Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi

ALİŞARLI, MUSTAFA; GÖKMEN, Mukadderat

Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi

Mukadderat GÖKMEN, (Et Balık Kurumu, Van, Türkiye)

Mustafa ALİŞARLI (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Van, Türkiye)

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

2 0

Yıl: 2003 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 34 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi

Öz:

Bu çalışmada, Van'da kasap ve marketlerde tüketime sunulan 100 adeti sığır ve 100 adeti koyun olmak üzere toplam 200 kıyma örneği Salmonella spp., L. monocytogenes, Cl. perfringens ve B. cereus yönünden incelenmiştir. Sığır kıyma örneklerinde Salmonella spp. %3, L. monocytogenes %22, Cl. perfringens %15 ve B. cereus %7 oranında bulunmuştur. Koyun kıymalarında Salmonella spp. %4, L. monocytogenes %ll, Cl. perfringens %9 ve B. cereus %5 oranında tespit edilmiştir. Sonuçlar, incelenen bakteriler yönünden hazır kıymaların halk sağlığı açısından büyük bir risk taşıdığını göstermektedir. Hazır kıymalarda oranın bu şekilde yüksek çıkmasına; personel, işletme ve ekipman hijyenine yeterli önemin verilmediği, işletmelerde ve bu üründe düzenli mikrobiyolojik kontrollerin yapılmadığı neden olarak gösterilebilir. Bu nedenle, kıyma üretiminde hijyen kurallarına (GMP) titizlikle uyulması, kıymaların önceden büyük miktarlarda hazırlanmaması ve çiğ olarak yada yeteri kadar ısı işlemi görmeden tüketilmemesi önerilebilir. Asıl tedbir olarak ürüne ait bir HA CCP programı geliştirilmesi, patojenlerin elemine edilmesinde veya kabul edilebilir seviyeye düşürülmesinde yararlı olacaktır.

Anahtar Kelime: Salmonella et ürünleri Van patojenler mikrobiyal bulaşıklık tanı Clostridium perfringens kıyma Listeria monocytogenes Bacillus cereus

Konular: Biyoloji

Investigation of some pathogenic microorganisms in minced meat consumed in Van

Öz:

In this study, the prevalences of Salmonella spp, L. monocytogenes, Cl. perfringens, and B. cereus were investigated in 100 beef minced meat and 100 lamb minced meat samples obtained from retail markets and butcheries in Van, Turkey. Salmonella spp (3%), L. monocytogenes (22%), Cl perfringens (15%) and B. cereus (7%) -were found to be represented in beef minced meat samples. In lamb minced meat samples, Salmonella spp (4%), L. monocytogenes (11%), Cl. perfringens (9%) and B. cereus (5%) were found to be present. These findings clearly reveal that contamination of minced meat by the pathogenes studied is quite high and pose the health risks for consumers. High contamination rates can be explained by not being paid much attention to personel, opareting place and equipment hygiene and by being lacked regular microbiological controls of related materials. For the sake of public health, it is suggeested that food hyggiene rules and regulations must be observed very strictly during the production, minced meat not prepared in bulk amounts in advance and not consumed raw or before adaquate heat processing. Finally we suggest that developing an HA CCP program for the product is likely to be very useful in eleminating the pathogens or pulling down the count to tolerable limits.

Anahtar Kelime: Clostridium perfringens ground beef Listeria monocytogenes Bacillus cereus Salmonella meat products Van pathogens microbial contamination identification

Konular: Biyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Aabo S, Andersen JK and Olsen JE (1995). Research note: Detection of Salmonellain minced meat by the polymerase chain reaction, Lett. Appl. Microbiol., 21, 180- 182.
2. Adams MR and Mooss MO (1995). Food Microbiology, The Royal Society of Chemistry, Chambridge.
3. Akilh A (1983). Ankara'da süpermarketlerde satılan hazır kıymaların mikrobiyolojik ve kimyasal kaliteleri ile tek tırnaklı hayvan etleri yönünden incelenmesi üzerine araştırmalar, Etlik Vet. Mikrob. Derg., 5(4-5), 125-158.
4. Akın A ve Kaya B (1988). Ankara'da satılan etlerin mikrobiyolojik kalite kontrolü; 1-Kıymaların mikrobiyolojik kalite kontrolü, DOĞA TURK Tıp ve Ecz. Der., 12(3), 183- 189.
5. Aksu H ve Ergün Ö (1994). Konserve ve dondurulmuş gıdalarda B. cereus'un varlığı, Veterinarium, 1-2(5).
6. Alemdar S (1999). Van ili et satış yerlerinde çevre ve personel hijyeni üzerine araştırmalar, Y.Y. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Van.
7. Ali MS and Fung DYC (1991). Occurrence of Clostridium perfringens in ground beef and ground turkey evaluated by three methods, J. Food Safety, 11(3), 197-203.
8. Alişarh M (2000). Mikrobiyolojik ve kimyasal analizlerle kıymada bozulma anının belirlenmesi, IV. Ulusal Veteriner Mikrob. Kongresi, Ankara.
9. Anonim (1987). Et sanayinde temizlik ve dezenfeksiyon seminer notları, Türk Henkel A.Ş., İstanbul.
10. Anonim (1995). Kırmızı Etler ve Hazır Kıyma, Türk Standartları Enstitüsü, Standart No: 11566, Ankara.
11. Anonymous (1988). Foodborne listeriosis. Bulletin of the WHO Working Group, 66(4), 421-428.
12. Anonymous (1988). Internatinal Organisation for Standardisation ISO. Switzerland, 15
13. Anonymous (2001). Food borne illness outbreaks in Auckland 1999-2000, Food Safety Quaerterly Report, 4 s.
14. Baird RM, Corry Jel, Curtis GDV, Mossel DAA and Skovgaard NP (1989). Pharmoccopoeia of culture media for food microbiology-additional monographs media for Listeria spp, Int. J. Food Microbiol., 9, 89-127.
15. Baumgart J (1993). Micrbiologische Untersuchung von Lebensmitteln. Behr's Verlag, Hamburg.p.: 75-82.
16. Bean NH and Griffin PM (1990). Foodborne disease outbreaks in United Stataes, 1973-1987. Pathogens, vehicles and trends, J.Food Prot., 53(9), 804-817.
17. Beck G, (1978). Mikrobiologische kontrolle von hackfleisch, Fleischwirt, 58(9), 1390.
18. Brâunig I und Matthes HD (2001). Qualitatsrindlefleisch ökologisch erzeugt, Arch, für Lebensmittelhyg., 53,1-24.
19. Brunner B und Eisgruber H (1996). Überprüfmg des DeckelğüPverfahrens als Methode zur Isolierung on Clostridium perfringens aus Lebensmitteln, Arch. Lebensmittelhyg., 47, 135-138.
20. Buchanan RL and Schultz F (1992). Evaluation of the BCET-RPLA kit for the detection of Bacillus cereus diarrheal enterotoxin as compared to cell culture cytotonicity, J Food Prot, 55, 440-443.
21. Civan E (1993). İstanbul bölgesi hayvansal gıda işletmelerinde personel, çevre ve üretim hijyeni, Doktora Tezi, İstanbul.
22. Curtis GDV, Mitchell RG, King AF and Griffin EJ (1989). A selective differential medium for the isolation of L. monocytogenes, Lett. Appl. Microbiol., 8, 95-98.
23. Çakmak Ö (2001). Ankara'da tüketime sunulan sığır kıymalarında Clostridium perfringens'in varlığı ve kontaminasyon düzeyinin belirlenmesi, Yük. Lis. Tezi, Ankara.
24. Çelik TH (1993). Paketlenmiş olarak satılan taze etlerin mikrobiyolojik kaliteleri, Doktora Tezi, Ankara.
25. Çetin K ve Yücel A (1992). Bursa'da kasap dükkanlarında üretilen kasap köftesinin üretimi, mikrobiyolojik ve kimyasal nitelikleri üzerine araştırma, GIDA, 17(4), 247-253.
26. Çiftçioğlu G ve Uğur M (1992). Kıyma, sucuk ve tavuk etlerinde Listeria monocytogenes kontaminasyonu, İÜ. Vet. Fak. Derg., 18(2), 33-44.
27. Decaudin M and Tholozan JL (1996). A comparative study on the conditions of growth and sporulation of three strains of Clostridium perfringens type A, Can. J. Micrbiol., 42, 298-304.
28. Depourcq G and Poucke LV (1191). Evaluation of the Microbiological Quality of Minced Meat, Food policy Trends in Europe, Nutr.Technol. Analy. Safety, p.: 200, Food Policy Symposium.
29. Duitschaever CL and Buteau C (1979). Incidence of Salmonella in pork and poultry products, J. Food Prot., 42(8), 662-663.
30. Eisgruber H and Stolle A (1996). Clostridia in red meat and slaughter animals, 69-75. Factors Affecting the Microbial Quality of Meat. 2. Slaughter and Dressing. Proceedings of a Meeting Held at Sangallo Palace Hotel, Perugia, Italy.
31. Erol İ (1999). Ankara'da tüketime sunulan kıymalarda Salmon ell alarm varlığı ve serotip dağılımı, Türk J. Vet Anim Sci., 23, 321-325.
32. Esteves A, Saraiva C, Ribeiro P, Patarata L and Martins C (1996). L. monocytogenes and hygienic quality of raw meat, Meat for the Consumer-42 nd. Editor: K.I. Hildrum. Lillehammer, Norway.
33. Fantelli K and Stephan R (2001). Prevalance and chararecteristics of Shigatoxin- producing Esherichia coli and Listeria monocytogenes strains isolated from minced meat in Switzerland, int. J. Food Microbiol., 70, 63-69.
34. Farber JM, Sanders GW and Johnston MA (1989). A survey of various foods for the presence of Listeria species, J. Food Protect., 52(7), 456-458.
35. Field RA, Smith FC, Deane DD, Thomas GM and Kotula AW (1977). Sources of variation at the retail level in bacteriological condition of ground beef, J. Food Prot., 40(11), 385-388.
36. Fleming DW, Cochı L, MacDonald KL, Brondum J and Hayes PS (1985). Pasteurized milk as a vehicle of infection in an outbreak of listeriosis, N. Eng. J. Med., 312, 404-407.
37. Flowers RS, D'aoust JY, Andrews WH and Bailey JS (1992) Salmonella. In: Compendium of the Methods for the Microbiological Examinations of Foods. Ed.Vanderzant C and Splittstoesser DF. Amercan Public Health Assoc. 3rd ed.371-404
38. Foster FJ, Fowler LJ and Ladiges WC (1977). A bacterological survey of raw ground beef, J. Food Prot., 40(11), 790-794.
39. Genigeorgis CA, Dutulescu D and Garayzabal JF (1989). Prevelance of Listeria spp, in poultry meat at the supermarket and slaughterhouse level, J. Food Protect., 52(9), 618-624.
40. Gill CO (1979). A rewiew: Instrinsic bacteria in meat, J. App. Bacteriol., 47, 367-359.
41. Granum PE, Brynestad S and Kramer JM (1993). Analysis of enterotoxin production by Bacillus cereus from dairy products, food poisoning incidents and non- gastrointestinal infections, Int J Food Microbiol, 17, 269-279.
42. Granum PE (1994). Bacillus cereus and its toxins, J. Appl. Bacteriol. Symp. Suppl., 76, 61-66.
43. Gökalp HY ve Yetim H (1988). Et işletmelerinde temizlik ve dezenfeksiyonun önemi ve ete bağlı gıda zehirlenmeleri, Et ve Balık End. Derg., 9(54), 34-44.
44. Güven A, Gülmez M ve Kamber U (1997) Kars ilinde tüketime sunulan kıymalarda bazı patojen mikroorganizmaların araştırılması ve kıymaların mikrobiyolojik kalitesinin belirlenmesi, KÜ. Vet. Fak. Derg., 3(1), 57-65.
45. Güven A ve Patır B (1998). Elazığ ilinde tüketime sunulan et ve bazı et ürünlerinde Listeria türlerinin araştırılması, Türk J. Vet Anim Sci., 22, 205-212.
46. Harrigan WF and McCance ME (1976). Laboratory Methods in Food and Dairy Microbiology, Academic Press Inc. Ltd., London.
47. Hinton M, Elizabeth C, Victoria T, Sharon J, Vivien A, Hudson WR and Janet ELC (1998). The bacteriological quality of british beef, 2. frozen minced beef, Meat Sci., 50(4), 395-402.
48. Hoskins CB and Davidson PM (1988). Recovery of Clostridium perfringens from food samples using an oxygen- reducing membrane fraction, J. Food Prot., 51(3), 187-191
49. Hytiainen M, Pohja MS and Niskanen A (1975). Uber mikrobiologische Untersuchungsmethoden und über Qualitatsbeurteilung des Fleisches, Fleischwirt., 55(4), 549- 552.
50. Ingram M (1949). Science in the imported meat industry, J. Roy. Sanitary Inst., 69, 35-41.
51. İnal T (1969). İzmir bölgesinde Bacillus cereus'un sebeb olduğu bir zehirlenme vakası, Bornova Vet. Arş. Enst. Derg., 10(19), 1-5.
52. Jay JM (1992). Food poisoning caused Gram-postive sporeforming bacteria, Int. Mod. Food Microbiol., USA: AVI Book, p. 479-487.
53.Jemmi f (1990). Kenntnisse über Listerien bei Fleisch und Fischprodukten, Mitt. Gebiete Lebensm. Hyg., 81, 144-157.
54. Johnson JL, Doyle MP and Cassens RG (1990). Incidence of Listeria spp. in retail meat roasts, J. Food Sci., 55(2), 572-574.
55. Kalkan A (1993). Et satış yerlerinin ve personelinin hijyenik kontrolü üzerine araştırmalar, Yük. Lis. Tezi, Ankara.
56. Karches H and Teufel P (1988). Listeria monocytogenes Vorkommen in Hackfleisch und Verhalten in frischer Zwiebelmettwurst, Fleischwirt., 68(11), 1388-1391
57. Kaya M and Schmidt U (1989). Verhalten von L. monocytogenes im Hackfleisch bei Kühl- und Gefrierlagerung, Fleischwirt., 69, 617.
58. Kaymaz Ş (1987). Ankara'da tüketime sunulan hamburgerlerde halk sağlığı yönünden önemli bazı bakterilerin saptanması, AÜ. Vet. Fak. Derg., 34(3), 577-593.
59. Kleeberger A and Busse M (1975). Keimzahl und Florazusammensetzung bei Hackfleisch unter besonderer Berücksichtigung von Enterobakterien und Pseudomonaden, Z. Lebensm. Unters. Forsch., 158, 321-331.
60. Konuma H, Shinagawa K, Tokumaru M and Onoue Y (1988). Occurence of Bacillus cereus in meat products, raw meat and meat product additives, J. Food Protect., 51(4), 324-326.
61. Kotula AW (1982). Role of goverment in researc on meat microbiology, J. Food Prot., 45(12), 1165-1168.
62. Labbe RG (1989). Clostridium perfringens. In: Foodborne Bacterial Pathogens, Ed.: M.P. Doyle, New York and Basel Marcel Decker Inc., p.: 191-227.
63. Ladiges WC, Foster JF and Ganz WM (1974). Incidence and viability of Clostridium perfringens in ground beef, J. Milk Food Technol., 37, 622-623.
64. Linnan MJ, Mascola L, Lou XD, Goulet V, May S, Salminen C and Hird DW (1988). Epidemic listeriosis associated with Mexican-Style Cheese, N. Eng. J. Med., 319, 823-828.
65. Lovett J (1988). Listeria isolation (in) FDA bacteriological analytical manual, FDA: Supplement, 9/87.
66. Mates A (1983). Microbiological survey of frozen ground meat and a proposed standart, J. Food Prot., 46(2), 87- 89.
67. Mead GC (1994). Microbiological hazards from meat and their control, B.F.J., 96(8), 33-36 (Abstr.).
68. Meyer M and Tholozan JL (1999). A new growth in vitro sporulartion medium for Clostridium perfringens, Lett. Appl. Microbiol.,28, 98-102.
69. Mossel DAA, Koopmann MJ and Jongerius E (1967). Enumeration of Bacillus cereus in foods, Appl Microbiol., 15, 650-653.
70. Narasimha RD and Ramesh BS (1988). Microbial profiles of minced meat, Meat Sci., 23, 279-291.
71. Nazlı B ve İnal T (1989). Bacillus cereus'dan ileri , gelen gıda zehirlenmeleri, Pendik Hayv. Hast.Merk. Araşt. Enst. Derg., XX (1),57-65.
72. Nitcheva L, Yankova V, Popov V and Manev C (1990). Listeria isolation from foods of animal origin, Acta Microbiol. Hungarica, 37(2), 223-225.
73. Nursoy G ve Akgün S (1997). Ankara'daki askeri birliklerin ihtiyacı için alman sığır etlerinin mikrobiyolojik kaliteleri üzerinde araştırmalar, GIDA, 22(3) 241-445.
74. Pinner R, Schuchat A and Deaver K (1992). Role öf foods in sporadic Listeriosis, II: microbiologic and epidemiologic investigation, JAMA., 267,2046-2050.
75. Rorvik ML and Yndestad M (1991). Listeria monocytogenes in foods in Norway, int. J Microbiol,, 13, 97- 104.
76. Sağun E, Sancak YC, Durmaz H ve Akkaya L (1997). Van'da tüketime sunulan çiğ köftelerin hijyenik kaliteleri üzerine bir araştırma, Y.Y.Ü. Sağlık Bil. Derg., 3(1), 64-67.
77. Sağun E, Sancak YC, Ekici K ve Durmaz H (1996). Van'da tüketime sunulan piliç but ve göğüs etlerinin hijyenik kalitesi üzerine bir araştırma, YYÜ Vet. Fak. Derg., 7(1-2), 667-673.
78. Saltan S (1994). Kasaplık hayvanlarda önemli bazı Enterobacteriaceae grubu mikroorganizmaların araştırlması, Türk J. Vet Anim Sci., 18,189-194.
79. Sancak YC, Boynukara B ve Ağaoğlu S (1993). Van'da tüketime sunulan kıymaların mikrobiyolojik kalitesi. YYÜ. Vet. Fak. Derg., 4(1-2), 73- 86.
80. Sancak YC, Kayaardi S, Sağun E, İşleyici Ö ve Sancak H (1996), Van piyasasında tüketime sunulan fermente Türk sucuklarının fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve organoleptik niteliklerinin incelenmesi, YYÜ. Vet. Fak. Derg., 7(1-2), 67-73.
81. Sarıgöl C (1982). Elazığ'da tüketilen kıymalarda Clostridium ve Enterobacteriaceae grubu mikroorganizmaların varlığı üzerinde araştırmalar, FÜ, Vet. Fak. Derg., 7(1-2), 179-186.
82. Schellhaas G (1982): Zur mikrobiologischen Beschaffenheit von Hackfleisch und anderen Erzeugnissen aus frischem Fleisch. Fleischwirt., 62(5), 582-587.
83. Schuchat A, Deaver K, Wenger JD and Plikaytis BD (1992). Role of foods in sporadic Listeriosis. I. Case- control study of dietary risk factors, JAMA, 267, 2041-2045.
84. Schlech WF, Lavigne PM, Bortolussi R., Allen AC, Holdane EV and Worth AS (1983). Epidemic listeriosis- evidence for transmission by food, N. Engl. J. Med., 308(4), 203-206.
85. Sharif A ve Tunail N (1995). Detection of Listeria monocytogenes in foods of animal origin, Türk J. Vet Anim Sci., 19, 329-334.
86. Sierra ML, Gonzalez-Fandos E, Garcia-Lopez ML, Fernandez MCG and Prieto M (1995). Prevalence of Salmonella, Yersinia, Aeromonas, Camphylobacter and cold- growing E. coli on freshly dressed lamb carcasses, J. Food Protect., 58(11), 1183-1185.
87.SineII HJ (1992). Faktoren, die mikrobiellen Verderb bestimmen. In:Einführung in die Lebensmittelhygiene, Paul- Prey Verlag, Hamburg, Berlin. Pp: 85-105.
88. Stolle A (1985). Die Problematik der Probenentnahme für die Bestimmung des Oberflachenkeimgaheltes von Schlachttierkörpern, Habilschrift, Fachbereich Veterinârmed., Freie Universitat, Berlin.
89. Şireli UT ve Erol İ (1999). Hazır kıymalarda Listeria türlerinin araştırılması, Türk J Vet Anim Sci., 23: 373-380.
90. Tekinşen OC, Yurtyeri A ve Mutluer B (1980). Ankara'da satılan hazır kıymaların bakteriyolojik kalitesi, AÜ, Vet, Fak. Derg., 27(1-2), 45-63.
91. Thatcher FS and Clark DS (1973). Microorganisms in foods. Their significance and methods of enumaration, University of Toronto Press, Toronto, Canada.
92. Tompkin BR (1976). Detection of Salmonella in foods; past, present and futures activites and attitudes of the food industry, J. Milk Food Technol., 39(5), 359-361.
93. Ulutürk O (1993). Ankara piyasasında tüketime sunulan sakatatın Salmonella kontaminasyonu yönünden incelenmesi, Yük. Lis. Tezi, Ankara.
94. Wyatt JC and Guy V (1980). Relationships of microbial quality of retail meat samples and sanitary conditions, J. Food Protect;, 43(5), 385-389.
95. Wang GH and Qiao XL (1994). The incidence of CI. perfringens, S. aureus, Salmonella and L. monocytogenes in retail meat and meat products in Beijing, Fleischwirt, 73(3), 288-290.
96. Van netten P, Perales I, Curtis GDv and Mossel DAA (1989). A selective differential media for the detection and enumeration ofL. monocytogenes and other Listeria spp Int. J. Food Microbiol., 8, 299-316.
97. Yetim H (1985). Erzurum piyasasında tüketime sunulan sığır kıymalarının bazı saprofit ve bir kısım patojen bakteriler yönünden incelenmesi, AÜ, Yük. Lis. Tezi, Erzurum.
98. Youssef H, Hefnawy Y, Ahmed SH and Rhaman HA (1984). Bacteriological evaluation of raw minced meat in Assiut City, Fleischwirt., 64(5), 590-592.
99. Yücel A, Çetin K ve Gürbüz O (1991). Bursa ilinde satılan hazır kıymalarda, gıda zehirlenmelerine neden olan bazı mikroorganizmaların varlığı üzerine bir çalışma, UÜ. Zir. Fak., 8,93-100.
100. Yürük B, Ceyhan İ ve Babür C (1996). Kutu konservelerinde Cl. perfringens araştırılması, Türk Hij. Dern. Biyol. Derg., 53(2), 21-24.

APA	GÖKMEN M, ALİŞARLI M (2003). Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. , 27 - 34.
Chicago	GÖKMEN Mukadderat,ALİŞARLI MUSTAFA Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. (2003): 27 - 34.
MLA	GÖKMEN Mukadderat,ALİŞARLI MUSTAFA Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. , 2003, ss.27 - 34.
AMA	GÖKMEN M,ALİŞARLI M Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. . 2003; 27 - 34.
Vancouver	GÖKMEN M,ALİŞARLI M Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. . 2003; 27 - 34.
IEEE	GÖKMEN M,ALİŞARLI M "Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi." , ss.27 - 34, 2003.
ISNAD	GÖKMEN, Mukadderat - ALİŞARLI, MUSTAFA. "Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi". (2003), 27-34.

APA	GÖKMEN M, ALİŞARLI M (2003). Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 14(1), 27 - 34.
Chicago	GÖKMEN Mukadderat,ALİŞARLI MUSTAFA Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 14, no.1 (2003): 27 - 34.
MLA	GÖKMEN Mukadderat,ALİŞARLI MUSTAFA Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, vol.14, no.1, 2003, ss.27 - 34.
AMA	GÖKMEN M,ALİŞARLI M Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2003; 14(1): 27 - 34.
Vancouver	GÖKMEN M,ALİŞARLI M Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2003; 14(1): 27 - 34.
IEEE	GÖKMEN M,ALİŞARLI M "Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 14, ss.27 - 34, 2003.
ISNAD	GÖKMEN, Mukadderat - ALİŞARLI, MUSTAFA. "Van ilinde tüketime sunulan kıymaların bazı patojen bakteriler yönünden incelenmesi". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 14/1 (2003), 27-34.