İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ

Serap BARIŞ, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Tokat, Türkiye)
Metehan ŞAHİN (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Tokat, Türkiye)
Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi
35 4
Yıl: 2018 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 301 - 316 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-12-2020

İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ

Öz:
Bugün dahi tarihe tanıklığın birer vesikası sayılabilecek kitap, gazete ve dergiler, teknolojik gelişmeleriniletişim-haberleşme alanı başta olmak üzere günümüz seviyesine henüz ulaşmadığı dönemlerde çokdaha önemli bir işleve sahiplerdi. Toplumların belirli bir zaman dilimindeki yaşam biçimleri, hayatabakışları, şahit oldukları siyasi-ekonomik olaylar gibi birçok bilginin yer aldığı gazete ve dergilersayesinde dönemin sosyo-ekonomik durumu ile ilgili çıkarımlar yapmak mümkün hale gelmektedir.Bu çalışmada amaç, merkantilist sistem ile oldukça benzer özelliklere sahip milli iktisat doktrinin, Türkbasın hayatındaki fikrî savunucusu sayılan İktisadiyat Mecmuası’nda yer alan bir köşe yazısından yolaçıkarak, merkantilizmin henüz başlangıç aşamasında olduğu 16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl arasındaOsmanlı İmparatorluğu’nun dış ticaretini analiz etmektedir. Çalışmada birincil kaynak olarak İktisadiyatMecmuası’nın 1916 yılı 21. sayısında yayınlanan ve mecmuada başka birçok yazısı da yer alan GalipHaldun’a ait “On Birinci Asr-ı Hicrî’de Sanayi ve Ticaretimiz” başlıklı köşe yazısından faydalanılmıştır.Elde edilen bilgilere göre, Osmanlı İmparatorluğu’nun merkantilist dönemde Avrupa ile yaptığı ticaretteönemli artışların yaşandığı ve dış ticaret dengesinin İmparatorluk lehine olduğu anlaşılmaktadır.Ayrıca bahse konu dönemde Osmanlı ihracatının ithalattan fazla olması, ülkeye bol miktarda altın vegümüş girişini sağlamış, neticede halkın refahı gerek mal gerekse para bolluğunun temini sağlanarakartırılmıştır. Diğer taraftan, dış ticaretteki bu artışın, farklı iktisadi yaklaşımlara bağlı olarak, Avrupalıdevletlerin merkantilist politikalar izlediği bir dönemde, Osmanlılar tarafından tanınan ticari imtiyazlarve düşük gümrük vergisi oranları ile gerçekleşmiş olması lehte olan dış ticaret dengesini 18. yüzyılınbaşlarından itibaren İmparatorluk aleyhine çevirmiştir.
Anahtar Kelime:

FOREIGN TRADE OF OTTOMAN EMPIRE IN MERCANTILIST WORLD ACCORDING TO İKTİSADİYAT MECMUASI

Öz:
Even today, books, newspapers, journals can be accepted as a document that testimony to history. And they had bigger role when technological developments have not yet reached today’s level, especially in the area of communication. Owing to newspapers and journals which have lots of information about people’s life styles, perspectives on life and political-economic events they witnessed, it is possible make inferences about the socio-economic situation of the period. The aim of this study, analyze to foreign trade of Ottoman Empire in end of 16. century and beginning of 17. century with reference to opinion in İktisadiyat Mecmuası which is the intellectual advocate of national economics doctrine what has similar features with mercantilist system in Turkish press. In the study, it has utilized the opinion entitled “Industry and Trade in the 11th Hijri Century” which published in İktisadiyat Mecmuası no. 21 in 1916. The owner of this opinion is Galip Haldun whose many other opinions have published in same journal. According to information obtained, it is understood that the Ottoman Empire experienced significant increases in trade with Europe during the mercantilist period and the trade balance was in favor of the Empire. Also in the same period because of that Ottoman exports were more than imports, the plenty of golden and silver entered to country and people’s welfare increased by providing the abundance of goods and money. On the other hand increase in foreign trade was realized by the low custom tax rates and commercial privileges that given by Ottomans in a period when the European states followed mercantilist policies. The balance of foreign trade which was favour to Ottomans has turned against to the Empire since the beginning 18 century owing to this situation that depends on different economic approaches.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alp, T. (1915) “Milli İktisada Doğru”, İktisadiyat Mecmuası, 1(1), 1-2.
  • Aydemir, C. ve Güneş, H. H. (2006) “Merkantilizmin Ortaya Çıkışı”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 136- 158.
  • Bal, F. (2011) Osmanlı Devleti-İspanya İktisadi İlişkileri (16.-18. Yüzyıllar). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
  • Bulut, M. (2000) “XVII. Yüzyılda Osmanlılar ve Merkantilistler”, Ekonomik Yaklaşım, 11(39), 23-35.
  • _______ (2009) “Reconsideration of Economic Views of A Classical Empire and A Nation‐State During the Mercantilist Ages”, American Journal of Economics and Sociology. 68(3), 791-828.
  • Duru, K. N. (1975) Ziya Gökalp. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
  • De Vries, J. ve Van der Woude, A. (1997) The First Modern Economy: Success, Failure, and Perseverance of The Dutch Economy, 1500–1815 [Elektronik Sürüm]. New York: Cambridge University Press.
  • Gomes, L. (1987) Foreign Trade and The National Economy: Mercantilist and Classical Perspectives [Elektronik Sürüm]. London: Macmillian Press.
  • Gökalp, Z. (1915) “Millet Nedir, Milli İktisat Neden İbarettir?”, İktisadiyat Mecmuası, 1(1), 3.
  • Güçer, L. (1987). XVI-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nun Ticaret Politikası. Türk İktisat Tarihi Yıllığı. (1): 1-128.
  • Güneş, H. H. (2009) “İktisat Tarihi Açısından Nüfus Teorileri ve Politikaları”, Electronic Journal of Social Sciences, 8(2), 126-138.
  • Hafter, D. M. (1964) Critics of Mercantilism in France: 1751-1789: The Industrial Reformers. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Yale University.
  • Haldun, G. (1916) “On birinci Asr-ı Hicrî’de Sanayi ve Ticaretimiz”, İktisadiyat Mecmuası, 1(21), 5-7.
  • Haney, L. H. (1970) History of Economic Thought [Elektronik Sürüm]. New York: The Macmillan Company.
  • Heckscher, E. F. (1994) Mercantilism [Elektronik Sürüm]. New York: Routledge.
  • İnalcık, H. (2000) İmtiyâzât. İslam Ansiklopedisi içinde (C.22, ss.245-252). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı
  • _______ (2003) “Osmanlı’nın Avrupa İle Barışıklığı: Kapitülasyonlar ve Ticaret”, Doğu Batı, (24), 55-83.
  • _______ (2007) Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ: 1300-1600. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Kocabaşoğlu, U. ve Birinci, A. (1995) “Osmanlı Vilâyet Gazete ve Matbaaları Üzerine Gözlemler”, Kebîkeç, (2), 101-121.
  • Karaman, D. (2004) “Ulûm-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 65-87.
  • Karta, N. (2015) “Avrupa Merkantilizmi ve Osmanlı Ekonomisi”, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4(11), 130-146.
  • Kütükoğlu, M. S. (2013) Balta Limanı’na Giden Yol: Osmanlı-İngiliz İktisâdî Münâsebetleri (1580-1850). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Mantran, R. (2007) XVI-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu. Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
  • Mun, T. (1664) Englands Treasure by Forraign Trade [Elektronik Sürüm]. http://la.utexas.edu/users/hcleaver/3 68/368MunTreasuretable.pdf (10.05.2018).
  • O’brien, P. (2000) “Mercantilism and Imperialism in the Rise and Decline of the Dutch and British Economies 1585-1815”, De Economist, 148(4), 469-501.
  • Olson, F. C. W. ve Olson, M. A. (1958) “Luigi Ferdinando Marsigli, The Lost Father of Oceanography”, Quarterly Journal of the Florida Academy of Sciences, 21(3), 227-234.
  • Pamuk, Ş. (2015) Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Peker, H. S. (2015) “Avrupa’da Merkantilist Uygulamalar ve Osmanlı Ekonomisi İle Bir Karsılaştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-12.
  • Rapp, R. T. (1975) “The Unmaking of the Mediterranean Trade Hegemony: International Trade Rivalry and The Commercial Revolution”, The Journal of Economic History, 35(3), 499-525.
  • Rommelse, G. (2010) “The Role of Mercantilism in Anglo‐Dutch Political Relations, 1650–74”, The Economic History Review, 63(3), 591-611.
  • Sağlam, S. (2017) “Ziya Gökalp’te Solidarizm ve Milli İktisat”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (1), 67-84.
  • Savaş, V. F. (2007) İktisatın Tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Skousen, M. (2014) İktisadî Düşünce Tarihi: Modern İktisadın İnşası. Çev: Mustafa Acar vd., Ankara: Adres Yayınları.
  • Tabakoğlu, A. (2009) Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Toprak, Z. (1995) Türkiye’de Ekonomi ve Toplum 1908-1950: Milli İktisat-Milli Burjuvazi. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1999) Büyük Osmanlı Tarihi: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna Kadar (IV. cilt). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Yılmaz, Ş. E. (2014) Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi. Ankara: Efil Yayınevi.
  • Wallerstein, I. (1979) “The Ottoman Empire and The Capitalist World-Economy: Some Questions for Research”, Fernand Braudel Center Review, 2(3), 389-398.
  • ___________ (2005) Modern Dünya Sistemi (II. cilt). Çev: Latif Boyacı, İstanbul: Bakış Yayınları.
APA BARIŞ S, ŞAHİN M (2018). İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. , 301 - 316.
Chicago BARIŞ Serap,ŞAHİN METEHAN İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. (2018): 301 - 316.
MLA BARIŞ Serap,ŞAHİN METEHAN İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. , 2018, ss.301 - 316.
AMA BARIŞ S,ŞAHİN M İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. . 2018; 301 - 316.
Vancouver BARIŞ S,ŞAHİN M İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. . 2018; 301 - 316.
IEEE BARIŞ S,ŞAHİN M "İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ." , ss.301 - 316, 2018.
ISNAD BARIŞ, Serap - ŞAHİN, METEHAN. "İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ". (2018), 301-316.
APA BARIŞ S, ŞAHİN M (2018). İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 301 - 316.
Chicago BARIŞ Serap,ŞAHİN METEHAN İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14, no.2 (2018): 301 - 316.
MLA BARIŞ Serap,ŞAHİN METEHAN İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.14, no.2, 2018, ss.301 - 316.
AMA BARIŞ S,ŞAHİN M İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 301 - 316.
Vancouver BARIŞ S,ŞAHİN M İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 14(2): 301 - 316.
IEEE BARIŞ S,ŞAHİN M "İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ." Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, ss.301 - 316, 2018.
ISNAD BARIŞ, Serap - ŞAHİN, METEHAN. "İKTİSADİYAT MECMUASI’NA GÖRE MERKANTİLİST DÜNYADA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DIŞ TİCARETİ". Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 14/2 (2018), 301-316.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 17:47

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları