Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması
Yıl: 2019 Cilt: 56 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 109 - 120 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20289/zfdergi.455581 İndeks Tarihi: 26-12-2020
Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması
Öz: Amaç: Küresel Isınma ve beraberinde gelen iklim değişimine dair beklentilerin gerçekleşmesidurumunda, Türkiye’de rüzgâr erozyonunun şiddetini ve etkilediği alan miktarını arttırması beklenilmektedir.Bu yayında Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliğine (Revised Wind Erosion Equation[RWEQ]) ait toprak faktörü verilerinin değerlendirilmesinde kullanılan yaklaşımlara ayrıntılı olarakyer verilmiştir.Materyal ve Metot: Türkiye topraklarının rüzgâr erozyonuna duyarlılıklarının belirlenmesinde,koordinatlı ve noktasal toprak yüzey örneklerine ait 14 801 analiz sonuçlarından faydalanılmıştır.Bulgular: Yapılan istatiksel analizlere göre sürekli yüzey haritalarının oluşturulmasında Krikingyönteminin daha uygun sonuçlar verdiği bulunmuştur. Ayrıca analiz ve haritalandırma sonuçlarınagöre ülkemiz toprakları EF açısından bakıldığında, minimum:0.1132, maksimum:0.5600, ortalama:0.4173 ve standart sapmasının ise 0.0693 olduğu, SCF açısından değerlendirildiğinde iseminimum:0.0376, maksimum: 0.7035, ortalama: 0.1901 ve standart sapmasının ise 0.0878 olduğubulunmuştur.Sonuç: Türkiye RWEQ modeli-tabanlı rüzgâr erozyonu tehlike tahmin teknolojisi uğraşıları, bitkiörtüsü ve arazi pürüzlülüğü parametrelerinin de üretilmesi çalışmaları ile devam etmektedir. İklimve toprak parametresine ek olarak, bitki örtüsü ve arazi pürüzlülüğü parametrelerinin de zamansalve konumsal ölçeklerde elde edilmesiyle birlikte, var olan parsel temelli araştırma sonuçları ilekalibre-edilip doğrulanarak rüzgâr erozyonu haritaları üretilebilecektir. Böylece kullanılan tahminsistemi ve ürettiği analitik veri altlıklarının, rüzgâr erozyonu ile arazi tahribatının görüldüğü bölgelerde,arazi kullanım planlamalarının hayata geçirilmesinde yaşamsal öneme sahip olması beklenilmektedir.
Anahtar Kelime: Determination and Mapping of Wind Erosion Soil Susceptibility Variables at the National Scale in Turkey
Öz: Objective: Wind erosion severity in Turkey and its impact area would increase if expectations about effects of global warming and concomitant climate change are recognized. Present paper details approaches to assess soil factor data by Revised Wind Erosion Equation (RWEQ). Material and Methods: Total number of 14 801 coordinated data of topsoil samples were analyzed for wind erosion susceptibility of Turkish soils. Results: In surfacing continuous map layers of soil sub-factors, Kriging over Inverse Distance Weighting (IDW) produced better results. Average values on sub-factors of wind erosion soil factor (EF) and soil crust factor (SCF) were 0.4173 (±0.0693) and 0.1901 (±0.0878) with max-min values of 0.5600-0.1132 and 0.7035-0.0376, respectively. Studies for determining vegetation and terrain roughness parameters of RWEQ model are under investigation since climate and soil factors are successfully completed. Conclusion: Obtaining all parameters of basic factors at appropriate spatial and temporal scales, dynamic national wind erosion map, easily verifiable and calibrated by new incoming data and by on-going parcel-based work findings, will be generated. This national predictive system by RWEQ wind erosion risk assessment would thus have a pivotal significance to realize land use planning with protective measures for eolian erosion.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abalı, İ., Taysun, A., Doğan, O., Önmez, O., Çanga, M., 1986. Orta Anadolu Bölgesinde Rüzgâr Erozyonu Oluşumu ve Alınacak Önlemler Rehberi, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Genel Yayınları, no: 54, Rehber no: 9 Ankara.
- Borrelli P., Lugato E., Montanarella L., Panagos P., 2016. A New Assessment of Soil Loss Due To Wind Erosion in European Agricultural Soils Using a Quantitative Spatially Distributed Modelling Approach.
- Celik, S., 2017. Predicting Saltwater Intrusion Effects on Tidal Freshwater Wetlands of the Lower Apalachicola River.
- ÇEM., 2016. Ulusal Ölçekte Rüzgâr Erozyonu Risk Haritasının Hazırlanması Projesi, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.
- Fryrear, D. W., Saleh A, Bilbro JD, Schomberg HM, Stout JE, Zobeck TM., 1998. Revised Wind Erosion Equation (RWEQ). Technical Bulletin 1, Southern Plains Area Cropping Systems Research Laboratory, Wind Erosion and Water Conservation Research Unit, USDA-ARS.
- Fryrear, D.W., Bilbro JD, Saleh A, Schomberg H, Stout JE, Zobeck TM. 2000. RWEQ: improved wind erosion technology. Journal of Soil and Water Conservation 55: 183–189.
- Fryrear, D.W., Krammes CA, Williamson DL, Zobeck TM. 1994. Computing the wind erodible fraction of soils. Journal of Soil and Water Conservation 49: 183–188.
- İnce, K., 2017. Ulusal Ölçekte Rüzgâr Erozyonu Modellemesinde Rüzgâr Hızı ve Rüzgâr Yönü Parametrelerinin Elde Edilmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Ankara.
- İnce, K., Şahin, S., Erpul, G., 2018. Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliği İklim Faktörünün Ulusal Ölçekte Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 7 (2), 12-20. DOI: 10.21657/topraksu.460715 (ISSN: 2146-7072 (print) e-ISSN: 2148-5534).
- Meng, Q., Liu, Z., & Borders, B. E., 2013. Assessment of regression kriging for spatial interpolation–comparisons of seven GIS interpolation methods. Cartography and geographic information science, 40(1), 28-39.
- Myers, L., & Sirois, M. J., 2004. Spearman correlation coefficients, differences between. Encyclopedia of statistical sciences, 12.
- Okur, O., 2010. Karapınar (Konya) Tarihsel Çölleşme Alanı Topraklarının Uzun Süreçte Badem-Akasya Altındaki Kalite Değişimleri. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
- Oldeman LR. 1994. The global extent of soil degradation. In Soil resilience and sustainable land use, Greenland DJ, Szabolcs I (eds). CAB International: Wallingford; 99–118.
- Özden, D.M., Dursun, H., and Sevinç, A.N., 1998. The Land Resources of Turkey and Activities of General Directorate of Rural Services, United Nation Convention to Combat Desertification, International Forum on European Policies to Combat Desertification in the Mediterranean Basin, Matera 29 – 31 October 1998, Ankara, Turkey.
- Özdoğan, N., 1976. Rüzgâr erozyonu ve rüzgâr erozyonu sahalarında alınacak başlıca tedbirler. Köy İşleri Bakanlığı Yayın No: 226, Toprak Su Genel Müdürlüğü, Genel Yayın No: 306, Güneş Matbaacılık T.A.Ş., Ankara, 95 s.
- Sajid, A. H., Rudra, R. P., & Parkin, G., 2013. Systematic Evaluation of Kriging and Inverse Distance Weighting Methods for Spatial Analysis of Soil Bulk Density. Canadian Biosystems Engineering, 55.
- Satıcı, Ö., 2014. Dönem II Ürogenital Sistem ve Hastalıkların Biyolojik Temelleri, Korelasyon Analizi, Spearman Korelasyon Analizi https://www.dicle. edu.tr/Contents/05ec89ab-2b9b-492d-a161-effe635296f9.pdf
- Skidmore, E.L., 2000. Air, soil, and water quality as influenced by wind erosion and strategies for mitigation. In: AGRONENVIRON 2000, Second International Symposium of New Technologies for Environmental Monitoring and Agro-Applications Proceedings, Tekirdağ, Turkey, pp. 216–221.
- Sterk, G., 1997. Wind Erosion in the Sahelian Zone of Niger: Processes, Models and Control Techniques. Doctorate thesis Wageningen Agricultural University Wageningen, chapter 8.
- Sterk, G., Spaan WP., 1997. Wind erosion control with crop residues in the Sahel. Soil Science Society of America Journal 61, 911-917.
- URL_1, https://www.turkiye.gov.tr/ orman-ve-su-isleri-su-erozyonununizlenmesi- ve-degerlendirilmesi, 01 Ağustos 2018’de erişildi.
- Yalçın, H., Aykas, E. ve Evrenosoğlu, M., 2003. Koruyucu Tarım ve Koruyucu Toprak İşleme. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40(2):153- 160, ISSN 1018-8851
- Zadeh, M. R., Amin, S., Khalili, D., & Singh, V. P., 2010. Daily outflow prediction by multi-layer perceptron with logistic sigmoid and tangent sigmoid activation functions. Water resources management, 24(11), 2673-2688.
- Zobeck, T.M., 1991. Soil properties affecting wind erosion. Journal of Soil and Water Conservation. 46: 112–118.
- Zou, K. H., Tuncali, K., & Silverman, S. G., 2003. Correlation and simple linear regression. Radiology, 227(3), 617-628.
| APA | INCE K, çelik s, Erpul G (2019). Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. , 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| Chicago | INCE KENAN,çelik seval,Erpul Günay Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. (2019): 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| MLA | INCE KENAN,çelik seval,Erpul Günay Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. , 2019, ss.109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| AMA | INCE K,çelik s,Erpul G Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. . 2019; 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| Vancouver | INCE K,çelik s,Erpul G Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. . 2019; 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| IEEE | INCE K,çelik s,Erpul G "Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması." , ss.109 - 120, 2019. 10.20289/zfdergi.455581 |
| ISNAD | INCE, KENAN vd. "Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması". (2019), 109-120. https://doi.org/10.20289/zfdergi.455581 |
| APA | INCE K, çelik s, Erpul G (2019). Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(1), 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| Chicago | INCE KENAN,çelik seval,Erpul Günay Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 56, no.1 (2019): 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| MLA | INCE KENAN,çelik seval,Erpul Günay Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.56, no.1, 2019, ss.109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| AMA | INCE K,çelik s,Erpul G Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2019; 56(1): 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| Vancouver | INCE K,çelik s,Erpul G Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2019; 56(1): 109 - 120. 10.20289/zfdergi.455581 |
| IEEE | INCE K,çelik s,Erpul G "Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması." Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56, ss.109 - 120, 2019. 10.20289/zfdergi.455581 |
| ISNAD | INCE, KENAN vd. "Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması". Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 56/1 (2019), 109-120. https://doi.org/10.20289/zfdergi.455581 |
