selection of gated communities. In addition, the new order in urban space sharpens social boundaries along with physical boundaries between social classes.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKTAY, A. (2018). “Mekân Üretim Endüstrisinin Güvenliği Pazarlayan Rant Stratejileri” Akademik İncelemeler Dergisi, 13 (1): 125-136.
ALTUN T, Didem A. (2012). “İzmir’de Yeni Bir Konut Üretim Süreci Olarak Kapalı Konut Siteleri” İdealkent Dergisi, 6:40-61
ALKAN, L. (2014). “Ankara’da Değişen Konut Örüntüsünün Yeni Yüzü: Rezidanslar”, 5. Kentsel ve Bölgesel Araştımalar Ağı Sempozyumu, Ankara, 1-13.
ALVER, K. (2010). Siteril Hayatlar, 2.basım, Hece Yayınları, Ankara.
ALVER, K. (2012a). “Komşuluk”, (Ed.), ALVER, K., Kent Sosyolojisi, Hece Yayınları, Ankara.
ALVER, K. (2012b). “Mahalle”, (Ed.), ALVER, K., Kent Sosyolojisi, Hece Yayınları, Ankara.
AYATA, S. (2005). “Yeni Orta Sınıf ve Uydu Kent Yaşamı, Deniz Kandiyoti”, (Haz.). SAKTANBER, A., Kültür Fragmanları: Türkiye’de Gündelik Hayat, Metis Yayınları, İstanbul.
AYDIN, S. (2012). “İstanbul’da Orta Sınıf ve Kapalı Siteler”, İdealkent Dergisi, 6: 96-123.
BAĞLI M. (2012). “Modern Ontolojik Güven Bağlamında İnsan ve Mekân / Ev (Hane)”, (Ed.) CAN, A., Teori ile Pratik Arasında Mekân, Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları, İstanbul.
BAL, E., ve ALTUN T. Didem A. (2009). “Yatırımcı Firmaların Nitelikleri Bağlamında İstanbul ve İzmir’deki Kapalı Konut Siteleri”, DEÜ Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(32):1-9.
BALİ, R.N. (2007). Modern Sitelerde Yaşam: Çılgın Kalabalıktan Uzak Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a: Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
BAUMAN, Z. (2003). City of Fears, City of Hopes, University of London Press, London.
BERKÖZ, L. (2012) “Güvenlikli Yerleşimler: Konut Kullanıcılarının Yaşam Tercihlerindeki Değişim, İdealkent Dergisi”,(6): 172-189.
BİLGİN, İ. (2002). “Bir Ağaç Gibi Issız ve Yalnız ve Bir Orman Gibi Mükerrer... Modern Toplumlarda Bahçeli Ev”, Arredamento Mimarlık, 100(45): 90-93
BLAKELY, J. E., ve SNYDER G. M. (1997). Fortress America: Gating Communities in the United States. D.C.: Brookings Institution Press and Lincoln Institute of Land Policy, Washington,
DANIŞ, D. (2001). “İstanbul’da Uydu Yerleşmelerin Yaygınlaşması: Bahçeşehir Örneği”, (Haz.), GÜMÜŞOĞLU, F., 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, Bağlam Yayınları, İstanbul.
DANIŞ, D., ve PEROUSE, J. F. (2005). “Zenginliğin Mekânda Yeni Yansımaları: İstanbul’da Güvenlikli Siteler”, Toplum ve Bilim. 22 (3): 92-103.
FUKUYAMA, F. (2005). Güven, (Çev.), BUĞDAYCI, A., 3. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
GENİŞ, Ş. (2009). “Neo-liberal Kentleşmenin Mekânda Yansımaları: İstanbul’da Güvenlikli Siteler”, Toplum ve Bilim, (116): 121-156.
GIDDENS, A. (2004). Modernliğin Sonuçları, (Çev.) KUŞDİL, E., Ayrıntı, İstanbul.
HARVEY, D. (2003). Sosyal Adalet ve Şehir, (Çev.) MORALI M., Metis Yayınları, İstanbul.
İÇLİ, G. (2013). “Kentsel Yapılı Çevrenin Üretimi ve Yeni Mekânsal Dinamikler - Kentsel Dönüşüm Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1): 247-257.
KELEŞ, R. (2014). 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu, Cem Yayınevi, İstanbul.
KURTULUŞ, H. (2003). “Mekânda Billurlaşan Kentsel Kimlikler: İstanbul’da Yeni Sınıfsal Kimlikler ve Mekânsal Ayrışmanın Bazı Boyutları”, Doğu-Batı, 23.
KURTULUŞ, H. (2005a). “Bir Ütopya Olarak Bahçeşehir”, (Haz.), KURTULUŞ, H. İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayınları, İstanbul.
KURTULUŞ, H. (2005b), “İstanbul’da Kapalı Yerleşmeler: Beykoz Konakları Örneği”, (Haz.), KURTULUŞ, H., İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayınları, İstanbul.
KÜMBETOĞLU, B. (2012). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, 3.baskı, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
LEFEBVRE, H. (2010). Gündelik Hayatın Eleştirisi 1, (Çev.) ERGÜDEN I., Sel Yayıncılık, İstanbul.
LEFEBVRE, H. (2016). Mekânın Üretimi, (Çev.) ERGÜDEN I., Sel Yayıncılık, İstanbul.
MUTDOĞAN, S. (2014). “Türkiye’de Çok Katlı Konut Oluşum Sürecinin İstanbul Örneği Üzerinden İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi, 1-27.
ÖNCÜ, A. (1997). “İdeal Ev Mitolojisi Sınırları Aşarak İstanbul'a Ulaştı” , Birikim, (123):26-34
ÖZGÜR, E. F. (2006). “Sosyal ve Mekânsal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği”, Planlama Dergisi, 79-95.
POLAT, Y. ve KARTAL M. (2018). “Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Modernleşme Bağlamında Dışa Kapalı Konut Üretimi” Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (4): 63-76
ROBERTSON, R., (1999). Küreselleşme Toplum Kuramı ve Küresel Kültür (Çev.) YOLSAL Ü.H., Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
ŞAHİN, K. (2019), “Güvensiz Dünyada Bir Belirsizlik Faktörü Olarak Yabancı Korkusu: İstanbul'daki Kapalı Yerleşimler Üzerinden Bir Değerlendirme”, İdealkent dergisi, 27 (10): 733-768.
ŞAN, M. K. ve AKYİĞİT H. (2014). “Şehir, Kimlik ve Mekansal Ayrışma”, (Ed.) TAŞÇI, H. ve NEBATİ N., Şehir Üzerine Düşünceler-1, Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları, İstanbul.
ŞENGÜL, H. T. 2002, “Tüketim Toplumu, Tüketim Kültürü ve Tüketim Merkezleri”, Ege Mimarlık, 40-41.
SİPAHİ, E. B. (2012). “Yeni” Liberalizmin “Yeni” Yaşam Alanları Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği”, İdealkent Dergisi, 7: 110-135.
STAVRİDES, S., (2010), Kentsel Heterotopya, (Çev.) KARATAY A., Sel Yayıncılık, İstanbul.
TAŞ, L. (2016). Güvenlikli Sitelerde İnşa Edilen Sosyo-Mekânsal İlişkiler ve Sosyo-Mekânsal Ayrışma, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
TÖRE Ö. & SOM K. (2009). “Sosyo-Mekânsal Ayrışmada Korunaklı Konut Yerleşmeleri”, Megaron Dergisi, 4(3):121-130.
UYSAL, A. F., ve AKYİĞİT H. (2012). “Tüketim Toplumlarında Kentsel Dönüşüm Projelerinin ve Çevre‐ Toplum Anlayışının Sosyolojik Analizi”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4):545‐ 565.

APA	Türk E (2020). BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. , 230 - 244.
Chicago	Türk Emrullah BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. (2020): 230 - 244.
MLA	Türk Emrullah BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. , 2020, ss.230 - 244.
AMA	Türk E BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. . 2020; 230 - 244.
Vancouver	Türk E BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. . 2020; 230 - 244.
IEEE	Türk E "BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER." , ss.230 - 244, 2020.
ISNAD	Türk, Emrullah. "BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER". (2020), 230-244.

APA	Türk E (2020). BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 230 - 244.
Chicago	Türk Emrullah BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 12, no.22 (2020): 230 - 244.
MLA	Türk Emrullah BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, vol.12, no.22, 2020, ss.230 - 244.
AMA	Türk E BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 2020; 12(22): 230 - 244.
Vancouver	Türk E BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 2020; 12(22): 230 - 244.
IEEE	Türk E "BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER." Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12, ss.230 - 244, 2020.
ISNAD	Türk, Emrullah. "BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER". Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 12/22 (2020), 230-244.