Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 453 - 486 Metin Dili: Arapça DOI: 10.33415/daad.639316 İndeks Tarihi: 20-12-2020

التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه

Öz:
سفيان الثوري (تـ 161/778) أحد فقهاء ومحدثي القرن الثاني الهجري، نسبت المصادرُ إليه تفسيراً باسمه (تفسير سفيان الثوري)، والذي يعتبر من أوائل التفاسير بالرواية وصولاً إلينا، لقد ركزت الدراساتُ السابقةُ حول تفسير الثوري عن الكيفية، والمنهج الذي سار عليه الثوري في تفسيره، وكانت بعيدة عن البحث حول الأسباب التي تقف وراء هذا المنهج. فتساءلنا في مقالتنا عن الأسباب التي تقف وراء المنهج الذي اتبعه الثوري في تفسيره، سواء فيما يخص مصادره أو منهجيته، هذا من جهة، ومن جهة أخرى سعينا في هذه المقالة للتعرف على الموضوعات الأساسية التي تناولتها المرويات التفسيرية، ومعرفة أسباب تركيز تلك الروايات على موضوعات معينة دون غيرها. مستعرضين أيضاً العوامل السياسية والعلمية التي انعكست في تفسير الثوري؛ نظراً لتأثره بالواقع الذي عاش فيه. وعليه فإن هذا الجهد يهدف إلى تقديم إضافة متواضعة، تعين المهتمين في علم التفسير على فهم تفسير الثوري بشكل جيد.
Anahtar Kelime:

Süfyân es-Sevrî’ye İsnad Edilen Tefsir: Kaynakları, Muhtevası ve Dönemin Sosyo-politik Tartışmalarının Tefsirine Etkisi

Öz:
Hicrî ikinci asrın önemli muhaddis ve fakihlerinden olan Süfyân es-Sevrî (ö. 161/778), kendisine nispet edilen tefsîri ile rivayet tefsirinin ilk örneklerinden birini ortaya koymuştur. Söz konusu tefsir üzerine yapılan araştırmalar genelde deskriptif mahiyet taşımakta olup, müellifin tefsir ilmindeki yerini ortaya koymaktan uzaktır. Bu makale, Sevrî’nin düşünce dünyasının izlerini takip edebilmek adına, tefsirinde yaptığı yorumların arka planını deşifre etmeyi, muhteva ettiği rivayetleri analize tabi tutmayı ve bu rivayetlerin belli konular etrafında yoğunlaşmasının sebepleri üzerinde durmayı hedeflemektedir. Her müfessir gibi Sevrî’de kendi çağının âlimidir ve asrının sosyo-politik tartışmalarından bigâne değildir. Dolayısıyla bu esere tesir eden tarihi ve siyasi bazı amillerin yansımalarının tespiti de makalenin sınırları dâhilindedir. Böylece bu çalışma Süfyân esSevrî’nin tefsirciliğinin daha iyi anlaşılmasına mütevazı bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime:

Tafsir Attributed to Sufyan al-Thawri: Its Sources, Content and Effects of the Socio-Political Debates of the Period

Öz:
One of the significant hadith and Islamic law scholars of the second century hijra, Sufyan al-Thawri (d. 161/778) compiled one of the first examples of received commentary (riwaya tafsir) with the tafsir book attributed to him. Existing studies on the aforementioned tafsir are generally descriptive and far from presenting the place of the author in the field of tafsir. In order to follow the traces of Thawri’s world of thought, this article aims to examine the background of his interpretations in the tafsir, analyse the narrations he compiled and focus on the reasons why these narrations concentrated around certain issues. Like all tafsir scholars, al-Thawri was the scholar of his period and he did not stay away from socio-political debates of the period. Hence, determination of effects of some historical and political developments on his work is also within the limits of this article. Thus, this study aims to make a modest contribution to better understanding of Sufyan al-Thawri’s commentary.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akpınar, Ömer Faruk. “Süfyân es-Sevrî’nin Hayatı ve Eserleri”. Usûl: İslam Araştırmaları 22 (2014), 115-167.
  • Anatoprak, Tuğba. Süfyân es-Sevrî Tefsirinde Ulûmu'l-Kur'ân. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Bağdâdî, Hatîb. Târîhu Bağdâd. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmî, 2002.
  • Bezzâr, Ahmed. el-Müsned. Thk. Mahfûzu’r-rahmân Zeynullâh v. diğerleri. Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 2009.
  • Cerrahoğlu, İsmail. “Süfyân b. Sa’id es-Sevrî ve Tefsiri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVIII (1970), 23-34.
  • Cürcânî, Hamza. Târîhu cürcân. Beyrut: Âlimu’l-kutub, 1987. 4. Baskı.
  • Cürcânî, İbn Adiyy. el-Kâmilu fî duafâir’-ricâl. Thk: Âdil Abdulmevcut, Ali Muhammed Muevved. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1997.
  • Edneh, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. Thk. Süleymân b. Sâlih el-Heziyy. Suudi Arabistan: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 1997.
  • Eş‘arî, Ebü’l-Hasan. Makâlâtü’l-islâmiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn. Thk. Naîm Zerzûr. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye. 2005.
  • Sevrî, Süfyân. Tefsîru’s-sevrî. Thk. İmtiyâz Arşî. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1983.
  • Ezherî, Ebû Mansûr. Meânî’l-kırâât. Suudi Arabistan: merkezü’l-buhûs, Câmiatü’l-melik Suûd, 1991.
  • Hudeyrî, Muhammed. Tefsîru’t-tâbiîn ardun ve dirâsetün ve mukârenetun. Riyad: Dâru’lvatan.
  • İbn Cinnî, Ebü’l-Feth. el-Muhteseb fî tebyîni vucûhı şevâzzi’l-kırââti ve’l-îdâhı anhâ. Mısır: Vezâretü’l-evkâf el-meclisu’l-‘alâ li’-ş-şüûni’l-islâmiyye, 1999.
  • İbn Ebî Hâtim. Tefsîru’l-kur’âni’l-azîm, Thk. Esad et-tayyib. Suud: Mektebetü nizâr elbâz, 1419. 3. Baskı.
  • İbn Fâris, Ahmed. Mu’cemu meḳâyîsi’l-luğati, Thk. Abdusselâm Hârûn. Dimeşk: Dâru’lfikr, 1979.
  • İbn Hâleveyh, el-Hüseyin. el-Hüccetü fî’l-kırââti’s-seb‘. Thk. Abdu’l-âl Mekr, 4. Baskı. Beyrut: Dâru’ş-şurûk, h.1401.
  • İbn Sa‘d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Thk. Muhammed Atâ. Beyrut: Dâru’l-kutubi’lilmiyye, 1990.
  • Mizzî, Abdurrahmân. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: erRisâle, 1980.
  • Sa‘lebî, Ebû İshâk. El-Keşf ve’l-beyân. Thk. Heyet. Suudi Arabistan:Dâru’t-tefsîr, 2015.
  • San‘ânî, İbnu’l-emîr. et-Tahbîr li îdâhi meânî’t-teysîr. Thk. Subhî Hallâk. Suudi Arabistan: Mektebetü’r-rüşd, 2012.
  • Suyûtî, Celâleddîn. Tabakâtü’l-hüffâz. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1403.
  • Sübkî, Takıyüddîn. Mu‘cemu’ş-şuyûh. Thk. Beşşâr Avvâd, Raid Yusuf el-Anbekî. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmi, 2004.
  • Şâtibî. el-İ’tisâm, Thk. Selîm el-Hilâlî. Suud: Dâru İbn Affân, 1992. 2 cilt. Şâfiî, Muhammed bin İdrîs, er-Risâle. Thk. Ahmed Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1940.
  • Taberî, İbn Cerîr. Câmîu’l-beyân. Thk. Ahmed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
  • Tayyâr, Musâid. et-Tefsîru’l-lügevî. Suudi Arabistan: Dâru ibni’l-cevzî, 1432.
  • Tirmizî, Ebû İsâ. es-Sünen. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmîyy, 1998.
  • Zehebî, Muhammed. Siyeru ‘alâmı’n-nubelâ. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2006.
  • Zehebî, Muhammed. Târîhu’l-islâm ve vefâyâtü’l-meşâhîru ve’l-‘alâm. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmi, 2003.
  • Ez-Zerkeşî, Muhammed bin Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed ebû’l-fadl. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1376/1957. 2 cilt.
APA العزي أ, TAS S (2020). التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. , 453 - 486. 10.33415/daad.639316
Chicago العزي أحمد,TAS SAKIN التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. (2020): 453 - 486. 10.33415/daad.639316
MLA العزي أحمد,TAS SAKIN التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. , 2020, ss.453 - 486. 10.33415/daad.639316
AMA العزي أ,TAS S التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. . 2020; 453 - 486. 10.33415/daad.639316
Vancouver العزي أ,TAS S التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. . 2020; 453 - 486. 10.33415/daad.639316
IEEE العزي أ,TAS S "التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه." , ss.453 - 486, 2020. 10.33415/daad.639316
ISNAD العزي, أحمد - TAS, SAKIN. "التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه". (2020), 453-486. https://doi.org/10.33415/daad.639316
APA العزي أ, TAS S (2020). التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 20(1), 453 - 486. 10.33415/daad.639316
Chicago العزي أحمد,TAS SAKIN التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20, no.1 (2020): 453 - 486. 10.33415/daad.639316
MLA العزي أحمد,TAS SAKIN التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol.20, no.1, 2020, ss.453 - 486. 10.33415/daad.639316
AMA العزي أ,TAS S التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2020; 20(1): 453 - 486. 10.33415/daad.639316
Vancouver العزي أ,TAS S التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2020; 20(1): 453 - 486. 10.33415/daad.639316
IEEE العزي أ,TAS S "التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه." Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 20, ss.453 - 486, 2020. 10.33415/daad.639316
ISNAD العزي, أحمد - TAS, SAKIN. "التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/1 (2020), 453-486. https://doi.org/10.33415/daad.639316