Yıl: 2020 Cilt: 30 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 429 - 444 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-12-2020

20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI

Öz:
Bu çalışma, 20.yüzyıl başında Ankara Vilayetine bağlı olan Yozgat Sancağının ve iki “büyük” kazasıolan Boğazlıyan ve Akdağmadeni’nin coğrafi, tabii, sosyal, ekonomik ve idari durumunu ortaya koymayıamaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışmanın ana kaynağını 1325 Numaralı Ankara Vilayeti Salnamesi ileOsmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivindeki belgeler oluşturmaktadır. Ayrıca Yozgat tarihi ile ilgili bazıaraştırma eserlerinden de yararlanılmıştır. Çalışmada Yozgat’ın 20.yüzyıl başında neredeyse bugüne benzercoğrafi ve tabii özelliklere sahip olduğu kaydedilmiştir. Nüfus ekseriyeti Müslümanlardan oluşmakla berabergayrimüslim nüfusa hem merkezde hem de Salnamede yer verilen bu iki kazada da rastlanmaktadır. Rum nüfusözellikle Akdağmadeni bölgesinde daha çoğunluktadır. Yozgat Sancağı ve ilçelerinin ekonomik durumu,vergiler ile yetiştirilen hububat ve hayvancılık üzerinden kayıtlanmıştır. Özellikle Akdağmadeni’ndeKaradeniz’den Trabzon, Gümüşhane ve Ünye’den uzun süre önce gelmiş Rum nüfusun askere gitmemek içintekrar Hristiyanlığı seçmeye dönük talepleri belgelerde görülmektedir. Akdağmadeni adından anlaşılacağıüzere madenciliğin, taş işçiliğinin olduğu bir bölge olması sebebiyle de çekim alanı olmuştur.
Anahtar Kelime:

Geographic, Natural, Social, Economic and Administrative Cases of Yozgat Sanjak with District of Akdagmadeni and Bogazlıyan at the Beginning of the 20th Century

Öz:
This sudy aims to reveal the geograpihical, natural, social, economic and adminstrative status of the Yozgat Sanjak of the Ankara Province at the begining of the 20th Century and the two major districts of Bogazlıyan and Akdagmadeni. In this context, the main source of the study is the 1325 numbered Ankara Province Yearbook and the documents in the Ottoman and Republican Archives. Besides some research works related to history of Yozgat will be utilized. In this study, It was noted that Yozgat had almost smiliar geographical and natural features to present day. Although the majority of the population consist of Muslims, the non Muslims population is found both in the center and in the two center and in the two districts of Salname. The Greek population is more dominant especially in Akdağmadeni region. The economic status of the Yozgat Sanjak’s and districts was recorded on taxes and cereals and livestocks. Especially in Akdagmadeni, the demands of the Greek population who came from Trabzon, Gümüşhane and Ünye from the Black Sea for a long time re-choose Christiyanity are also seen in the documents. As the name suggests, Akdagmadeni has been an area of attraction due to the fact that mining is a region where stone workmanship exists.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acun, Hakkı (2016). Tüm Yönleri İle Çapanoğulları ve Eserleri, İstanbul: TBMM Basımevi.
  • Erdal, İbrahim (2016). “Erken Cumhuriyet Döneminde Yozgat’ta Mübadil ve Mültecilerin İskânı Uygulamaları (1923-1938), Ankara Üniversitesi İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.59., ss.73-86.
  • Karaca, Taha Niyazi (2004). “Yozgat’ın Eğitim Tarihine Katkı”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.17, Y.2004/2, ss.139-150.
  • Özger, Yunus (2018). “Osmanlı’dan Cumhuriyete Yozgat Yöresinde Kurulan Haftalık Pazarlar ve Panayırlar”, International Journal of Humanities and Education, C4, S.9. s.103-121.
  • Sayar, Abbas (2011). Yozgat Var Yozgatlı Yok, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Topçu, Sultan Murat (2014). “Yozgat Akdağmadeni Redif Teşkilatı Debboy Binası”, Turkish Studies, Volume 9/10 Fall, ss.1023-1038
  • Türkkan, Ahmet (2010). Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti’nde Tanassur Olayları ve Akdağmadeni’ndeki Gizli Hristiyan İstavriler”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S.10, ss.414- 174.
  • 1325 Hicri Senesine Mahsusus Ankara Vilayeti Salnamesi, 15.Baskı, Ankara.
  • (Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi: BOA)
  • (Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi: BCA)
  • BOA DH.ŞFR.605.12.0.R.07.12.1334.
  • BOA.A.MKT.MHM./507.20.0./H.22.03.1317
  • BOA, Y.PRK.UM.00078.00046.004.
  • BOA,DHŞFR.560,77.0., R29.05.1333
  • BOA,DHİUM.EK.000.85.000.13.005.
  • BOA.DHİUM.EK.000.85.00013.006.
  • BOA.DHİUM.EK.0008.00107.004.
  • BOA, DHMKT.951.15.0.H.25.02.1323.
  • BOA.ŞD.1356.14.0.H.07.07.1323.
  • BOA,ŞD.1357.12.0.H.16.11.1324.
  • BOA,ŞD.1359.2.0.H.14.05.1326.
  • BOA.DH.ŞFR.00079.00161.001
  • DH.MUİ.00169.00075.001.
  • BOA.MFKT.730.16.0.H.01.06.1321.
  • BCA. 272.0.0.12/.45.72.12./13.6.1925.
  • B.C.A.272.2.0.0.12/.47.89.12./25.02.1926
  • BCA 272.0.0/17.12.1926.
  • https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/yozgat/gezilecekyer/camlik-milli-parki, 17.12.2019.
APA Güzel H (2020). 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. , 429 - 444.
Chicago Güzel Hatice 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. (2020): 429 - 444.
MLA Güzel Hatice 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. , 2020, ss.429 - 444.
AMA Güzel H 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. . 2020; 429 - 444.
Vancouver Güzel H 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. . 2020; 429 - 444.
IEEE Güzel H "20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI." , ss.429 - 444, 2020.
ISNAD Güzel, Hatice. "20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI". (2020), 429-444.
APA Güzel H (2020). 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 429 - 444.
Chicago Güzel Hatice 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 30, no.1 (2020): 429 - 444.
MLA Güzel Hatice 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.30, no.1, 2020, ss.429 - 444.
AMA Güzel H 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 30(1): 429 - 444.
Vancouver Güzel H 20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 30(1): 429 - 444.
IEEE Güzel H "20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI." Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, ss.429 - 444, 2020.
ISNAD Güzel, Hatice. "20.YÜZYIL BAŞINDA YOZGAT SANCAĞI İLE AKDAĞMADENİ VE BOĞAZLIYAN KAZALARININ COĞRAFİ, TABİİ, SOSYAL, EKONOMİK VE İDARİ DURUMLARI". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 30/1 (2020), 429-444.