İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları

İsmail Akkoyunlu (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Dinî İlimler Fakültesi, İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)
Cumhuriyet İlahiyat Dergisi
18 2
Yıl: 2019 Cilt: 23 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 545 - 562 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.540686 İndeks Tarihi: 18-12-2020

İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları

Öz:
Mahiyeti, ortaya çıkışı, ilk olarak nasıl ve hangi anlamlar çerçevesinde kullanıldığı gibihususlarda yoğun tartışmaların yaşandığı Selefîlik, son birkaç asrın en fazla gündeme gelenkonularındandır. Selefîlik ile ilgili tartışmalar bazen bu kavramın bir zihniyete mi yoksa mezhebe mi karşılık geldiği ile ilgili olarak yaşanırken bazen de bu olgu, İslam düşünce tarihindeyer edinmiş birtakım önemli isimlerle ilişkili olarak gündeme getirilmektedir. Bu kavramlaadı en sık anılan isim olarak ise karşımıza İbn Teymiyye (ö. 728/1328) çıkmaktadır. Bu nedenle makalemizde Selefîliğin teorisyeni ve en güçlü temsilcisi olarak görülen İbn Teymiyye’nin eserlerinde Selefîlik/Selefiyye kavramının nasıl ve hangi anlamlara karşılık gelecekşekilde kullanıldığı mercek altına alınmıştır. Bu kullanımdan hareketle Selefîlik kavramı analiz edilirken konu ile yakından ilgili aynı zamanda İbn Teymiyye’nin kavram setinin en önemliyapıtaşlarından biri olan selef kavramı da tartışmaya dâhil edilerek konunun etraflı bir biçimde ele alınması sağlanmıştır. İbn Teymiyye’nin selef ve Selefiyye kavramlarını kullanımşekline bakıldığında karşımıza çıkan ilk husus, Selefiyye kavramına nispetle selef kavramınınçok daha fazla kullanılmış olmasıdır. Böylece İbn Teymiyye düşüncesinde selef kavramı, gelenekteki kullanımına da uygun bir biçimde ilk asırlarda yaşamış İslam toplumunu ve bu toplumun ortaya koyduğu din anlayışını ifade etmektedir. Çoğunlukla terkip halinde yer verilenSelefiyye kavramının ise İbn Teymiyye döneminde varlık kazanmış sınırları belirli bir ekolveya yapıdan ziyade bir zihniyeti ve düşünme biçimini yansıtır bir biçimde kullanıldığı görülmektedir.
Anahtar Kelime:

The Concepts of Salaf and Salafiyya in Ibn Taymiyya

Öz:
Salafism is one of the most important issues of the last few centuries. There are intense discussions on the issues related to Salafism, its emergence, how it was first used by whom and in what sense. Discussions about Salafism are sometimes experienced in relation to whether this concept corresponds to a mentality or to a sect, and sometimes this phenomenon is brought up in relation to a number of important names that have taken place in the history of Islamic thought. Ibn Taymiyya (d. 728/1328) emerges as the most frequently mentioned name in this context. Therefore, in this article, we have examined how Salafism/Salafiyya concept is used in the works of Ibn Taymiyya who is accepted as the theorist and the most powerful representative of Salafism. We have discussed the issue in a comprehensive manner by including the concept of Salaf, which is one of the most used concepts of Ibn Taymiyya. When we consider Ibn Taymiyya's use of the concepts of Salaf and Salafiyya, the concept of Salaf is seen to be used much more than the concept of Salafiyya. Thus, the concept of Salaf in the thought of Ibn Taymiyya refers to the Islamic society that lived in the early centuries and the conception of religion revealed by this society. The concept of Salafiyya, however, appears to have been used in a way that reflects a mentality and a way of thinking rather than a particular school or sect.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akkoyunlu, İsmail. İbn Teymiyye’nin Şia’ya Reddiyesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2017.
  • Aydınlı, Osman. Akılcı Din Söylemi Farklı Yönleriyle Mu’tezile Ekolü. Ankara: Hitit Kitap Yayınevi, 2010.
  • Baktır, Mehmet. “Mütekaddimîn Selefiyye ve Metod Anlayışı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (Aralık 2004): 25-48.
  • Baltacı, Burhan. “Haberî Sıfatlar Bağlamında Gazzâlî’nin (505/1111) “Selef” Tanımının Değerlendirilmesi”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 9/3 (Kış 2009): 111-123.
  • el-Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. es-Selefiyye Merhale Zemeniyye Mübareke la Mezheb İslâmî. Dımaşk: Dârü'l-Fikr, 1988.
  • Demirbilek, Mine - Atalay, Hakan. “Türkiye’de Selefîlik Araştırmalarında Rastlanan Bazı Sorunlar”. İslâmî Araştırmalar 29/2 (Eylül 2018): 448-459.
  • Griffel, Frank. “What Do We Mean By “Salafī”? Connecting Muḥammad ʿAbduh with Egypt’s Nūr Party in Islam’s Contemporary Intellectual History”. Die Welt des Islams 55/2 (2015): 186-220.
  • Güler, Zekeriya. “Selefî Hareketin Tarihî Kökenleri ve Yöntem Problemi”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 9/3 (Kış 2009): 47-74.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidaye ve’n-Nihaye. 14 Cilt. Beyrut: Mektebetü’lMaârif, 1977.
  • İbn Manzûr. “Selef”. Lisânu’l-‘Arab. 23: 2068. 55 Cilt. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, ts.
  • İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddin Abdurrahman. ez-Zeyl alâ Tabakāti’l-Hanabile. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Marife, ts.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Minhâcu’s-Sünneti’n-Nebeviyye fî Nakdi Kelâmi’ş-Şîati’l-Kaderiyye. thk. Muhammed Reşâd Sâlim. 8 Cilt. Riyad: Câmi‘atü’l-İmâm Muhammed b. Su‘ûd el-İslâmiyye, 1986.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Mecmûu Fetâvâ. cem ve tertib: Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım el-Asımî en-Necdî. 36 Cilt. Riyad: Matabiü’rRiyad, 1381/1962.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Der’u Tearûzi’l-Akl ve’n-Nakl. thk. Muhammed Reşad Salim. 10 Cilt. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud elİslâmiyye, 1991.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-İhnaîyye. thk. Ahmed b. Mûnis el-Anzî, Cidde: Daru’l-Hirâz, 2000.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-İstikame. thk. Muhammed Reşâd Sâlim. 2 Cilt. Riyad: Câmi‘atü’l-İmâm Muhammed b. Su‘ûd el-İslâmiyye, 1983.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-Cevabu’s-Sahih li-men Beddele Dine'l-Mesih. thk. Ali b. Hasan b. Nasır v.dğr. 6 Cilt. Riyad: Dârü'l-Âsıme, 1999.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. er-Red ale’l-Mantıkıyyîn. haz. Refik el-Acem, Beyrut: Dârü'l-Fikri'l-Lübnani, 1993.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-Fetâvâ el-Kübra. thk. M. Abdulkadir Atâ’. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-Fetvâ’l-Hameviyyetü’lKübra. thk. Hamed b. Abdulmuhsin, Riyad: Daru’s-Samîî, 2004.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. et-Tedmuriyye. thk. Muhammed b. Avde, Riyad: Mektebetü'l-Ubeykan, 2000.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Beyânu Telbîsi’l-Cehmiyye fi Te’sisi Bidaihimi’l-Kelamiyye. thk. Yahya b. Muhammed el-Huneydi. 10 Cilt. Medine: Mücemmaü’l-Melik Fehd li-Tıbaati’l-Mushafi’ş-Şerif, 2005.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. es-Safediyye. thk. M. Reşad Salim, Mısır: Mektebetü İbn Teymiyye, 1986.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. İktizau Sıratı’l-Müstakîm li Muhâlefeti Ashâbi'l-Cahîm. thk. Nasır b. Abdülkerim el-Akl. 2 Cilt. Beyrut: Daru Alemi’l-Kütüb, 1999.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. er-Red ale’ş-Şazelî fî Hizbihî ve ma Sannefehu fî Adâbi’t-Tarîk. thk. Ali b. Muhammed el-Umran, Mekke: Daru Alemi’l-Fevaid, 2008.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Camiu’l-Mesail. thk. Muhammed Azîr Şems. 6 Cilt. Mekke: Daru Alemi’l-Fevaid, 2001.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-Hasene ve’s-Seyyie. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. es-Sarimu’l-Meslûl alâ Şâtimi'r-Resûl. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Riyad: el-Harasü’l-Vatanî esSuûdî, ts.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Buğyetü’l-Murtâd fi’r-Reddi ale’l-Mütefelsife ve’l-Karamita ve’l-Batıniyye. thk. Musa ed-Devîş, Medine: Mektebetü’l-Ulûm, 1995.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. el-Mesail ve’l-Ecvibe. thk. Ebû Abdullah Hüseyin b. Ukâşe, Kahire: el-Faruku’l-Hadîse li’n-Neşr, 2004.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Dekâiku’t-Tefsir. thk. Muhammed es-Seyyid Celyend. 6 Cilt. Dımaşk: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’an, 1984.
  • İşcan, Mehmet Zeki. Selefilik İslami Köktenciliğin Tarihi Temelleri. İstanbul: Kitap Yayınları, 2009.
  • Koca, Ferhat. “İslâm Düşünce Tarihinde Selefîlik: Tarihsel Serüveni ve Genel Karakteristiği”. İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 1/1-2 (2015): 15-70.
  • Kubat, Mehmet. “Selefi Perspektifin Tarihselliği”. İslâmî Araştırmalar 17/3 (Eylül 2004): 235- 251.
  • Kutlu, Sönmez. “Çağdaş Araştırmalarda Mezhepleri ve Selefîliği Anlamaya Dair Sorunlar”. İslam’ın Hakikati ve Mezhep Sorunu. ed. Mehmet Evkuran. 139-152. Ankara: Anadolu İlahiyat Akademisi Yayınları, 2016.
  • Okumuş, Bünyamin. “Garanik Hadisesi Bağlamında İbn Teymiyye’ye Göre İsmet Kavramı: Nebevi Metinlerin Neshi ve Tebdili Meselesi (I)”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 8/1 (2010): 237-260.
  • Özervarlı, Mehmet Sait. “Selefiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36: 399-402. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
  • Sönmez, Vecihi. “Selef Düşüncesinin Tarihi Arkaplanı ve Selefilik”. Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmî Dergisi 9-10 (2010): 169-185.
  • Watt, William Montgomery. İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri. Trc. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2010. Yılmaz, Mustafa Selim. “İslami Düşünce Tarihinde Bir Anlama Biçimi Olarak Selefilik Üzerine Bir Deneme”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3 (2014): 532-553.
  • ez-Zehebî, Şemsüddîn Ebî Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretü’l-Huffâz. 4 Cilt. Haydarâbâd: Dairetü’l-Maârifi’l-Osmaniyye, 1956.
APA AKKOYUNLU İ (2019). İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. , 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
Chicago AKKOYUNLU İsmail İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. (2019): 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
MLA AKKOYUNLU İsmail İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. , 2019, ss.545 - 562. 10.18505/cuid.540686
AMA AKKOYUNLU İ İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. . 2019; 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
Vancouver AKKOYUNLU İ İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. . 2019; 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
IEEE AKKOYUNLU İ "İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları." , ss.545 - 562, 2019. 10.18505/cuid.540686
ISNAD AKKOYUNLU, İsmail. "İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları". (2019), 545-562. https://doi.org/10.18505/cuid.540686
APA AKKOYUNLU İ (2019). İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(1), 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
Chicago AKKOYUNLU İsmail İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23, no.1 (2019): 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
MLA AKKOYUNLU İsmail İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.23, no.1, 2019, ss.545 - 562. 10.18505/cuid.540686
AMA AKKOYUNLU İ İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2019; 23(1): 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
Vancouver AKKOYUNLU İ İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2019; 23(1): 545 - 562. 10.18505/cuid.540686
IEEE AKKOYUNLU İ "İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23, ss.545 - 562, 2019. 10.18505/cuid.540686
ISNAD AKKOYUNLU, İsmail. "İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/1 (2019), 545-562. https://doi.org/10.18505/cuid.540686
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 16:6

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları